Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž2 435/24 od 28.08.2024. godine, žalba mal. tužilja je delimično usvojena, delimično odbijena i navedena prvostepena presuda je u pobijanom odbijajućem delu odluke o izdržavanju i u delu odluke o troškovima postupka preinačena tako što je obavezana tužena da na ime svog dela doprinosa u izdržavanju mal. AA i mal. BB pored dosuđenog iznosa od po 8.000,00 dinara mesečno, plaća još i iznos od po 2.000,00 dinara mesečno, odnosno 10.000,00 dinara po mal. detetu, ukupno 20.000,00 dinara mesečno, do svakog 15-og u mesecu za tekući mesec počev od 12.04.2024. godine, dok za to postoje zakonski uslovi, dospele rate odjednom, na tekući račun zakonskog zastupnika dece, kao i da mal. tužiljama na ime naknade troškova postupka isplati iznos od 47.250,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate, a u preostalom delu je navedena presuda potvrđena. Obavezana je tužena da mal. tužiljama na ime troškova drugostepenog postupka isplati iznos od 4.500,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP učinjenih u postupku pred drugostepenim sudom, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 10/23) i člana 208. Porodičnog zakona, i našao da je revizija tužene delimično osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ni druge bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. istog zakona, jer u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene odredaba ovog zakona. Drugostepeni sud je prihvatio činjenično stanje utvrđeno prvostepenom presudom i naveo razloge kojima se rukovodio kod donošenja pobijane presude.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilje mal. AA rođena ...2009. godine i mal. BB rođena ...2011. godine poverena su ocu VV radi samostalnog vršenja roditeljskog prava, presudom o razvodu braka od 06.05.2022. godine, kojom je tužena majka dece obavezana da za njihovo izdržavanje plaća mesečno iznos od po 5.000,00 dinara, po postignutom dogovoru o vršenju roditeljskog prava i visini doprinosa za dečije izdržavanje. Deca žive sa ocem u ..., gde pohađaju osnovnu školu, mal. AA osmi razred i mal. BB sedmi razred. Potrebe dece su uobičajene za njihovu uzrasnu dob i utvrđene su po strukturi mesečnih izdataka, kao i uslova troškova života u domaćinstvu. Kuća u kojoj žive u suvlasništvu je njihovog oca i dede po ocu. Radi se o prizemnoj kući za koju režijske troškove snosi njihov otac u visini od 21.500,00 dinara mesečno, a njegovi roditelji snose troškove ishrane u domaćinstvu. Oni ostvaruju penzije u ukupnom iznosu od 128.000,00 dinara mesečno, zakupninu od izdavanja stana u naselju ... od 100 evra mesečno i zakupninu od izdavanja zemljišta 400 evra godišnje. Otac dece VV zaposlen je u Opštoj bolnici u ... kao tehničar na Odeljenju ... i dva puta mesečno radi u ... državnoj ambulanti kao laboratorijski tehničar, tako da ostvaruje zaradu od oko 55.500,00 dinara mesečno. Vlasnik je stana u ... za koji njegovi roditelji kao plodouživaoci ubiraju zakupninu. Posvećen je deci, obezbeđuje im individualne časove stranih jezika i pojedinih nastavnih predmeta, bavljenje sportom uz plaćanje članarine i nabavku sportske opreme, redovna letovanja i zimovanja, socijalne potrebe, druženja i razonodu.

Dužnik izdržavanja, ovde tužena GG živi u bračnoj zajednici sa DD sa kojim ima zajedničko dete mal. ĐĐ, rođenog ...2022. godine. Kao zaposlena u prodavnici plastike „EE“ u ... na radnom mestu prodavca primala je minimalnu zaradu u iznosu od oko 35.000,00 dinara. Pri takvoj zaradi, pre rođenja njenog trećeg deteta obavezana je da izdržavanju mal. tužilja doprinosi mesečno iznosom od po 5.000,00 dinara. Od podnete tužbe za povećanje izdržavanja 12.04.2024. godine tužena tokom odsustva radi nege deteta prima naknadu u mesečnom iznosu od neto 17.952,00 dinara. Tužena se i radno angažuje tako što uz naknadu pravi torte i na taj način prosečno mesečno ostvari prihod od oko 15.000,00 dinara. Njen suprug je zaposlen u firmi koja se bavi gipsarskim radovima na poslovima stavljanja gipsa, sa prijavljenom minimalnom zaradom od 46.000,00 dinara, pored koje dobija i deo zarade isplatom na ruke, a dopunskim radom u privatnoj režiji ostvari još oko 10.000,00 dinara mesečno. Tužena sa porodicom, suprugom i sinom, živi u ... u dvorišnoj zgradi u jednom od stanova koji je u svojini suprugovih roditelja, a nedavno kupljeni stan u istoj zgradi ona i suprug renoviraju da bi se u taj stan preselili.

Imajući u vidu ovako utvrđeno činjenično stanje, prvostepeni sud je zaključio da je tužena u mogućnosti da doprinosi izdržavanju mal. tužilja u iznosu od po 8.000,00 dinara za svako dete mesečno (što ukupno iznosi 16.000,00 dinara). Po oceni prvostepenog suda, ovaj iznos izdržavanja adekvatan je postojećim okolnostima, potrebama dece i životnom standardu roditelja, kao i sredine u kojoj deca žive, i zajedno sa sredstvima koje će obezbediti otac, deci će biti obezbeđeni uslovi za pravilan razvoj i podmirenje potreba. Preko dosuđenog iznosa izdržavanja od po 8.000,00 dinara mesečno počev od 12.04.2024. godine pa nadalje, tužbeni zahtev je odbijen kao neosnovan. Sud je imao u vidu da minimalna suma izdržavanja koju kao naknadu za hranjenike odnosno za lica na porodičnom smeštaju periodično utvrđuje ministarstvo nadležno za porodičnu zaštitu, u skladu sa zakonom, u relevantnom periodu iznosi 45.741,00 dinara, a uvažavanjem i drugih činilaca od uticaja na visinu obaveze izdržavanja, odredio visinu njene obaveze prema mal. tužiljama.

Drugostepeni sud je prihvatio utvrđenje prvostepenog suda o relevantnim činjenicama, ali je smatrao da je iznos od po 8.000,00 dinara na ime dečijeg izdržavanja odmeren u previše niskom iznosu, pa je polazeći od iznosa minimalne sume izdržavanja i utvrđenja o potrebama mal. AA i mal. BB, ocenio da tužena treba da bude obavezana da na ime doprinosa za njihovo dečije izdržavanje plaća iznos od po 10.000,00 dinara, ukupno 20.000,00 dinara mesečno, smatrajući da se time ne ugrožava egzistencija tužene, kojoj preostaje dovoljno sredstava za zadovoljenje njenih egzistencionalnih potreba kao i mal. sina kao deteta negujućeg uzrasta čije su potrebe realno manje od potreba mal. tužilja koje su tinejdžerskog uzrasta.

Osnovano se revizijom tužene ukazuje da je drugostepeni sud pogrešnom primenom materijalnog prava preinačio prvostepenu presudu, usvajanjem tužbenog zahteva preko iznosa od 8.000,00 dinara za iznos od još po 2.000,00 dinara mesečno na ime izdržavanja mal. tužilja, što realno ne odgovara stvarnim mogućnostima tužene kao obveznika plaćanja doprinosa za dečije izdržavanje.

Povećanje izdržavanja osnov ima u odredbi člana 164. Porodičnog zakona, zbog promenjenih okolnosti na osnovu kojih je doneta prethodna odluka. Iz utvrđenih činjenica proizilazi da se promena na strani dece kao poverilaca izdržavanja ogleda u povećanju njihovih potreba, a na strani tužene kao dužnika izdržavanja ogleda se u tome što ona ima zakonsku obavezu izdržavanja i trećeg mal. deteta, radi čije nege se koristi pravom na odsustvo, tokom kojeg ostvaruje neto naknadu od 17.952,00 dinara i prihodovanjem od svog rada van radnog odnosa ostvaruje 15.000,00 dinara mesečno, što ukupno iznosi oko 33.000,00 dinara mesečno. Sa takvim primanjima, pod okolnostima limitiranih mogućnosti da se u većoj meri radno angažuje radi sticanja prihoda, tužena objektivno nije u mogućnosti da za izdržavanje ćerki izdvaja iznos veći od ukupno 16.000,00 dinara mesečno. Kod određavanja iznosa obaveze na strani dužnika izdržavanja, sud je dužan da se rukovodi kriterijuma propisanim u članu 160. Porodičnog zakona. Ovim članom je propisano u stavu 1. da se izdržavanje određuje prema potrebama poverioca i mogućnostima dužnika izdržavanja, pri čemu se vodi računa o minimalnoj sumi izdržavanja (stav 1), a u stavau 3. da mogućnosti dužnika izdržavanja zavise od njegovih prihoda, mogućnosti za zaposlenje i sticanje zarade, njegove imovine, njegovih ličnih potreba, obaveze da izdržava druga lica te drugih okolnosti od značaja za određivanje izdržavanja. U pogledu kriterijuma mogućnosti dužnika izdržavanja, pravilna je ocena data od strane prvostepenog suda, koji je u skladu i sa ostalim kriterijumima iz člana 160. Porodičnog zakona odredio odgovarajuću visinu obaveze tužene, te pravilnom primenom materijalnog prava odlučio o tužbenom zahtevu za povećanje izdržavanja sa 5.000,00 na po 8.000,00 dinara mesečno počev od podnošenja tužbe 12.04.2024. godine, a preko toga tužbeni zahtev odbio kao neosnovan.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Mal. tužilje ostvaruju pravo na naknadu troškova prvostepenog postupka, u skladu sa odredbom člana 207. Porodičnog zakona, koja propisuje da o naknadi troškova postupka u vezi sa porodičnim odnosima, sud odlučuje po slobodnoj oceni, vodeći računa o razlozima pravičnosti. Visina tužiljama pripadajuće naknade troškova prvostepenog postupka na teret tužene, pravilno je određena od strane drugostepenog suda, u pogledu naknade za zastupanje od strane punomoćnika advokata, uz primenjeno uvećanje od 50% za zastupanje dve stranke, imajući u vidu vrstu spora, propisanu osnovicu za obračun advokatske nagrade za zastupanje u sporu o zakonskom izdržavanju i broj zastupanih lica (Tarifni broj 13. i 17. Advokatske tarife). Nasuprot tome, revizija tužene nije osnovana pa je u tom delu odbijena primenom člana 414. stav 1. ZPP. Zbog preinačenja drugostepene presude, preinačena i odluka o troškovima žalbenog postupka, odbijanjem zaheva tužilja za naknadu troškova žalbenog postupka, jer sa žalbenim pobijanjem odluke o tužbenom zahtevu uspeh nisu postigle. Naknada troškova revizijskog postupka tuženoj se ne dosuđuje na teret mal. tužilaca, jer to ne bi bilo u skladu sa principom pravičnosti, imajući u vidu da je postupak pokrenut i vođen u cilju zaštite maloletne dece. O troškovima postupka odlučeno je kao u izreci, na osnovu člana 165. stav 2. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković