U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Vesne Popović, predsednika veća, Lidije Đukić, Božidara Vujičića, Snežane Andrejević i Biserke Živanović, članova veća, u pravnoj stvari tužioca V.T. iz Z., čiji je punomoćnik G.S., advokat iz Č., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Policijska uprava Z., koju zastupa Državno pravobranilaštvo RS, radi isplate, vrednosti predmeta spora 7.693,28 dinara, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2853/14 od 19.01.2015. godine, u sednici održanoj 25.11.2015. godine, doneo je

P R E S U D U

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2853/14 od 19.01.2015. godine, kao izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. ZPP.

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2853/14 od 19.01.2015. godine i presuda Osnovnog suda u Zrenjaninu P1 289/13 od 02.09.2014. godine, u delu kojim je odbijen tužbeni zahtev za isplatu naknade plate za noćni rad i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje u tom delu.

U ostalom delu revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2853/14 od 19.01.2015. godine, odbija se, kao neosnovana.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Zrenjaninu P1 289/13 od 02.09.2014. godine, obavezana je tužena da tužiocu na ime naknade plate za vreme korišćenje godišnjeg odmora za juli mesec 2010. godine plati 776,36 dinara sa zakonskom kamatom od 26.08.2010. godine do isplate, kao i 991,12 dinara, na ime naknade za vreme bolovanja u oktobru 2010. godine, i to sa zakonskom kamatom od 26.11.2010. godine do isplate, kao i da nadležnom Fondu PIOZ u korist tužioca uplati odgovarajuće doprinose na navedene iznose. Istom presudom, odbijen je tužbeni zahtevi u delu kojim je tužilac tražio da se obaveže tužena da mu plati ukupno 5.925,79 dinara i to na ime noćnog rada u periodu od septembra zaključno sa decembrom mesecom 2011. godine, u pojedinačnim mesečnim iznosima sa pripadajućom zakonskom kamatom, bliže određenim ovom odlukom, kao i da nadležnom Fondu PIOZ u korist tužioca uplati odgovarajuće doprinose. O troškovima parničnog postupka odlučeno je tako da svaka stranka snosi svoje troškove.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2853/14 od 19.01.2015. godine, žalba tuženog je usvojena, pa je delimično preinačena prvostepena presuda, tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se tužena obaveže da mu na ime naknade plate za vreme korišćenje godišnjeg odmora za juli mesec 2010. godine plati 776,36 dinara sa zakonskom kamatom od 26.08.2010. godine do isplate, kao i 991,12 dinara, na ime naknade za vreme bolovanja u oktobru 2010. godine, i to sa zakonskom kamatom od 26.11.2010. godine do isplate, kao i da nadležnom Fondu PIOZ u korist tužioca uplati odgovarajuće doprinose na navedene iznose. Žalba tužioca je odbijena i prvostepena presuda potvrđena u odbijajućem dedlu, a tužilac je obavezan da tuženoj naknadi troškove žalbenog postupka od 12.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu, tužilac je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložio da se o reviziji odluči kao posebnoj reviziji, primenom člana 404. ZPP, zbog potrebe ujednačavanja sudske prakse.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužioca, primenom člana 404. ZPP, imajući u vidu da je tužilac uz reviziju dostavio više odluke apelacionih sudova, iz kojih proizilazi da su osnovani navodi o različitom postupanju (odlučivanju) apelacionih sudova u istoj pravnoj stvari, što ukazuje na potrebu odlučivanja o reviziji, kao izuzetno dozvoljenoj, radi ujednačavanje sudske prakse, zbog čega je i odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br.72/11 i 55/04), pa je našao da je revizija delimično osnovana, a delimično neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje na druge povrede postupka, zbog kojih se, primenom člana 407. stav 1. ZPP, revizija može izjaviti.

Prema do sada utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je prema rešenju tužene od 26.07.2006. godine obavljao poslove saobraćajnog policajca. Navedenim rešenjem određena mu je i visina plate, u skladu sa članom 3, 4. i 7. Pravilnika o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova od 26.06.2006. godine, na koji način mu je određen ukupan koeficijenti za obračun i isplatu plate u visini od 17,78. Tužilac ima status ovlašćenog službenog lica. Poređenjem koeficijenta tužioca sa koeficijentom M.P., zaposlene kod tužene na daktilografskim i administrativno tehničkim poslovima, bez statusa, kojoj je određen ukupan koeficijent 12,84, utvrđeno je da je prema članu 3. Pravilnika - osnovni koeficijent, tužilac razvrstan u 20. platni razred sa koeficijentom 9,96, a uporedna radnica u 31. platni razred sa koeficijentom 6,68; prema članu 4. Pravilnika - dodatni koeficijent (prema stručnoj spremi i radnom statusu-mestu) tužiocu je određen koeficijent 6,52, a uporednoj radnici 4,61, iako oboje imaju IV stepen stručne spreme, a prema članu 7. Pravilnika – dodatni koeficijent za zvanje odnosno čin, tužiocu, u zvanju mlađeg policajca, određen je koeficijent 1,30, a uporednoj radnici, u zvanju referenta, koeficijent 1,55, pa je utvrđeno da je ukupan koeficijent tužioca veći za 38,50% od koeficijenta M.P.. Međutim, poređenjem koeficijenta tužioca sa koeficijentom D.J., zaposlenog kod tužene, policajca sa zvanjem višeg policajca počev od 01.06.2009. godine, koji takođe ima status ovlašćenog službenog lica, ali nema neredovnost u radu, utvrđeno je da je D.J., prema članu 3. Pravilnika - osnovni koeficijent, takođe razvrstan u 20. platni razred sa koeficijentom 9,96, da mu je prema članu 4. Pravilnika - dodatni koeficijent (prema radnom mestu) određen koeficijent 6,52, a jedina razlika u odnosu na tužioca je u koeficijentu prema članu 7. Pravilnika – dodatni koeficijent za zvanje odnosno čin, kojim je tužiocu, u zvanju mlađeg policajca, određen je koeficijent 1,30, a D.J., u zvanju višeg policajca, koeficijent 2,04. Na ovaj način utvrđeno je da je plata tužioca manja od plate D.J. za 4%, koja je nastala zbog razlike u koeficijentu po osnovu zvanja- čina. Ocenom nalaza sudskog veštaka, sudovi su utvrdili broj časova noćnog rada, te je utvrđeno i da mu je obračun i isplata plata vršen za 174 časa mesečno, da je u utuženom periodu imao ukupno 132 sata noćnog rada pa bi po ovom osnovu uvećanje za noćni rad (26% od osnovice) naknada iznosila 5.925,80 dinara, ali da tužilac u spornom periodu ukupno nije ostvario prekovremene sate od mesečno mogućeg fonda sati koliko mu je plaćeno.

Na ovaj način, sudovi nalaze da je za utuženi period, u odnosu na traženu neredovnost u radu, tužiocu već izvršeno uvećanje plate preko 30%, kroz uvećanje dodatnog koeficijenta (u odnosu na M.P.), u skladu sa članom 147. u vezi člana 146. stav 1. Zakona o policiji, čime je i tužena ispunila svoju obavezu prema njemu po ovom osnovu, što i tužbeni zahtev u ovom delu čini neosnovanim.

Pobijanom pravnosnažnom odlukom odbijen je i tužbeni zahtev u delu kojim je tužilac tražio isplatu stimulativne naknade od 10% plate i to za period korišćenja godišnjeg odmora u julu mesecu 2010. godine i za vreme bolovanja u oktobru 2010. godine.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se revizijom osnovano ukazuje da je prilikom odlučivanja o tužbenom zahtevu za isplatu neplaćenog dela zarade po osnovu noćnog rada, pogrešno primenjeno materijalno pravo, zbog čega je i činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Zakonom o policiji („Sl.glasnik RS“ br.101/05 i 63/09, koji je bio na snazi u spornom, utuženom periodu), određeno je da se osnovna plata zaposlenih kod tužene, sastoji od osnovice koju utvrđuje Vlada i osnovnog i dodatnog koeficijenta u odnosu na zvanje, radna mesta, odnosno poslove na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, posebne uslove rada, opasnost, odgovornost i složenost poslova (član 146. stav 2. Zakona). Dodatni koeficijent utvrđen u skladu sa članom 146. stav 2. ovog Zakona, primenom na osnovicu uvećava platu za 30 do 50% u odnosu na plate drugih državnih službenika (član 147. stav 1.), a uz saglasnost Vlade, za pojedine kategorije zaposlenih mogu se utvrditi dodatni koeficijenti koji omogućavaju uvećanje i za više od 50% u odnosu na plate drugih državnih službenika (član 147. stav 2. istog Zakona). Pravilnikom o platama zaposlenih u MUP-u, od 26.06.2006. godine, određeni su dodatni koeficijenti zaposlenih.

Pravilna primena navedenih zakonskih odredaba podrazumeva da policajci i ovlašćena službena lica zaposlena kod tužene, počev od stupanja na snagu Pravilnika o platama od 26.06.2006. godine do 08.12.2011. godine, kada su stupile na snagu izmene Zakona o policiji (“Sl.glasnik RS” 92/11), nemaju pravo na uvećanje plate po osnovu neredovnosti u slučaju da je njihova plata već uvećana 30 do 50% u odnosu na plate drugih državnih službenika.

Međutim, da li je plata policajca koji ima status ovlašćenog službenog lica uvećana za navedeni procenat, predstavlja faktičko pitanje, koje je potrebno utvrditi u svakom konkretnom slučaju i to poređenjem sa platom policijskog službenika istog stepena školske spreme koji takođe ima status ovlašćenog službenog lica, ali koji nema neredovnost u radu. Pri tom, sama sadržina odredbe člana 147. Zakona, ukazuje da prilikom utvrđivanja da li je tužiocu već uvećana plata po ovom osnovu, uporedni radnik ne može biti državni službenik kome je u startu utvrđen niži koeficijent već po osnovu radnog statusa – radnog mesta i po osnovu razvrstavanja u znatno niži platni razred (kako je učinjeno u sprovedenom postupku pred nižestepenim sudovima).

Imajući ovo u vidu, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijanom odlukom pogrešno primenjeno materijalno pravo kada je okolnost - da li je tužiocu već priznato i utvrđeno pravo na uvećanu zaradu po osnovu prekovremenog i noćnog rada, kao i za rad u dane državnih i verskih praznika, utvrđena stavljanjem u srazmeru koeficijenta tužioca sa koeficijentom niži koeficijent za obračun plate. Osnovanost zahteva i prva tužioca na naknadu po osnovu noćnog rada (neredovnosti), može se utvrditi samo staljanjem u srazmeru plate tužioca sa platom zaposlenog kod tužene koji se nalazi u identičnoj situaciji kao i tužilac (školska sprema, zvanje, status), a kome je jedina tačka razlikovanja u odnosu na tužioca – nepostojanje neredovnosti u radu kod uporednog radnika, što u konkretnom slučaju nije cenjeno, iako su utvrđeni elementi plate zaposlenog D.J..

Na ovaj način, pobijanom odlukom je o osnovanosti tužbenog zahteva u ovom delu, odlučeno uz pogrešnu primenu materijalnog prava, zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, pa je Vrhovni kasacioni sud, primenom člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku, odlučio kao u stavu drugom izreke.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će utvrditi činjenično stanje u skladu sa primedbama iz ovog rešenja i uz pravilnu primenu materijalnog prava, doneti novu i zakonitu odluku o ovom delu tužbenog zahteva.

Međutim, Vrhovni kasacioni sud nalazi da se revizijom neosnovano ukazuje da je pobijanom odlukom pogrešno primenjeno materijalno pravo prilikom odlučivanja o zahtevu tužioca za isplatu stimulativne naknade za vreme korišćenja godišnjeg odmora i bolovanja (za juli i oktobar mesec 2010. godine).

Pravilnik o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova iz 2006. godine, pravi razliku između koeficijenata (osnovnog i dodatnog) i stimulativne naknade, predviđene članom 9. Pravilnika, koja predstavlja poseban vid naknade, na koju zaposleni imaju pravo samo za vreme provedeno na radu i vreme privremene sprečenosti za rad prouzrokovane povredom u vršenju ili povodom vršenja službe, kako je to navedenom odredbom i predviđeno. U ostalim slučajevima odsustva sa rada, gde spada i period korišćenja godišnjeg odmora, zaposlenima pravo na ovu naknadu ne pripada (decidirano propisano stavom 2. ovog člana), što i tužbeni zahtev u ovom delu čini neosnovanim, kako to nalazi i drugostepeni sud, iako je tužiocu priznato pravo na stimulativnu naknadu, u visini od 10% plate, primenom citirane odredbe člana 9. Pravilnika.

Zaposlenima u MUP-u plate su uređene Pravilnikom o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova, kojim su utvrđeni osnovni i dodatni koeficijenti, a koji je donet u sprovođenju Zakona o policiji (“Sl.glasnik RS” br.101/05 i 63/09, koji je bio na snazi u vreme donošenja Pravilnika), iz čega proizlazi da Pravilnik tužene ne predstavlja podzakonski akt u odnosu na Zakon o platama državnih službenika i nameštenika, na koji se prvostepeni sudovi pozivaju, zbog čega u konkretnom slučaju nema mesta primeni odredaba tog Zakona (o platama državnih službenika i nameštenika) prilikom obračuna naknade plate za vreme odsustva sa rada – godišnjeg odmora i plaćenog odsustva. Primenom člana 9. stav 1. Pravilnika, zaposleni imaju pravo na ovu stimulativnu naknadu i za vreme privremene sprečenosti za rad, ali samo one sprečenosti za rad koja je prouzrokovana povredom u vršenju ili povodom vršenja službe. Kako tužilac nije dokazao (a na njemu je teret dokazivanja, primenom člana 228. i 231. stav 1. i 2. ZPP), da je bolovanje u oktobru 2010. godine bilo prouzrokovano povredom u vršenju ili povodom vršenja službe, to ne može osnovano potraživati traženu naknadu ni po ovom osnovu.

Imajući u vidu izneto, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijanom drugostepenom odlukom pravilno primenjeno materijalno pravo kada je preinačena prvostepena presuda u ovom delu i odbijen tužbeni zahtev, što suprotne navode revizije čini neosnovanim.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu trećem izreke.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović, s.r.