U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branke Dražić, predsednika veća, Marine Milanović, Vesne Mastilović, Ivane Rađenović i Vladislave Milićević, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Mladen Simić, advokat iz ...., protiv tužene Republike Srbije – Ministarstvo odbrane, Vojna ustanova „Dedinje“, Beograd, čiji je zakonski zastupnik Vojno pravobranilaštvo, Beograd, radi isplate, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 4462/24 od 05.12.2024. godine, u sednici veća održanoj 11.06.2025. godine, doneo je

P R E S U D U

DOZVOLJAVA SE odlučivanje o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 4462/24 od 05.12.2024. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 4462/24 od 05.12.2024. godine i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2185/23 od 28.02.2024. godine, ispravljena rešenjem istog suda P1 2185/23 od 08.07.2024. godine, tako što se ODBIJA, kao neosnovan, tužbeni zahtev da se obaveže tužena Republika Srbija, Ministarstvo odbrane, Vojna ustanova Dedinje, Beograd da tužiocu na ime ostvarenog, a neisplaćenog dela plate po osnovu umanjenja plate od 10%, za period od decembra 2016. godine zaključno sa decembrom 2019. godine isplati i to: za decembar 2016. godine 279,74 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.01.2017. godine do isplate, mart 2017. godine 738,12 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.04.2017. godine, maj 2017. godine 1.356,52 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.06.2017. godine, jun 2017. godine 3.252,84 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.07.2017. godine, jul 2017. godine 1.444,09 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.08.2017. godine, avgust 2017. godine 2.841,86 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.09.2017. godine, septembar 2017. godine 3.110,34 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.10.2017. godine, oktobar 2017. godine 3.123,47 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.11.2017. godine, novembar 2017. godine 1.996,06 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.12.2017. godine, decembar 2017. godine 1.592,20 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.01.2018. godine, januar 2018. godine 3.241,16 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 28.02.2018. godine, februar 2018. godine 187,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.03.2018. godine, mart 2018. godine 1.194,53 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.04.2018. godine, april 2018. godine 205,76 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.05.2018. godine, maj 2018. godine 1.359,80 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.06.2018. godine, jun 2018. godine 3.142,44 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.07.2018. godine, jul 2018. godine 3.284,94 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.08.2018. godine, avgust 2018. godine 3.427,44 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.09.2018. godine, septembar 2018. godine 2.999,95 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.10.2018. godine, oktobar 2018. godine 2.980,38 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.11.2018. godine, novembar 2018. godine 447,95 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.12.2018. godine, decembar 2018. godine 1.479,10 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.01.2019. godine, januar 2019. godine 1.664,87 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 28.02.2019. godine, februar 2019. godine 92,48 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.03.2019. godine, mart 2019. godine 1.527,77 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.04.2019. godine, april 2019. godine 1.494,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.05.2019. godine, maj 2019. godine 1.736,36 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.06.2019. godine, jun 2019. godine 764,57 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.07.2019. godine, jul 2019. godine 1.747,03 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.08.2019. godine, avgust 2019. godine 1.674,39 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.09.2019. godine, septembar 2019. godine 1.601,76 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.10.2019. godine, oktobar 2019. godine 326,10 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.11.2019. godine i decembar 2019. godine 706,59 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.01.2020. godine do isplate i zahtev tužioca da se obaveže tužena da u korist tužioca za period od decembra 2016. godine zaključno sa decembrom 2019. godine na navedene iznose neisplaćene plate uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje i to: za decembar 2016. godine 103,76 dinara, za mart 2017. godine 273,77 dinara, za maj 2017. godine 506,47 dinara, za jun 2017. godine 1.206,48 dinara, jul 2017. godine 535,61 dinara, avgust 2017. godine 1.054,00 dinara, septembar 2017. godine 1.153,62 dinara, oktobar 2017. godine 1.158,49 dinara, novembar 2017. godine 740,34 dinara, decembar 2017. godine 590,20 dinara, januar 2018. godine 1.202,14 dinara, februar 2018. godine 69,54 dinara, mart 2018. godine 443,05 dinara, april 2018. godine 76,32 dinara, maj 2018. godine 504,35 dinara, jun 2018. godine 1.165,53 dinara, jul 2018. godine 1.218,38 dinara, avgust 2018. godine 1.271,23 dinara, septembar 2018. godine 1.112,68 dinara, oktobar 2018. godine 1.105,42 dinara, novembar 2018. godine 166,14 dinara, decembar 2018. godine 548,60 dinara, januar 2019. godine 617,50 dinara, februar 2019. godine 34,30 dinara, mart 2019. godine 566,65 dinara, april 2019. godine 554,12 dinara, maj 2019. godine 644,01 dinara, jun 2019. godine 283,58 dinara, jul 2019. godine 647,97 dinara, avgust 2019. godine 621,03 dinara, septembar 2019. godine 594,09 dinara, oktobar 2019. godine 120,98 dinara i decembar 2019. godine 262,07 dinara, kao i zahtev tužioca za naknadu troškova parničnog postupka.

OBAVEZUJE SE tužilac da tuženoj naknadi troškove parničnog postupka od 42.000,00 dinara, u roku od 8 dana od dana prijema pismenog otpravka presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2185/23 od 28.02.2024. godine, ispravljena rešenjem istog suda P1 2185/23 od 08.07.2024. godine, stavom prvim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime ostvarene, a neisplaćenog dela plate po osnovu umanjenja plate za 10%, za period od decembra 2016. godine zaključno sa decembrom 2019. godine, isplati pojedinačno opredeljene mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom bliže kao u tom stavu. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da u ime i za račun tužioca na iznose iz stava prvog izreke obračuna i uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje u pojedinačno opredeljenim iznosima, bliže kao u tom stavu. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime troškova parničnog postupka isplati 186.071,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 4462/24 od 05.12.2024. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2185/23 od 28.02.2024. godine, ispravljena rešenjem istog suda P1 2185/23 od 08.07.2024. godine. Stavom drugim izreke, odbijeni su kao neosnovani zahtevi parničnih stranaka za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena je izjavila blagovremenu reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Imajući u vidu različitu sudsku praksu, Vrhovni sud je ocenio da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...10/23, u daljem tekstu ZPP), da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pobijanu presudu po odredbi člana 408. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni sud je ocenio da je revizija tužene osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stava 2. tačke 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je kao civilno lice na službi u VS-VU „Dedinje“ zaposlen na radnom mestu ... Tužena je tužiocu od januara 2015. godine do decembra 2019. godine vršila umanjenje plate u visini od 10% zarade sa pozivom na odredbe Zakona o privremenom uređenju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava. Iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko – finansijske struke utvrđena je visina ukupnog potraživanja tužioca za period 01.01.2015. godine do 31.12.2019. godine na ime umanjene zarade po osnovu navedenog zakona u neto iznosu 101.069,97 dinara, te je izvršen i obračun manje uplaćenih doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje za navedeni period.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenjujući odredbe Zakona o Vojsci Srbije („Službeni glasnik RS“ br.116/07...36/118), Uredbe o transformaciji vojnih ustanova koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti i o pravima i obavezama civilnih lica na službi u Vojsci Srbije zaposlenih u tim ustanovama („Službeni glasnik RS“, br. 58/08... 10/13) i Zakona o budžetskom sistemu („Službeni list“, br. 54/09... 113/17), ocenili da tužilac osnovano potražuje manje isplaćenu zaradu, te da se odredbe Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja zaposlenih kod korisnika javnih sredstava („Službeni list“, br. 116/14) ne mogu primeniti kod tužene koja nije korisnik javnih sredstava, s obzirom da posluje po dohodovnom principu, zbog čega nije postojao osnov za umanjenje zarade, pa su kao osnovan usvojili postavljeni tužbeni zahtev za isplatu neisplaćenog dela plate po osnovu umanjenja plate od 10% za period od decembra 2016. godine zaključno sa decembrom 2019. godine i uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje za navedeni period.

Po oceni Vrhovnog suda osnovano se revizijom tužene ukazuje da su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo.

Prema odredbama Zakona o Vojsci Srbije, Vojska Srbije se organizuje u komande, jedinice i ustanove. Članom 195. tog Zakona propisano je da će uslove, način i postupak transformacije vojnih ustanova koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost, odnosno posluju po principu sticanja i raspodele dobiti, i prava i obaveze civilnih lica na službi u Vojsci Srbije zaposlenih u tim ustanovama do završetka transformacije urediti Vlada. Na osnovu te odredbe, Vlada Republike Srbije je donela Uredbu o transformaciji vojnih ustanova koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti i o pravima i obavezama civilnih lica na službi u Vojsci Srbije zaposlenih u tim ustanovama („Službeni glasnik RS“, br. 58/08... 10/13) kojom je propisano da se vojne ustanove koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost, odnosno posluju po principu sticanja i raspodele dobiti mogu transformisati u vojne ustanove koje su organizaciono i funkcionalno vezane za Ministarstvo odbrane, što je ovde tužena. Ministar odbrane urediće način rada, poslovanja i upravljanja tim ustanovama i odrediće vojne ustanove koje mogu steći status pravnog lica. Prema odredbi člana 104. Zakona o odbrani („Sl. glasnik RS“ br. 116/07...36/2018), sredstva za funkcionisanje Vojske Srbije obezbeđuje Ministarstvo odbrane u okviru budžeta Republike Srbije, Ministarstvo odbrane može da ostvaruje dopunska sredstva pružanjem usluga u skladu sa zakonom i drugim propisima, ministar odbrane u okviru odobrenih aproprijacija vrši raspored novčanih sredstava ustanovama koje su organizaciono i funkcionalno vezane za Ministarstvo odbrane, a posebnim propisom uređuje materijalno i finansijsko poslovanje budžetskih korisnika.

Zakonom o budžetskom sistemu („Sl. glasnik RS“ br. 54/09... 113/17), propisano je da su korisnici javnih sredstava direktni i indirektni korisnici budžetskih sredstava, a indirektni korisnici budžetskih sredstava su i ustanove osnovane od strane Republike Srbije, nad kojima osnivač preko direktnih korisnika budžetskih sredstava vrši zakonom utvrđena prava u pogledu upravljanja i finansiranja (član 2. stav 1. tačka 5. i 8.). Prema odredbi člana 2. stav 1. tačka 14. tog zakona, javni prihodi su svi prihodi koje ostvaruju korisnici budžetskih sredstava, dok je članom 2. stav 1. tačka 31. propisano da je aproprijacija od strane Narodne skupštine, Zakonom o budžetu Republike Srbije, dato ovlašćenje Vladi za trošenje javnih sredstava do određenog iznosa i za određene namene za budžetsku godinu i da se aproprijacije za indirektne korisnike budžetskih sredstava iskazuju zbirno po vrstama indirektnih korisnika i namenama sredstava u okviru razdela direktnog korisnika koji je, u budžetskom smislu, odgovoran za te indirektne korisnike budžetskih sredstava.

Shodno navedenom, u konkretnom slučaju Vlada Republike Srbije, preko direktnog korisnika budžetskih sredstava, vrši zakonom utvrđena prava u pogledu upravljanja i finansiranja ustanova, kao indirektnih korisnika budžetskih sredstava, što je tužena. Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni list“, br. 116/14), u članu 1. propisuje da se tim zakonom privremeno uređuju osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja, izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kod korisnika javnih sredstava, s ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. Korisnici javnih sredstava, u smislu ovog zakona, jesu: 1) direktni i indirektni korisnici budžetskih sredstava Republike Srbije (član 2. stav 1.). Prema tome, na tuženu se odnosi Zakon o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja zaposlenih kod korisnika javnih sredstava, jer je tužena korisnik javnih sredstava, zbog čega je tužiocu pravilno i umanjena zarada primenom odredbi navedenog Zakona, pa tužilac nema pravo na naknadu razlike, odnosno umanjene zarade za sporni period, usled čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužioca odbijen, kao neosnovan.

Iz navedenih razloga na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

Prema konačnom uspehu tužene u sporu, tuženoj primenom člana 153., 154. i 163. ZPP pripada pravo na naknadu troškova prvostepenog, drugostepenog i revizijskog postupka, i to pravo na naknadu troškova za sastav odgovora na tužbu od 6.000,00 dinara i za sastav žalbe i revizije od po 18.000,00 dinara, što sve ukupno iznosi 42.000,00 dinara, sve odmereno prema Tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata, zbog čega je primenom člana 165. stav 2. ZPP odlučeno kao u stavu trećem izreke.

Predsednik veća-sudija

Branka Dražić,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković