Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, ispunjeni su uslovi za odlučivanje o reviziji tužioca kao izuzetno dozvoljenoj, u smislu člana 404. ZPP. Naime, tužilac je uz reviziju priložio presude Apelacionog suda u Beogradu i Višeg suda u Valjevu, kojima je u istoj pravnoj situaciji različito odlučeno, pa po oceni revizijskog suda, postoji potreba ujednačavanja sudske prakse, u smislu člana 404. ZPP, zbog čega je odlučeno kao u stavu prvom izreke, ovog rešenja.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je 16.12.2003. godine Sekretarijatu za privredu Grada Beograda podneo zahtev za upis u Registar lica koja obavljaju delatnost auto-taksi prevoza na teritoriji Grada. Rešenjem od 24.09.2005. godine, tuženi je obavestio tužioca da se njegov upis u Registar ne može izvršiti, jer ne ispunjava uslove iz člana 5. i 6. Odluke o auto-taksi prevozu, zbog nepostojanja slobodnog mesta taksi vozača, predviđenog godišnjim planom potreba. Ustavni sud Republike Srbije doneo je odluku kojom je utvrđeno da odredba člana 6. stav 1. tačka 7. i člana 11. stav 4. Odluke o auto-taksi prevozu i odredbe člana 3. Plana potreba za auto-taksi prevozom u Gradu Beogradu 2005. godine nisu u saglasnosti sa Ustavom Republike Srbije i zakonom. Tužilac je protiv navedenog rešenja izjavio žalbu, pa je rešenjem Sekretarijata za privredu Gradske uprave Grada Beograda od 20.11.2008. godine tužiocu data saglasnost za obavljanje auto-taksi prevoza kao samostalnom preduzetniku.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, sudovi su ocenili da se postupanje organa tuženog ne može smatrati nepravilnim i nezakonitim radom u smislu odredbe člana 172. Zakona o obligacionim odnosima. U vreme odlučivanja o zahtevu tužioca za upis u registar prevoznika, tuženi je u skladu sa tada važećom Odlukom o auto-taksi prevozu („Službeni list Grada Beograda“, br. 12/02,5/03 i 14/04), primenom člana 6. Odluke obavestio tužioca da ne ispunjava uslove za upis u registar, jer nije bilo slobodnih mesta za taksi vozače. Odlukom Ustavnog suda Republike Srbije I U 53/04 od 29.09.2005. godine ocenjeno je da odredba člana 6. Odluke o taksi prevozu nije saglasna Ustavu Republike Srbije. Tuženi je dana 22.02.2006. godine doneo rešenje kojim tužiocu nije izdata saglasnost za obavljanje delatnosti auto-taksi prevoza zbog toga što ne ispunjava uslove iz člana 8. nove Odluke o auto-taksi prevozu („Službeni list Grada Beograda“, br. 29/05), iz razloga što nije bilo slobodnog mesta za taksi vozilo predviđeno Programom potrebe za auto-taksi prevozom za 2006. godinu. Tuženi je nakon donošenja odluke Ustavnog suda o neustavnosti člana 6. Odluke o taksi prevozu iz 2002. godine, sa izmenama, dozvolio tužiocu da obavlja delatnost taksi prevoza, počev od 20.11.2008. godine. Na taj način su posledice neustavnosti odluke otklonjene, pa se postupanje tuženog ne može smatrati nezakonitim i nepravilnim radom i osnovom odgovornosti tuženog za naknadu štete. Stoga je tužbeni zahtev odbijen.

Revizijom tužioca osnovano se ukazuje da su sudovi pogrešno primenili materijalno pravo.

Prema odredbama čl. 2, 7. i 36. Zakona o drumskom saobraćaju (''Službeni glasnik RS'' 46/95, 66/01, 61/05), autotaksi prevoz je javni prevoz putnika koji se obavlja putničkim automobilom koji ispunjava uslove propisane tim zakonom (član 2); opština, odnosno grad uređuje i obezbeđuje, u skladu sa zakonom, organizacijom i načinom obavljanja javnog prevoza putnika koji se obavlja na teritoriji jedne opštine, odnosno grada i auto-taksi prevoza (član 7); a opština, odnosno grad može, u smislu člana 36, propisati bliže uslove za obavljanje auto-taksi prevoza (stav 1); propisano je da opština, odnosno grad, u skladu sa saobraćajno-tehničkim uslovima, donosi program kojim se definiše optimalno organizovanje auto-taksi prevoza (stav 2); zakonom je propisano da se saobraćano-tehnički uslovi definišu u tekućoj za narednu godinu, a na osnovu istraživanja karakteristika prevoznih zahteva – vožnji koje obavljaju ovlašćene stručne organizacije (stav 3) i da prilikom donošenja programa opština, odnosno grad nemaju pravo da ograničavaju broj lica koja mogu obavljati auto-taksi prevoz na teritoriji opštine, odnosno grada (stav 4).

Odlukom o auto-taksi prevozu (''Službeni list Grada Beograda'' 12/02, 5/03, 14/04), donetom s pozivom na navedene odredbe člana 36. Zakona o drumskom saobraćaju, bilo je propisano da se u okviru godišnjeg i višegodišnjeg planiranja potreba u taksi prevozu putnika i stvari na teritori Grada Beograda planiraju potrebe za taksi prevoz, da godišnji plan potreba sadrži broj taksi vozača čijim se radom zadovoljavaju potrebe za ovom vrstom prevoza, određeni organ nadležan za donošenje godišnjeg plana, način i postupak donošenja plana.

Fizičko lice može obavljati taksi prevoz kao preduzetnik ako pored uslova utvrđenih zakonom ispunjava i uslov utvrđen ovom odlukom – da ima slobodno mesto taksi vozača u godišnjem planu potreba iz člana 5. Odluke (član 6. stav 1. tačka 7).

Ustavni sud Republike Srbije je odlukom I U 53/04 od 29.09.2005. godine utvrdio da odredbe člana 6. stav 1. tačka 7. i člana 11. stav 4. Odluke o auto- taksi prevozu (''Službeni list Grada Beograda'' 12/02, 5/03, 14/04) nisu u saglasnosti sa Ustavom i zakonom. U obrazloženju ove odluke navedeno je, između ostalog, da je: ''odredbom člana 36. stav 4. Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju propisano da se aktom opštine, odnosno grada kojom se definiše optimalno organizovanje autotaksi prevoza, ne može ograničavati broj lica koja mogu obavljati auto taksi prevoz na teritoriji opštine, odnosno grada, da zakonom utvrđeno ovlašćenje opštine odnosno grada da uređuje i obezbeđuje posebne uslove, kao i organizaciju obavljanja ove vrste javnog prevoza po oceni Suda, isključuje mogućnost da se na osnovu navedenog ovlašćenja aktom lokalne samouprave... ograničava broj lica koja se mogu baviti taksi delatnošću, što osporene odredbe člana 6. stav 1. tačka 7. i člana 11. stav 4. Odluke, čini nesaglasnim sa zakonom''.

Tuženi je primenjujući navedene neustavne i nezakonite odredbe Odluke o auto-taksi prevozu, kojima je bio ograničen broj lica koje se mogu baviti taksi delatnošću na teritoriji Grada Beograda, odbio da tužiocu da saglasnost za obavljanje auto-taksi prevoza putnika na teritoriji Grada Beograda, a po zahtevu tužioca od 16.12.2003. godine, usled čega tužilac nije mogao da obavlja svoju delatnost do 20.11.2008. godine i da stiče dobit na taj način. Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, zbog nepravilnog rada organa odnosno odbijanja da na zahtev tužioca stavi van snage svoj pojedinačni akt, po osnovu pravnog dejstva odluke Ustavnog suda, prema članu 57. Zakona o postupku pred Ustavnim sudom i pravnom dejstvu njegovih odluka (''Službeni glasnik RS'' 32/91, 67/93, 101/05, 107/07); tuženi je na osnovu odredaba člana 172. Zakona o obligacionim odnosima odgovoran za štetu i u obavezi da tužiocu naknadi štetu proisteklu donošenjem odluke, na osnovu koje je tužiocu uskraćena saglasnost za obavljanje auto-taksi delatnosti.

U pogledu zakonskih uslova za naknadu materijalne štete, osnova odgovornosti i visine štete u smislu odredaba Zakona o obligacionim odnosima, pobijane pobijane presude ne sadrži razloge pa su zbog pogrešne primene materijalnog prava u pogledu osnova odgovornosti tuženog za naknadu ove štete ostale neutvrđene činjenice u pogledu navedenih okolnosti iz člana 189. Zakona o obligacionim odnosima.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu ovlašćenja iz člana 407. stav 2. ZPP ukinuo nižestepene presude i odlučio kao u stavu II izreke.

U ponovnom postupku, sud će otkloniti ukazane nedostatke i doneti novu odluku.

Predsednik veća - sudija

Predrag Trifunović,s.r.