Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Ljubice Milutinović, predsednika veća, Jasminke Stanojević i Biljane Dragojević, članova veća, u parnici tužioca D.L. iz sela T., čiji je punomoćnik M.K., advokat iz K., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srbije, Uprava za vanredne situacije u Kragujevcu, koju zastupa Republičko javno pravobranilaštvo, Odeljenje u Kragujevcu, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1125/14 od 05.06.2014. godine, u sednici održanoj 09.12.2015. godine, doneo je

R E Š E NJ E

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1125/14 od 05.06.2014. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

PREINAČUJU SE presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1125/14 od 05.06.2014. godine i Osnovnog suda u Kragujevcu P1 1517/11 od 19.11.2013. godine tako što se ODBIJA tužbeni zahtev tužioca D.L. kojim je tražio da se obaveže tužena da mu na ime razlike neisplaćene naknade zarade za period 04.05.2008. do 31.12.2010. godine isplati po osnovu korišćenja godišnjeg odmora iznos od 11.209,81 dinar, sa zakonskom zateznom počev od 04.10.2012. godine do konačne isplate kao i iznos od 4.879,03 dinara na ime dospele zakonske zatezne kamate; po osnovu plaćenog odsustva iznos od 182,04 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom, računajući istu od 04.10.2012. godine do konačne isplate iznos od 75.05 dinara na ime dospele zakonske zatezne kamate, kao i zahtev tužioca da mu tužena naknadi troškove parničnog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Kragujevcu P1 1517/11 od 19.11.2013. godine, usvojen je tužbeni zahtev tužioca i obavezana tužena da mu na ime razlike neisplaćene naknade zarade za period 04.05.2008. do 31.12.2010. godine isplati po osnovu korišćenja godišnjeg odmora iznos od 11.209,81 dinar, sa zakonskom zateznom počev od 04.10.2012. godine do konačne isplate kao i iznos od 4.879,03 dinara na ime dospele zakonske zatezne kamate, po osnovu plaćenog odsustva iznos od 182,04 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom, računajući istu od 04.10.2012. godine do konačne isplate, kao i iznos od 75.05 dinara na ime dospele zakonske zatezne kamate. Stavom drugim izreke odlučeno je o troškovima postupka.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1125/14 od 05.06.2014. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu, tužena je izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava pozivajući se na čl.395. ZPP.

Rešenjem R1 213/15 od 23.07.2015. godine, Apelacioni sud u Kragujevcu je predložio Vrhovnom kasacionom sudu odlučivanje o reviziji tužene, kao o izuzetno dozvoljenoj.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pravilan stav Apelacionog suda u Kragujevcu, izražen u navedenom rešenju, da su ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužene na osnovu člana 395. ZPP jer postoji različito postupanje apelacionih sudova u istoj pravnoj stvari, što ukazuje na potrebu odlučivanja o reviziji, kao o izuzetno dozvoljenoj, radi ujednačavanja sudske prakse apelacionih sudova, zbog čega je i odlučeno kao u stavu prvom izreke. Odlučujući o reviziji tužene, primenom člana 399. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ 125/04 i 111/09), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje na druge povrede postupka, zbog kojih se, primenom člana 398. stav 1. ZPP, revizija može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaposlen kod tužene. Tužena mu za vreme korišćenja godišnjeg odmora nije isplaćivala naknadu zarade u punom iznosu, već je ista umanjena u visini stimulativne naknade, koja bi mu bila plaćena da je bio na radu. Visina manje isplaćenih iznosa utvrđena je ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka i predstavlja vrednost potraživanja u ovoj pravnoj stvari.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su usvojili tužbeni zahtev i obavezali tuženu da tužiocu plati traženu razliku na osnovu člana 32. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika, za vreme korišćenja godišnjeg odmora i plaćenog odsustva, pripada pravo na naknadu plate obračunatu u istom iznosu kao da je radio.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se osnovano revizijom tužene ukazuje da je pobijana odluka doneta uz pogrešnu primenu materijalnog prava.

Naime, odredbom člana 146. stav 1. Zakona o policiji („Službeni glasnik RS“ 101/05 i 63/09), koji je bio na snazi u periodu za koji tužilac potražuje isplatu razlike naknade zarade, propisano je da policijski službenici i drugi zaposleni u Ministarstvu imaju pravo na platu koja se sastoji od osnovice, koju utvrđuje Vlada i osnovnog i dodatnog koeficijenta u odnosu na zvanje, posebne uslove rada, opasnost, odgovornost i složenost posla. Visinu koeficijenta, iz stava 1 ovog člana, utvrđuje ministar – aktom o platama zaposlenih u Ministarstvu, uz saglasnost Vlade (član 146. stav 3. Zakona). Zbog posebnih uslova rada, opasnosti za život i zdravlje, odgovornosti, težine i prirode posla, rada na dan praznika koji je neradan, noćnog rada, rada u smenama, prekovremenog rada, dežurstava, pripravnosti i drugih vidova neredovnosti u radu, članom 147. stav 1. Zakona propisanao je, da se zaposlenima u Ministarstvu mogu utvrditi koeficijenti za obračun plate koji su od 30 do 50 odsto nominalno veći od koeficijenta za druge državne službenike, a u visini mase sredstava potrebnih za isplatu dodatnih koeficijenata iz člana 146. stav 1 ovog Zakona.

Na osnovu ovlašćenja iz člana 146. stav 3. Zakona o policiji, ministar je (26.06.2006. godine), doneo Pravilnik o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova, kojim je utvrđena visina koeficijenata (iz člana 146. stav 1. i člana 147. stav 1. Zakona). Međutim, primenom odredbe člana 9. stav 1. ovog Pravilnika, zaposlenima u MUP-u pripada i stimulativna naknada, u visini od 10% na platu za vreme provedeno na radu, kao i u toku privremene nesposobnosti prouzrokovane povredom koja je nastupila u vršenju ili povodom vršenja službe. Stavom 2. ovog člana, pravo zaposlenih na stimulativnu naknadu isključeno je za vreme odsustva sa rada koja nisu obuhvaćena stavom 1. ovog člana, kao i u slučaju isključenja zaposlenog iz službe, za vreme dok traje isključenje. Iz navedenog proizlazi da (u periodu za koji tužilac potražuje isplatu razlike naknade zarade), platu zaposlenih u MUP-u predstavlja iznos dobijen množenjem osnovice – koju utvrđuje Vlada RS, sa koeficijentom - osnovnim i dodatnim, koji utvrđuje ministar (član 146. stav 1. i člana 147. stav 1. Zakona), uz uvećanje od 0,4% za svaku navršenu godinu radnog staža (član 146. stav 2. Zakona). Ovako dobijen iznos plate zaposlenih kod tužene, predstavlja ujedno i naknadu plate, na koju su zaposleni, u tom periodu, imali pravo za vreme korišćenja godišnjeg odmora i plaćenog odsustva.

Pravilnik o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova iz 2006. godine, pravi razliku između koeficijenata (osnovnog i dodatnog) i stimulativne naknade, predviđene članom 9. Pravilnika, koja predstavlja poseban vid naknade, na koju zaposleni imaju pravo samo za vreme provedeno na radu i vreme privremene sprečenosti za rad prouzrokovane povredom u vršenju ili povodom vršenja službe, kako je to navedenom odredbom i predviđeno. U ostalim slučajevima odsustva sa rada, gde spada i period korišćenja godišnjeg odmora i plaćeno odsustvo, zaposlenima pravo na ovu naknadu ne pripada (decidirano propisano stavom 2. ovog člana), što i tužbeni zahtev u ovoj pravnoj stvari čini neosnovanim, iako je tužiocu priznato pravo na stimulativnu naknadu, u visini od 10% plate, primenom citirane odredbe člana 9. Pravilnika.

Prilikom odlučivanja, Vrhovni kasacioni sud je imao u vidu da je odredbom člana 32. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika predviđeno pravo na naknadu za vreme godišnjeg odmora obračunatu u istom iznosu kao da je zaposleni radio, ali nalazi da, u konkretnom slučaju, nema mesta primeni navedene odredbe.

Naime, zaposlenima u MUP-u plate su uređene Pravilnikom o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova, kojim su utvrđeni osnovni i dodatni koeficijenti, pri čemu su osnovni koeficijenti razvrstani u 33 platna razreda, prema poslovima radnog mesta, dok su dodatni koeficijenti utvrđeni prema statusu policijskih službenika. Zaposlenima je Pravilnikom, zbog rada pod posebnim uslovima, priznat i dodatak na platu u visini od 0,1% za svaku punu godinu penzijskog staža (nezavisno od uvećanja od 0,4% priznatog Zakonom o policiji). Za razliku od ovog Pravilnika, Zakonom o platama državnih službenika i nameštenika, utvrđeno je 13 platnih grupa (5 za položajna i 8 za izvršilačka mesta), a u okviru svake platne grupe određeno je 8 platnih razreda. Ovaj Zakon posebnim odredbama (čl. 24. do 31. Zakona) i na drugačiji način u odnosu na Pravilnik tužene, reguliše i dodatak na osnovnu platu državnih službenika – za rad noću, za rad na dan praznika koji nije radni dan, za prekovremeni rad, opterećenost na radu i za pripravnost, o čemu se odlučuje posebnim rešenjem.

Imajući u vidu da se zaposlenima kod tužene plata obračunava primenom osnovnog i dodatnog koeficijenta određenih Pravilnikom, koji su utvrđeni na potupno drugačiji način u odnosu na Zakon o platama državnih službenika i nameštenika, a posebno da je Pravilnik o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova, na osnovu koga zaposleni kod tužene ostvaruju pravo na stimulativnu naknadu, donet u sprovođenju Zakona o policiji (“Službeni glasnik RS” 101/05 i 63/09, koji je bio na snazi u vreme donošenja Pravilnika), proizlazi da Pravilnik ne predstavlja podzakonski akt u odnosu na Zakon o platama državnih službenika i nameštenika, na koji se tužilac i nižestepeni sudovi pozivaju, zbog čega u konkretnom slučaju nema mesta primeni odredaba tog Zakona (o platama državnih službenika i nameštenika) prilikom obračuna naknade plate za vreme odsustva sa rada – godišnjeg odmora.

Iz navedenog proizlazi da se radi ocene osnovanosti tužbenog zahteva ima primeniti član 9. Pravilnika o platama zaposlenih kod tužene u celosti, što podrazumeva primenu i stava 2. ovog člana, kojim je isključeno pravo zaposlenih na stimulativnu naknadu od 10% za vreme korišćenja godišnjeg odmora i plaćenog odsustva.

Kako tužilac tužbom u ovoj pravnoj stvari, potražuje razliku između iznosa koji mu je, u spornom periodu, isplaćen na ime naknade zarade za period korišćenja godišnjeg odmora i iznosa koji bi mu pripao da je isti obračunat primenom člana 32. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika, odnosno naknade u visini zarade koju bi primio da je radio, a što predstavlja upravo obračunatu stimulativnu naknadu od 10%, Vrhovni kasacioni sud nalazi da mu tražena razlika ne pripada, te da tužbeni zahtev treba odbiti, kao neosnovan.

Kako su nižestepeni sudovi, pogrešnom primenom materijalnog prava, usvojili tužbeni zahtev, Vrhovni kasacioni sud je, primenom člana 407. stav 1. ZPP, preinačio nižestepene odluke i odbio tužbeni zahtev, kao neosnovan.

Predsednik veća sudija

Ljubica Milutinović,s.r.