Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Snežane Andrejević, predsednika veća, Spomenke Zarić i Biserke Živanović, članova veća, u parnici tužilje M.Đ. iz R., čiji su punomoćnici S.V. i P.G., advokati iz B., protiv tuženog Ž.S. AD iz B., radi isplate, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 282/2015 od 01.04.2015. godine, i o žalbi tužilje izjavljenoj protiv rešenja Apelacionog suda u Beogradu R4 br. 79/15 od 19.08.2015. godine, u sednici veća od 17.11.2015. godine, doneo je

R E Š E NJ E

I ODBACUJE SE kao nedozvoljena žalba tužilje izjavljena protiv rešenja Apelacionog suda u Beogradu R4 br. 79/15 od 19.08.2015. godine.

II PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 282/2015 od 01.04.2015. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

III UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 282/2015 od 01.04.2015. godine i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 br. 11366/10 od 11.09.2013. godine, ispravljena rešenjem pod istim brojem od 04.12.2014. godine, i predmet se vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 br. 11366/10 od 11.09.2013. godine, koja je ispravljena rešenjem pod istim brojem od 04.12.2014. godine, stavom prvim izreke odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje da se tuženi obaveže da joj isplati razliku zarade po osnovu smenskog rada, neisplaćenog toplog obroka i regresa za godišnji odmor, ukupno 700.667,71 dinar, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom na pojednačne mesečne iznose navedene izrekom, od dospelosti svakog iznosa do isplate. Stavom drugim izreke tužilja je obavezana da tuženom naknadi parnične troškove u iznosu od 19.600,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 282/2015 od 01.04.2015. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda ispravljena rešenjem.

Protiv drugostepene presude, tužilja je blagovremeno preko punomoćnika izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i iz razloga propisanih članom 395. Zakona o parničnom postupku.

Apelacioni sud u Beogradu je rešenjem R4 br. 79/15 od 19.08.2015. godine odlučio da je nedopuštena revizija tužilje izjavljena protiv drugostepene presude.

Protiv navedenog rešenja Apelacionog suda u Beogradu, tužilja je preko punomoćnika izjavila žalbu zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao dozvoljenost žalbe u smislu čl. 385. stav 1. i 411. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 125/04, 111/09), koji se primenjuje na osnovu člana 506. stav 1. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11) i utvrdio da žalba tužilje nije dozvoljena.

Tužba u ovom postupku podneta je 21.01.2008. godine, dakle pre stupanja na snagu Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11, stupio na snagu 01.02.2012. godine), koji članom 404. stav 3. propisuje mogućnost izjavljivanja žalbe protiv rešenja apelacionog suda kojim se ne dozvoljava revizija.

Odredbom člana 411. ranijeg ZPP, koji se u ovom postupku primenjuje, nije predviđeno da će s u postupku povodom revizije shodno primenjivati i odredbe člana 385. ZPP, niti je članom 395. ZPP propisana mogućnost izjavljivanja žalbe na rešenja apelacionog suda o izuzetnoj dozvoljenosti revizije. Stoga žalba protiv pobijanog rešenja nije dozvoljena.

Iz navedenih razloga Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu I izreke, na osnovu čl. 385, 395. i 411. ZPP.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, ispunjeni su zakonski uslovi za odlučivanje o reviziji tužilje kao izuzetno dozvoljenoj, u smislu člana 395. ZPP, zbog potrebe ujednačavanja sudske prakse povodom prava zaposlenih kod tužene na uvećanu zaradu po osnovu smenskog rada, i isplate naknade na ime toplog obroka i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, jer su u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji nižestepeni sudovi donosili različite odluke. Stoga je odlučeno kao u stavu II izreke ovog rešenja.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 399. ZPP i utvrdio da je revizija tužilje osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je kod tuženog radila kao putnički blagajnik u spornom periodu od marta 2005. godine zaključno sa aprilom 2011. godine, i radno vreme joj je bilo organizovano u turnusima 12-24, 12- 48. Prema važećem aneksu Kolektivnog ugovora tuženog, zaposleni imaju pravo na zaradu koja se sastoji od zarade za obavljeni rad i vremena provedenog na radu, primanja za ishranu u toku rada i primanja na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Zarada zaposlenog za obavljeni rad za vreme provedeno na radu utvrđuje se na osnovu osnovne zarade i ostvarenih rezultata rada, a osnovna zarada zaposlenih se utvrđuje kao proizvod vrednosti jednog radnog časa, koeficijenta 2,55 i prosečnog mesečnog fonda časova rada od 174 časa.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje za isplatu po osnovu smenskog rada, sa obrazloženjem da je tužilji smenski rad vrednovan prilikom utvrđivanja osnovne zarade, te da nema prava na isplatu razlike između 26 % koliko bi joj pripadalo na osnovu člana 108. stava 1. tačka 2. Zakona o radu i 4 % koliko tuženi isplaćuje na ime smenskog rada. Osim toga, nižestepeni sud smatra da je naknada troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora i troškova na ime toplog obroka isplaćena prema opštim aktima tuženog, odnosno kroz zaradu, zbog čega je neosnovano potraživanje tužilje i u ovom delu.

Navedeni zaključak sudova se za sada ne može prihvatiti, jer je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje nepotpuno utvrđeno.

Prema članu 108. stav 1. tačka 2. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05), zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu u visini utvrđenoj opštim aktom i ugovorom o radu i to za rad noću i rad u smenama, ako takav rad nije vrednovan prilikom utvrđivanja osnovne zarade – najmanje 26 % od osnovice. Prema stavu 2. istog člana, ako su se istovremeno stekli uslovi po više osnova utvrđenih u stavu prvom ovog člana, procenat uvećane zarade ne može biti niži od zbira procenata po svakom osnovu uvećanja, dok prema stavu četvrtom osnovicu za obračun uvećane zarade čini osnovna zarada utvrđena u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.

Kolektivnim ugovorom tuženog („Službeni glasnik RS“ broj 84/02 ... 46/11) članom 58. predviđeno je da se zarada zaposlenog za obavljeni rad i vreme provedeno na radu utvrđuje na osnovu osnovne zarade i ostvarenih rezultata rada. Osnovna zarada zaposlenog u smislu člana 59. istog opšteg akta utvrđuje se kao proizvod vrednosti radnog časa, koeficijenta posla utvrđenog u Prilogu 1. Kolektivnog ugovora i prosečnog mesečnog fonda časova rada od 174 časa. Prema odredbi člana 65. stav 1. tačka 4. navedenog kolektivnog ugovora tuženog, zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu za rad u smenama u turnusu u visini od 2 % osnovne zarade, a prema tački 5. istog člana, za rad u turnusu za zaposlene koji neposredno učestvuju u vršenju železničkog saobraćaja, u visini 4 % osnovne zarade.

Iz odredbi opšteg akta tuženog i ugovora o radu proizlazi da je rad tužilje u spornom periodu bio organizovan kao rad u smenama. Tužilji pripada razlika uvećane zarade po osnovu smenskog rada između isplaćenih 4 % i 26 % koje predviđa Zakon o radu u članu 108. stav 1. tačka 2. kao minimum uvećanja koji poslodavac mora ispoštovati, bez obzira što svojim opštim aktom nije priznao zaposlenima ni najmanji procenat uvećanja osnovne zarade, jer je kod tuženog utvrđeno pravo zaposlenog na uvećanu zaradu po osnovu smenskog rada u visini od 4%, te su ovom odredbom zaposlenima kod tuženog utvrđena manja prava po osnovu rada u smenama u odnosu na pravo koje je utvrđeno Zakonom o radu.

Izmenama i dopunama Zakona o radu od 18.07.2005. godine, počev od 01.01.2006. godine, ponovo je stvorena obaveza poslodavca da obračun isplata regresa i toplog obroka vrši u linearnom iznosu i da ta naknada mora biti iskazana u obračunskoj listi zaposlenih i to u linearnom iznosu. Poslodavcima je takođe od 01.01.2006. godine ostavljena mogućnost da svojim aktima o raspodeli zarada mogu ugovoriti manji ili veći iznos regresa i toplog obroka od iznosa koji je propisan Opštim kolektivnim ugovorom i Zakonom o radu, ali uz obavezu poslodavca da donese odluku o visini mesečnog iznosa toplog obroka i regresa, što tuženi u konkretnom slučaju nije dostavio u toku postupka, niti je veštaku dostavio prilikom izrade nalaza i mišljenja, što dovodi do zaključka da tuženi navedenu odluku nije ni doneo, a pri tome ne iskazuje na platnoj listi i iznos naknade na ime toplog obroka i regresa. Sudski veštak u svom nalazu i mišljenju ističe da tuženi nije dao decidan podatak koliki je deo mesečne cene rada po radnom času na ime toplog obroka i regresa, niti je u obračunskim listama tužilje iskazao njihovu visinu u linearnom iznosu po obavezi iz Zakona o radu iz 2005. godine.

Iz navedenog sledi da se u konkretnom slučaju tuženi u pogledu naknade na ime toplog obroka i regresa nije pridržavao zakonskih propisa, te da ih je primenjivao na štetu tužilje.

Iz navedenih razloga obe nižestepene presude su ukinute. U ponovnom postupku, prvostepeni sud će uzeti u obzir iznete primedbe i doneti pravilnu i zakonitu odluku.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu III izreke, na osnovu člana 407. stav 2. ZPP.

Predsednik veća-sudija

Snežana Andrejević,s.r.