- čime bi izvršio krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 1. Krivičnog zakonika („Službeni glasnik RS“ broj 121/2012 od 24.12.2012. godine).

2) da bi prikrio izvršenje krivičnog dela pod 1) dispozitiva, u istom svojstvu, dakle kao odgovorno lice, naložio Č.T., pravniku u JP V. iz S. da u tekstu Ugovora o zakupu poslovne prostorije koji je zaveden u delovodnik ovog preduzeća pod brojem 124 dana 03.02.2005. godine, za lokal koji se nalazi u ulici ... broj ... napiše da je površina lokala koji se izdaje u zakup D.C. iz M. 28 m2, iako je znao da je površina lokala veća i iznosi 43,75 m2, od čega 28 m2 prodajnog i 15,75 m2 magacinskog prostora, koji čine nedeljivu celinu, a onda svojim potpisom overio ovakvu službenu ispravu sa neistinitom sadržinom i upotrebio je u službi kao da je istinita,

- čime bi izvršio krivično delo falsifikovanje isprave iz člana 233. stav 1. Krivičnog zakona Republike Srbije („Službeni glasnik SRS“ broj 26/77 ... 21/90, „Službeni glasnik RS“ broj 16/90 ... 67/2003).

Troškovi krivičnog postupka padaju na teret budžetskih sredstava suda.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Surdulici, Sudska jedinica u Vladičinom Hanu K.br.84/14 od 07.08.2014.godine okrivljeni S..R. je oglašen krivim zbog izvršenja krivičnog dela zloupotreba službenog položaja iz člana 359. stav 1. tačka 1) KZ u sticaju sa krivičnim delom falsifikovanje službene isprave iz člana 357. stav 3. u vezi stava 1. KZ, pa su mu za navedena krivična dela prethodno utvrđene pojedinačne kazne i to za krivično delo iz člana 359. stav 1. tačka 1) KZ kazna zatvora u trajanju od 6 meseci, a za krivično delo iz člana 357. stav 3. u vezi stava 1. KZ kazna zatvora u trajanju od 3 meseca i zatim mu je izrečena uslovna osuda tako što mu je utvrđena jedinstvena kazna zatvora u trajanju od 8 (osam) meseci i istovremeno određeno da se ista neće izvršiti ukoliko okrivljeni u roku od 2 (dve) godine po pravnosnažnosti presude ne izvrši novo krivično delo.

Istom presudom okrivljeni je obavezan da plati sudu na ime troškova krivičnog postupka iznos od 1.200,00 dinara i na ime sudskog paušala iznos od 3.000,00 dinara, a sve u roku od 15 dana po pravnosnažnosti presude. Oštećeni JP V. iz S. je radi ostvarivanja imovinskopravnog zahteva upućen na parnicu.

Presudom Višeg suda u Vranju 3Kž.br.582/14 od 13.11.2014.godine odbijena je kao neosnovana žalba branioca okrivljenog S.R. i potvrđena je presuda Osnovnog suda u Surdulici, Sudska jedinica u Vladičinom Hanu K.br. 84/14 od 07.08.2014. godine.

Protiv navedenih pravnosnažnih presuda zahtev za zaštitu zakonitosti podneo je branilac okrivljenog S.R. - advokat D.P. zbog povrede zakona iz člana 485. stav 1. tačka 1) ZKP, sa predlogom da Vrhovni kasacioni sud usvoji zahtev i u celini ukine pravnosnažne presude Osnovnog suda u Surdulici, Sudska jedinica u Vladičinom Hanu K.br.84/14 od 07.08.2014.godine i Višeg suda u Vranju 3Kž.br. 582/14 od 13.11.2014. godine i predmet vrati prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Vrhovni kasacioni sud je dostavio primerak zahteva za zaštitu zakonitosti Republičkom javnom tužiocu shodno odredbi člana 488. stav 1. Zakonika o krivičnom postupku, te je u sednici veća koju je održao u smislu člana 490. ZKP, bez obaveštavanja Republičkog javnog tužioca i branioca okrivljenog, smatrajući da njihovo prisustvo nije od značaja za donošenje odluke (član 488. stav 2. ZKP), razmotrio spise predmeta i pravnosnažne presude protiv kojih je zahtev za zaštitu zakonitosti podnet, pa je, nakon ocene navoda iznetih u zahtevu, našao:

Zahtev za zaštitu zakonitosti je osnovan.

Naime, branilac okrivljenog zahtev za zaštitu zakonitosti podnosi zbog povrede zakona iz člana 485. stav 1. tačka 1) ZKP koja je opšteg karaktera, pri čemu formalno ne označava ni jednu povredu zakona, ali se iz obrazloženja zahteva može zaključiti da je isti podnet zbog povrede krivičnog zakona iz člana 439. tačka 2) ZKP, obzirom da se navodi da je sud na delo koje je predmet optužbe pogrešno primenio odredbu člana 359. stav 1. KZ i odredbu člana 357. stav 3. u vezi stava 1. KZ.

Iz spisa predmeta proizilazi da je okrivljenom optužnim aktom javnog tužioca KT.br.69/06 od 11.09.2007.godine stavljeno na teret izvršenje krivičnog dela zloupotreba službenog položaja iz člana 242. stav 4. u vezi stava 1. KZ RS u sticaju sa krivičnim delom falsifikovanje službene isprave iz člana 248. stav 3. u vezi stava 1. i 2. KZ RS i to da je navedena krivična dela izvršio kao „odgovorno lice“ u svojstvu direktora JP V. iz S.

Odredbom člana 5. stav 1. KZ propisano je da se na učinioca krivičnog dela primenjuje zakon koji je važio u vreme izvršenja krivičnog dela, a prema odredbi stava 2. istog člana predviđeno je da ako je posle izvršenja krivičnog dela izmenjen zakon, jednom ili više puta, primeniće se zakon koji je najblaži za učinioca. Dakle sud je, shodno citiranoj zakonskoj odredbi, dužan da vodi računa o vremenskom važenju krivičnog zakonodavstva i da u svakom konkretnom slučaju primeni najblaži zakon.

Nakon izvršenja krivičnog dela zloupotreba službenog položaja koje je okrivljenom stavljeno na teret, a pre pravnosnažnog okončanja krivičnog postupka, došlo je do više izmena krivičnog zakona, pri čemu je za ovo krivično delo u konkretnom slučaju najblaži Krivični zakonik i to Zakon o izmenama i dopunama Krivičnog zakonika od 24.12.2012. godine objavljen u „Službenom glasniku RS“ broj 121/2012 koji se u odnosu na članove 21. i 35. navedenog zakona primenjuje od 15.04.2013.godine. Naime, imajući u vidu da je odredbom člana 35. navedenog zakona, koja je stupila na snagu dana 15.04.2013.godine, propisano da se u članu 359. stav 1 KZ brišu reči: “ili odgovorno“, to proizilazi da izvršilac krivičnog dela zloupotreba službenog položaja iz člana 359. stav 1. KZ može biti samo službeno lice, a ne i odgovorno lice kako je to optužnim aktom okrivljenom stavljeno na teret.

Međutim, prvostepeni sud u konkretnom slučaju nije primenio najblaži zakon za učinioca, iako je to bio dužan shodno odredbi člana 5. stav 2. KZ, već je, izvršio izmenu svojstva učinioca, dajući okrivljenom svojstvo službenog lica, iako je u vreme izvršenja krivičnog dela okrivljeni, a prema odredbama Zakona o javnim preduzećima i obavljanju delatnosti od opšteg interesa („Službeni glasnik RS“ br. 25/2000, 25/2002, 107/2005, 108/2005-ispr.) imao status odgovornog lica, čime je sud u pogledu krivičnog dela koje je predmet optužbe primenio zakon koji se ne može primeniti i to odredbu člana 359. stav 1. KZ, budući da prema ovoj odredbi izvršilac tog krivičnog dela može da bude samo službeno lice. Kako je okrivljenom optužnim aktom stavljeno na teret da je krivično delo bliže opisano pod tačkom 1) dispozitiva optužnog akta izvršio kao „odgovorno lice“ u kom svojstvu je okrivljeni i postupao i preduzeo inkriminisane radnje, to se u njegovim radnjama stiču obeležja krivičnog dela zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 1. KZ, pa je sud time što je delo iz optužbe okvalifikovao kao krivično delo zloupotreba službenog položaja iz člana 359. stav 1. KZ i okrivljenog oglasio krivim za isto, učinio povredu krivičnog zakona iz člana 439. tačka 2) ZKP na štetu okrivljenog, a koju povredu nije otklonio drugostepeni sud donoseći pobijanu drugostepenu odluku u postupku po žalbi na prvostepenu presudu, iako je na istu u svojoj žalbi ukazivao branilac okrivljenog.

Stoga je u pogledu ovog krivičnog dela preinačena pravna ocena dela i isto je kvalifikovano kao krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 1. KZ. Međutim, imajući u vidu odredbu člana 103. tačka 6. KZ kojom je propisano da ako u ovom zakoniku nije drukčije određeno krivično gonjenje se ne može preduzeti kada protekne 3 godine od izvršenja krivičnog dela za koje se po zakonu može izreći kazna zatvora preko jedne godine i odredbu člana 104. stav 6. KZ kojom je propisano da zastarelost krivičnog gonjenja nastaje u svakom slučaju kada protekne dvostruko vreme koje se po zakonu traži za zastarelost krivičnog gonjenja, te imajući pri tome u vidu da iz spisa predmeta proizilazi da je krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 1. KZ, za koje je zakonom propisana kazna zatvora u trajanju od 3 meseca do 3 godine, izvršeno dana 01.02.2005.godine, to je, shodno odredbama članova 103. tačka 6. i 104. stav 6. KZ, dana 01.02.2011.godine, (dakle, u redovnom krivičnom postupku) nastupila apsolutna zastarelost krivičnog gonjenja za ovo krivično delo.

Pored toga, osnovano se zahtevom za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog ukazuje da Ugovor o zakupu poslovne prostorije, koji je okrivljeni u ime javnog preduzeća zaključio sa fizičkim licem D.C. iz M., po zakonu ne predstavlja službenu ispravu, te kako je službena isprava predmet radnje izvršenja krivičnog dela falsifikovanje službene isprave, to u konkretnom slučaju nedostaje bitni element bića ovog krivičnog dela, zbog čega delo koje je okrivljenom stavljeno na teret pod tačkom 2) dispozitiva optužnog akta i za koje je on pobijanom presudom oglašen krivim ne sadrži obeležja krivičnog dela falsifikovanje službene isprave iz člana 357. stav 3. u vezi stava 1. KZ, već obeležja krivičnog dela falsifikovanje isprave iz člana 233. stav 1. KZ RS, koji je važio u vreme izvršenja krivičnog dela.

Naime, odredbom člana 4. Zakona o državnoj upravi („Službeni glasnik RS“ broj 79/2005, 101/2007, 95/2010, 99/2014) je propisano da se pojedini poslovi državne uprave zakonom mogu poveriti autonomnim pokrajinama, opštinama, gradovima i gradu Beogradu, javnim preduzećima, ustanovama, javnim agencijama i drugim organizacijama (u daljem tekstu: imaoci javnih ovlašćenja). Dakle, prema odredbi člana 4. Zakona o državnoj upravi javno preduzeće je imalac javnih ovlašćenja.

Prema odredbi člana 154. stav 1. Zakona o opštem upravnom postupku („Službeni list SRJ“ broj 33/97, 31/2001, „Službeni glasnik RS“ broj 30/2010) isprava koju je u propisanom obliku izdalo preduzeće ili druga organizacija u okviru zakonom poverenog javnog ovlašćenja predstavlja javnu ispravu. Dakle, javno preduzeće kao imalac javnih ovlašćenja može u propisanom obliku izdati javnu ispravu, a ako je takva isprava sačinjena u pisanoj formi u vršenju službene dužnosti službenog lica, onda ista predstavlja i službenu ispravu.

Sadržina javne - službene isprave mora se kretati u napred utvrđenim okvirima, a u skladu sa zakonom, pri čemu se sadržina javne - službene isprave koju izdaju nedržavni organi i organizacije - javna preduzeća tiče isključivo poslova koje oni vrše korišćenjem poverenih im javnih ovlašćenja, a ne i njihovih neautoritativnih aktivnosti, kao što je to u konkretnom slučaju predmetni Ugovor o zakupu poslovne prostorije.

U konkretnom slučaju okrivljenom je optužnim aktom javnog tužioca stavljeno na teret da je svojim potpisom overio Ugovor o zakupu poslovne prostorije za lokal koji se nalazi u ulici ... broj ..., ali bez navođenja u činjeničnom opisu dela da se radi o ispravi koju javno preduzeće V. iz S., čiji je direktor okrivljeni, izdaje na osnovu poverenih mu javnih ovlašćenja, a iz čega dakle proizilazi da se ne radi o javnoj - službenoj ispravi, već o privatnoj ispravi, a samim time i o krivičnom delu falsifikovanje isprave iz člana 233. stav 1. KZ RS. Imajući u vidu napred navedeno, to je prvostepeni sud, po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, u pogledu krivičnog dela koje je predmet optužbe primenio zakon koji se ne može primeniti i oglašavajući okrivljenog krivim za krivično delo falsifikovanje službene isprave iz člana 357. stav 3. u vezi stava 1. KZ je učinio povredu krivičnog zakona iz člana 439. tačka 2) ZKP na štetu okrivljenog.

Stoga je u pogledu ovog krivičnog dela preinačena pravna ocena dela i Vrhovni kasacioni sud je, imajući u vidu izmene krivičnog zakona, ocenio da, shodno članu 5. stav 1. KZ (ranije važeći član 4. stav 1. Osnovnog krivičnog zakona „Službeni list SRJ“ 61/2001 i „Službeni glasnik Republike Srbije“ 39/2003), treba primeniti zakon koji je važio u vreme izvršenja krivičnog dela i opisane radnje okrivljenog je kvalifikovao kao krivično delo falsifikovanje isprave iz člana 233. stav 1. KZ RS. Međutim, imajući u vidu da iz spisa predmeta proizilazi da je krivično delo falsifikovanje isprave iz člana 233. stav 1. KZ RS, za koje je zakonom propisana kazna zatvora do 3 godine, izvršeno dana 03.02.2005.godine, to je, shodno odredbama člana 95. stav 1. tačka 5) OKZ i člana 96. stav 6. OKZ, dana 03.02.2011. godine, dakle u redovnom krivičnom postupku nastupila apsolutna zastarelost krivičnog gonjenja za ovo krivično delo.

Shodno svemu napred navedenom, Vrhovni kasacioni sud je usvojio kao osnovan zahtev za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog S.R. - advokata D.P. i preinačio pravnosnažne presude Osnovnog suda u Surdulici, Sudska jedinica u Vladičinom Hanu K.br.84/14 od 07.08.2014.godine i Višeg suda u Vranju 3Kž. br.582/14 od 13.11.2014.godine, tako što je na osnovu člana 422. tačka 3) ZKP prema okrivljenom S.R. odbio optužbu za krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 1. Krivičnog zakonika („Službeni glasnik RS“ broj 121/2012 od 24.12.2012. godine) i krivično delo falsifikovanje isprave iz člana 233. stav 1. Krivičnog zakona Republike Srbije („Službeni glasnik SRS“ broj 26/77 ... 21/90, „Službeni glasnik RS“ broj 16/90 ... 67/2003), jer je za ova krivična dela nastupila apsolutna zastarelost krivičnog gonjenja.

Na osnovu člana 265. stav 1. ZKP Vrhovni kasacioni sud je odlučio da troškovi krivičnog postupka padaju na teret budžetskih sredstava suda.

Iz iznetih razloga, a na osnovu člana 492. stav 1. tačka 2) ZKP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci ove presude.

Zapisničar-savetnik                                                                                                                                     Predsednik veća-sudija

Snežana Lazin, s.r.                                                                                                                                         Nevenka Važić, s.r.