Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Ljubice Milutinović, predsednika veća, Jasminke Stanojević, Biljane Dragojević, Slađane Nakić Momirović i Marine Govedarica, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Dragan Maričić, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije – Republička direkcija za imovinu RS Beograd, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, radi vraćanja stečenog bez osnova, odlučujući o reviziji tužene, godine, u sednici veća održanoj 27.04.2017. godine, doneo je

R E Š E NJ E

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude ZPP kao izuzetno dozvoljenoj. godine i predmet vraća Apelacionom sudu u Beogradu na ponovno odlučivanje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 18666/14 od 26.01.2016. godine u prvom stavu izreke delimično je usvojen tužbeni zahtev i obavezana tužena da tužiocu isplati 2.036.234,80 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 17.11.2015. godine do isplate. Drugim stavom izreke odbijen je kao neosnovan veći deo tužbenog zahteva tužioca od dosuđenog stavom prvim izreke, a za iznos od još 470.538,19 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom. Stavom trećim izreke obavezana je tužena da tužiocu plati troškove parničnog postupka u iznosu od 206.830,00 dinara. odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 18666/14 od 26.01.2016. godine u stavu prvom i trećem izreke. Drugim stavom izreke odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog parničnog postupka.

Protiv drugostepene presude tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog povrede materijalnog prava i potrebe novog tumačenja prava, odnosno razmatranja pravnih pitanja od opšteg interesa u zasnivanju obligacionih odnosa.

Vrhovni kasacioni sud je na osnovu ovlašćenja iz člana 404. ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11), koji je noveliran odredbom člana 14. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 55/14) zaključio da su ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužene kao izuzetno dozvoljenoj.

Noveliranom odredbom člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku propisano je da je revizija izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene odluke koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, ujednači sudska praksa i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija).

Prema utvrđenom činjeničnom stanju presudom Četvrtog opštinskog suda u Beogradu P 2232/03 od 07.10.2005. godine, usvojen je tužbeni zahtev tužilje BB (maćeha tužioca) i utvrđeno je da je ništav ugovor o otkupu stana broj ... u ulici ... broj ... u ..., koji je zaključen između države SRJ kao pravnog prethodnika tužene u ovom sporu i ovde tužioca AA, koji je overen pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu pod brojem Ov ... od 15.06.1993. godine. Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 53370/10 od 03.06.2010. godine utvrđeno je da ovde tužilac ima pravo zakupa na neodređeno vreme na dvosobnom stanu broj ... na devetom spratu stambene zgrade u ulici ... broj ... u ..., površine 65m2 kao član porodičnog domaćinstva svog pokojnog oca VV, što su tužena Republika Srbija – Republička direkcija za imovinu i BB dužni da priznaju i trpe da tužilac sa tuženom Republikom Srbijom zaključi ugovor o zakupu stana na neodređeno vreme. Vanparnični postupak koji je pokrenut pred Prvim osnovnim sudom u Beogradu u predmetu R1 42/12, po predlogu predlagača AA protiv protivnika predlagača Republike Srbije – Republičke direkcije za imovinu radi donošenja rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu istog stana, prekinut je rešenjem R1 42/12 od 11.02.2013. godine do pravnosnažnog okončanja ovog postupka.

Veštačenjem preko sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke, posle dopuna veštaka, utvrđena je otkupna cena predmetnog stana sa stanjem na dan 17.10.2005. godine u iznosu od 1.222.693,43 dinara što valorizovano do 17.11.2015. godine (kao dana korekcije nalaza veštaka) iznosi 2.506.772,99 dinara.

Na osnovu utvrđenog čiinjeničnog stanja, za koje drugostepeni sud zaključuje da je pravilno i potpuno utvrđeno, primenom pravila o teretu dokazivanja iz člana 231. stav 2. u vezi sa članom 228. i članom 229. ZPP, usvojen je tužbeni zahtev tužioca, a drugostepeni sud je zaključio da je pravilno primenjeno materijalno pravo pozivajući se na član 104. stav 1. i stav 2. u vezi sa članom 277. ZOO, imajući u vidu da potraživanje tužioca nije zastarelo i dajući za svoju odluku jasne, dovoljne i pravilne razloge.

Drugostepeni sud zaključuje da je tužena prekludirana sa isticanjem prigovora zastarelosti potraživanja tužioca, koji je istakla u podnesku od 22.01.2016. godine i na ročištu za glavnu raspravu 26.01.2016. godine, ali ne iz razloga na koji se pozvao prvostepeni sud (član 372. ZPP), nalazeći da tužena u ponovljenom postupku nakon ukidanja prvostepene presude ne može da istakne materijalno pravni prigovor. Drugostepeni sud smatra da u konkretnom slučaju prvostepeni sud se mogao pozivati samo na član 298. stav 1. i stav 2. (odgovor na tužbu), član 302. i član 308. (pripremno ročište odnosno prvo ročište za glavnu raspravu ako pripremno ročište nije obavezno) i član 312. stav 5. (ročište za glavnu raspravu) i člana 314. ZPP. Znači, da je tužena u odgovoru na tužbu bila dužna da istakne prigovor zastarelosti potraživanja, a ako je to propustila onda najkasnije na pripremnom ročištu, odnosno na prvom ročištu za glavnu raspravu ako pripremno ročište nije obavezno, koju mogućnost tužena nije iskoristila, te je prekludirana sa isticanjem prigovora zastarelosti. Drugostepeni sud dalje navodi da i za slučaj da nije prekludirana sa isticanjem prigovora zastarelosti, radi se o ništavom ugovoru o otkupu predmetnog stana, a tužba je podneta pre isteka opšteg roka zastarelosti od 10 godina iz člana 371. ZOO. Cena je isplaćena u uslovima velike hiperinflacije, tužilac nije imao dokaz o uplaćenoj visini cene, iako se u spisima utvrđuje da je kupac uplatio kupoprodajnu cenu stana jer mu je tuženi dao saglasnost za uknjižbu ne sporeći da je uplata izvršena, veštačenjem nije bilo moguće izvršiti valorizaciju uplaćenog iznosa, pa je primenom pravila o teretu dokazivanja visina obaveze utvrđena na dan donošenja odluke i tužena obavezana da taj iznos plati tužiocu.

Vrhovni kasacioni sud kao prvo utvrđuje da je zaključak sudova o prekludiranosti sa isticanjem prigovora zastarelosti posle pripremnog ročišta ili prvog ročišta za glavnu raspravu neosnovan, jer je isticanje prigovora u smislu člana 298. ZPP, propisano za procesno pravne prigovore, a prigovor zastarelosti potraživanja je materijalno pravni prigovor koji se prema odredbi člana 372. ZPP ne može isticati u žalbi. Mogućost isticanja materijalno pravnih prigovora nije ograničena na pripremno ročište ili prvo ročište za glavnu raspravu ako pripremno nije obavezno, te se u tom smislu ne može prihvatiti zaključak o prekluziji isticanja ovog prigovora.

U pogledu načina utvrđivanja cene koja je isplaćena 1993. godine u uslovima hiperinflacije, kod postojanja činjenica da tuženi ima podatke o tome da je cena isplaćena, veštačenjem je trebalo utvrditi visinu isplaćene cene, a potom metodologijom revalorizacije utvrditi stvarno dugovanje tužioca. Naravno, posle toga je bilo nužno oceniti osnovanost istaknutog prigovora zastarelosti potraživanja.

Na osnovu iznetih razloga, drugostepenu presudu je valjalo ukinuti radi ponovne ocene žalbenih navoda i pravilne primene materijalnog prava.

Sa izloženog, a na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Ljubica Milutinović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić