U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Predraga Trifunovića, predsednika veća, Zvezdane Lutovac i Jelene Borovac, članova veća, u parnici tužioca „AA“ iz ..., čiji su punomoćnici Ivana Perović Semenović i Gordana Petrović Đurđević, advokati iz ..., protiv tuženih AD „BB“ iz ..., čiji je punomoćnik Đura Uglješin, advokat iz ..., „VV“ iz ..., čiji je punomoćnik Saša Sinđelić, advokat iz ..., „GG“ iz ..., „DD“ iz ..., ĐĐ iz ..., EE iz ..., ŽŽ iz ..., ZZ iz ..., II iz ..., JJ iz ... i KK iz ..., čiji je punomoćnik Jovan Prodanović, advokat iz ..., radi utvrđenja ništavosti i upisa brisanja i ispisa hipoteke, odlučujući o reviziji tužioca, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1457/16 od 01.09.2016. godine, u sednici održanoj 13.06.2018. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1457/16 od 01.09.2016. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1457/16 od 01.09.2016. godine, žalba tužioca je odbijena i potvrđena je presuda Višeg suda u Zrenjaninu P 18/15 od 05.01.2016. godine u pobijanom odbijajućem delu odluka o primarnom i eventualnom tužbenom zahtevu, a delimično je usvojena žalba tuženog „VV“ na odluku o troškovima postupka, tako što je rešenje o troškovima sadržano u navedenoj presudi preinačeno u odnosu na ovog tuženog i tužilac obavezan da mu na ime naknade troškova parničnog postupka isplati iznos od 905.182,00 dinara. Odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka, a on je obavezan da tuženom „VV“ naknadi troškove žalbenog postupka od 88.417,00 dinara.

Presudom Višeg suda u Zrenjaninu P 18/15 od 05.01.2016. godine, odbijen je kao neosnovan primarni tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da je ništava založna izjava data od strane tuženog „BB“ overena pred Osnovnim sudom u Zrenjaninu pod Ov br... od 08.01.2008. godine, što su ovaj tuženi i tuženi „VV“ dužni priznati i trpeti, te da se utvrdi da je ništava odredba člana 4 Sporazuma overenog pred Osnovnim sudom u Pančevu pod brojem Ov. I ... od 23.05.2013. godine, što su tuženi dužni priznati i trpeti; da se utvrdi ništavost Ugovora o ustupanju potraživanja pod uslovom overenim pred Osnovnim sudom u Zrenjaninu pod brojem Ov. I ... od 20.08.2013. godine u celosti, što su tuženi „BB" i „VV" dužni priznati i trpeti, da se tužilac ovlasti da na osnovu ove presude sprovede kod RGZ SKN ... u LN broj ... k.o. ..., upis brisanja uknjižbe založnog prava izvršne i vansudske hipoteke uknjižene radi realizacije odredbi Ugovora o kreditu broj . zaključenog 25.12.2007. godine između tuženih „VV" i „LL" kao dužnika, na nepokretnosti založnog dužnika „BB", na iznos dinarske protivvrednosti 5.000.000,00 evra po srednjem kursu NBS za devize na dan prenosa sredstva, sa detaljno navedenim odredbama, u korist „VV" na nepokretnosti u A-listu i to: kat. parcele br. 3658/8 površine 563913 m2 njiva 3. klase i da se tužilac ovlasti da na osnovu ove presude, kod RGZ SKN ... sprovede upis brisanja u LN broj ... k.o. ... uknjižbe založnog prava izvršne i vansudske hipoteke prenete radi realizacije navedenog sporazuma i ugovora, u korist novog hipotekarnog poverioca „DD" iz ... na nepokretnosti u A listu i to parc. br. ... površine 563913 m2, njiva 3. klase.

Odbijen je eventualni tužbeni zahtev tužilje kojim je traženo da se utvrdi da je konfuzijom prestala hipoteka ustupljena tuženom „BB" ugovorom o ustupanju potraživanja pod uslovom „VV" konstituisana na parc. br. ... površine 56 ha 39 a 13 m2, upisana kod RGZ SKN ... 17.01.2008. godine, a što su tuženi „BB" i „DD" dužni priznati i trpeti; da se ovlasti tužilac da na osnovu ove presude sprovede kod iste službe u LN broj ... k.o. ..., ispis uknjižbe založnog prava, izvršne i vansudske hipoteke radi realizacije odredbi ugovora o kreditu označenog broja zaključenog 25.12.2007. godine između tuženih „VV" i „LL", kao dužnika, na nepokretnosti založnog dužnika „BB", na iznos dinarske protivvrednosti 5.000.000,00 evra po srednjem kursu NBS za devize na dan prenosa sredstva, sa detaljno navedenim odredbama u korist „VV" na nepokretnosti u A-listu i to: parc. br. ... površine 563913 m2, njiva 3. klase, kao i upis brisanja upisa u LN broj ... k.o. ... uknjižbe založnog prava izvršne i vansudske hipoteke prenete radi realizacije navedenog Sporazuma i Ugovora, prenete u korist novog hipotekarnog poverioca „DD" iz ..., na nepokretnosti u A-listu i to: parc. br. ... površine 563913 m2 njiva 3. klase.

Obavezana je tužilja da na ime troškova postupka isplati tuženima

„BB", „GG", „DD", ĐĐ, EE, ŽŽ, II i JJ ukupan iznos od 1.394.550,00 dinara, tuženom „VV" iznos od 314.332,00 dinara i tuženima JJ i KK iznos od 389.250,00 dinara.

Ispravljena je navedena presuda objavljena na ročištu od 05.01.2016. godine tako što je dodat nov stav koji glasi: „odbija se kao neosnovan prigovor apsolutne nenadležnosti ovog suda da odlučuje o eventualno postavljenom tužbenom zahtevu tužioca istaknut od strane tuženog „VV".

Protiv navedene pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava i bitne povrede odredaba parničnog postupka.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11, 55/14), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

Donošenjem pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Nisu osnovani revizijski navodi o učinjenoj bitnoj povredi iz člana 374. stav 1. u vezi člana 163. stavovi 1. i 2. ZPP, vezano za odluku o troškovima postupka jer je drugostepeni sud pravilno primenio citiranu zakonsku odredbu.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, Opština Zrenjanin je 05.12.1991. godine dostavila Opštinskom sudu u Zrenjaninu na dalju nadležnost, zahtev pravnog prethodnika tužioca „AA“ za postizanje sporazuma oko povraćaja imovine koju je stekao poslovanjem i radom zadrugara, na osnovu odredbi Zakona o načinu i uslovima vraćanja imovine stečene radom i poslovanjem zadruga i zadrugara posle 01.07.1953. godine, u vanparničnom postupku koji se vodio pod brojem R 1881/91. U tom postupku je izveden dokaz veštačenjem radi utvrđenja i identifikacije katastarskih parcela za koje je predlagač tvrdio da ih je stekao na navedeni način, pa je na osnovu nalaza i mišljenja veštaka utvrđeno da je „AA“ stekao više katastarskih parcela upisanih u ZKUL br. …, koje se nakon obnove zemljišne knjige upisuje u nove ZK uloške br. … i …, a između ostalog i na kat. parcelama …, … i … . Na osnovu dopunskog nalaza od 21.09.1993. godine i izlaska na lice mesta zajedno sa predstavnicima učesnika ovog vanparničnog postupka, utvrđeno je koje se konkretno katastarske parcele vraćaju predlagaču „AA“, pa pored ostalog i kat. parcela br. … njiva treće klase, površine 56 ha 51 a 10 m2. U navedenom vanparničnom predmetu na ročištu od 01.10.1993. godine, pravni prethodnici tužioca i prvotuženog zaključili su sudsko poravnanje kojim su utvrdili da „BB1“ tim poravnanjem između ostalog, prenosi bezteretno svoje pravo korišćenja i raspolaganja na „AA“, na konkretno opisanim katastarskim parcelama upisanim u ZK ulošku br. …, pored ostalog i kat. parcelu br…. potes „…“ njiva površine od 56 ha 51 a 10 m2 i daje joj bezuslovnu saglasnost da može izvršiti uknjižbu svog prava korišćenja i raspolaganja u navedenim nekretninama u svim javnim knjigama. Prilikom primopredaje kat. parcela nakon zaključenja sudskog poravnanja nije sačinjen pismeni zapisnik o tome, a tužilac od tada drži i koristi ovu kat. parcelu. U istom vanparničnom predmetu predlagač je decembra meseca 2007. godine zatražio ispravku zaključenog sudskog poravnanja u pogledu oznake broja kat. parcele jer treba da nosi oznaku …, što je ispravljeno rešenjem suda od 08.01.2008. godine. Zatim je podneo predlog za ispravku i u pogledu površine, pa je rešenjem od 16.04.2008. godine ispravljena njena površina koja treba da iznosi 56 ha 39 a 13 m2. U tom smislu je dopunskim sudskim poravnanjem od 22.04.2008. godine utvrđeno da je predlagač –„AA“ na osnovu povraćaja zadružne imovine i ispravke sudskog poravnanja od 01.10.1993. godine, stekao pravo korišćenja (pored ostalog), i na kat. parceli br. … njiva, površine od 56 ha 39a 13m2 upisanoj u LN br. ... KO … . U ovom LN od 26.03.2008. godine, navedena katastarska parcela je upisana kao vlasništvo tuženog „BB“, a u „G listu“ je bila upisana uknjižba založnog prava izvršne vansudske hipoteke radi realizacije ugovora o kreditu naznačenog broja zaključenog 25.12.2007. godine, sa datumom upisa 17.01.2008. godine. Tužilac je 16.06.2010. godine podneo prigovor na rešenje Službi za katastar nepokretnosti Zrenjanin od 17.01.2008. godine koji je odbačen zaključkom navedenog organa od 18.05.2012. godine, a zatim je juna meseca 2006. godine podneo tužbu pred Opštinskim sudom u Zrenjaninu protiv „BB1“ radi poništaja sudskog poravnanja zaključenog pred tim sudom u predmetu R 1881/91 dana 01.10.1993. godine. U tom parničnom postupku je presudom Opštinskog suda u Zrenjaninu P 71/09 od 11.06.2009. godine, navedeno sudsko poravnanje poništeno, a po žalbi tuženog Apelacioni sud u Novom Sadu je presudom Gž 2435/10 od 06.04.2011. godine istu preinačio tako što je odbio tužbeni zahtev. Prema prepisu LN broj ... KO ... od 09.12.2014. godine, sporna kat. parcela br.... potes „... “ njiva treće klase površine 56 ha 39a 13 m2 upisana je kao društvena svojina „AA“ i na istoj u „G“ listu postoji upisano založno pravo izvršne vansudske hipoteke radi realizacije odredbi ugovora o kreditu od 25.12.2007. godine zaključenog između ovde tuženih „VV“ i „LL“ kao dužnika, te da se na osnovu Sporazuma od 23.05.2013. i ugovora o ustupanju potraživanja pod uslovom od 16.08.2013. godine, hipoteka prenosi u korist novog hipotekarnog poverioca „DD“ iz .... U ZKUL br. ... KO ... prvobitno je bila upisana parcela ... - njiva u potesu „... “ površine 106 ha 0a 16 m2, a zatim su na osnovu rešenja Dn 437/03 formirane nove kat. parcele, pored ostalih i kat. br. ... njiva „...“ površine 56 ha 39a 13 m2. U ovom ZKUL u vreme zaključenja sudskog poravnanja 01.10.1993. godine, nije postojao upis parcela broj ... i ..., već je samo bila upisana parcela broj ... kao društvena svojina sa pravom korišćenja „BB2“.

Tuženi „BB“ je kao založni dužnik sačinio i sudski overio 08.01.2008. godine pod Ov br. pred Opštinskim sudom u Zrenjaninu, založnu izjavu radi realizacije odredbi ugovora o kreditu zaključenog 25.12.2007. godine između tuženih VV kao poverioca i „LL“ kao dužnika, kojom izjavom obezbeđuje u celosti potraživanje poverioca iz navedenog ugovora o kreditu prema dužniku za iznos dinarske protivvrednosti 5.000.000,00 evra, zasnivanjem založnog prava – hipoteke, na osnovu založne izjave u korist poverioca na nepokretnoj imovini u vlasništvu založnog dužnika, na više parcela upisanih u LN br. ... KO ...“, među kojima i na kat.parceli br. ... njiva treće klase, površine 56 ha 39a 13 m2. Založni dužnik je saglasan da poverilac upiše hipoteku na osnovu ove izjave na nepokretnostima bliže opisanim u izjavi, kao i da se ona smatra izvršnom ispravom a hipoteka zasnovana na njoj upiše u registar nepokretnosti kao „izvršna vansudska hipoteka“.Tuženi „VV“, „DD“, „GG“ i ostali tuženi ĐĐ, EE, ŽŽ, ZZ, II, JJ i KK zaključili su i sudski overili sporazum 23.05.2013. godine pred Osnovnim sudom u Pančevu pod Ov br. ..., u kome su konstatovali da ovim regulišu međusobno dužničko-poverilačke odnose između „VV“, „LL“u stečaju i „BB“ u stečaju, predlagača Plana reorganizacije „BB“ u stečaju, sa ciljem da „VV“ namiri svoje potraživanje prema „LL“ u stečaju u iznosu i na način predviđen Sporazumom, koji se implementira kroz Plan reorganizacije u periodu trajanja od pet godina, a koji će biti ispunjen kada se namire svi poverioci i u celosti vrati kredit „VV“. U periodu do konačnog namirenja navedenih obaveza, zabranjeno je otuđivati hipotekovane nepokretnosti, opterećivati ih za druge namene ili na bilo koji način njima raspolagati bez prethodne saglasnosti banke. Pobijanim članom 4. ovog sporazuma je ugovoreno da je „VV“ saglasna sa tim da „BB“ i „DD“ mogu slobodno raspolagati hipotekom preko površine od 1.085 ha 15 a 82 m2 što se detaljnije reguliše Planom reorganizacije i ugovorom koji će biti zaključen na osnovu ovog Plana, pa i na parceli broj ..., kao i na drugim katastarskim parcelama u KO ... . Dana 16.08.2013. godine, tuženi „VV“i „BB“ zaključili su Ugovor o ustupanju potraživanja pod uslovom overen pred Osnovnim sudom u Zrenjaninu 20.08.2013. godine pod Ov br. …, u kome je navedeno da se isti zaključuje radi realizacije navedenog Sporazuma od 23.05.2013. godine, realizacije Plana reorganizacije u postupku stečaja nad „BB“ u stečaju koji se vodi pred Privrednim sudom u Kragujevcu St 2/13 i Odluke Upravnog odbora VV od 17.05.2013. godine. Članom 1. ovog ugovora je utvrđeno da VV kao ustupilac, ustupa „BB“ kao prijemniku, svoje potraživanje i prava od „LL“ u stečaju, po ugovoru o kreditu od 25.12.2007. godine u iznosu od 6.000.000,00 evra u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan 22.04.2013. godine. Sa ustupanjem potraživanja, tužena banka ustupa „BB“ i hipoteku na onim katastarskim parcelama koje nisu navedene u popisu parcela kao prilog 1, koji je dat u sporazumu od 23.05.2013. godine, što znači da joj se naročito ustupa hipoteka na kat. parceli br. ... upisanoj u LN br. ... KO... . Pravnosnažnim rešenjem o upisu od 28.11.2014. godine upisana je hipoteka na ovoj katastarskoj parceli u korist novog hipotekarnog poverioca „DD“. Tuženi „BB“ je član tuženog „DD“ sa vlasničkim udelom od 44,88%.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zauzeo pravno stanovište da tužilac zaključenjem sudskog poravnanja u vanparničnom predmetu R 1881/91 dana 01.10.1993. godine, nije stekao pravo korišćenja na predmetnoj kat. parceli ... već je to pravo stekao tek zaključenjem dopunskog sudskog poravnanja od 22.04.2008. godine, u vreme kada je na ovoj parceli već bilo upisano založno pravo u korist tužene „VV“ jer je taj upis bio izvršen 17.01.2008. godine, što tužiocu nije moglo ostati nepoznato. Prema tome, kako je u vreme sticanja prava korišćenja na ovoj kat. parceli, već bilo upisano založno pravo - hipoteka u korist tužene banke, prvostepeni sud je pravilno zaključio da zahtev tužioca za utvrđivanje ništavosti sudski overene založne izjave tuženog „BB“ od 08.01.2008. godine nije osnovan jer je ona sačinjena od strane vlasnika hipotekovane nepokretnosti i u formi propisanoj članom 14. u vezi članova 10. stav 1. i 12. Zakona o hipoteci („Sl. glasnik RS“, br.115/05 koji se primenjuje počev od 25.02.2006. godine).

Smatrao je da je zato neosnovan i preostali deo primarnog tužbenog zahteva kojim je traženo da se utvrdi ništavost člana 4. sudski overenog Sporazuma od 23.05.2013. godine, kao i sudski overenog ugovora o ustupanju potraživanja pod uslovom od 20.08.2013. godine i da se zato provede brisanje uknjižbe založnog prava izvršne i vansudske hipoteke i prenosa hipoteke, s obzirom da ovaj Sporazum i nakon toga zaključeni ugovor, predstavljaju zakonito i ovlašćeno raspolaganje vlasnika navedene kat. parcele odnosno vlasnika hipotekovane nepokretnosti. Izloženu pravnu argumentaciju u potpunosti prihvata i drugostepeni sud.

Nižestepeni sudovi su takođe zaključili da nije osnovan ni eventualni tužbeni zahtev kojim je traženo utvrđenje prestanka hipoteke na predmetnoj katastarskoj parceli zbog konfuzije na osnovu člana 50. Zakona o hipoteci jer se u istom licu nisu stekla svojstva hipotekarnog poverioca i hipotekarnog dužnika. Naime, utvrđeno je da se kod tuženog „BB“ nije ujedno steklo svojstvo hipotekarnog poverioca i hipotekarnog dužnika jer je kao novi hipotekarni poverilac na navedenoj katastarskoj parceli rešenjem RGZ SKN Zrenjanin od 28.11.2014. godine, upisan „DD“ u smislu člana 60. stav 1. Zakona o državanom premeru i katastaru, pa nije došlo do konfuzije – sjedinjenja na strani tuženog „BB“.

Nisu osnovani revizijski navodi tužioca o pogrešno primenjenom materijalnom pravu zbog toga što je tuženi „BB“, hipoteku na navedenoj katatarskoj parceli konstituisao paralelno sa okončanjem vanparničnog postupka januara meseca 2008. godine, odnosno onda kada je na njegov zahtev izvršena ispravka broja katastarske parcele u čiju je državinu uveden još tokom 1993. godine, ističući da je ovaj tuženi u odnosu na njega bio nesavestan. Ovo iz razloga što naprotiv, tužilac nije bio savestan držalac nepokretnosti nakon upisa hipoteke u korist tužene „VV“ januara meseca 2008. godine i vođenja navedenog parničnog postupka, čak i pod pretpostavkom da je pre toga počev od oktobra meseca 1993. godine (kada je uveden u državinu navedene kat. parcele) bio savestan, zbog načela javnosti i načela fikcije apsolutne tačnosti zemljišnih knjiga u smislu člana 33. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa.

Po stanovištu ovoga suda, a razmatrajući to kao prethodno pravno pitanje, tužilac na navedenoj katastarskoj parceli nije mogao steći ni pravo vlasništva na osnovu savesne državine u smislu člana 28. stav 4. citiranog zakona jer nije prošao zakonski rok od 20 godina, računajući ga od dana stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima dana 04.07.1996. godine („Službeni list SRJ“, br.29/96), kojim je brisan član 29. toga zakona (koji je sadržao zabranu sticanja prava svojine na stvarima u društvenoj svojini) pa do podnošenja tužbe u ovoj pravnoj stvari aprila meseca 2015. godine. Kao ni pod uslovom iz stava 2. istog člana, računanjem roka od 10 godina počev od dana zaključenja dopunskog sudskog poravnanja 22.04.2008. godine kao zakonitog pravnog posla za sticanje prava svojine, pa do podnošenja tužbe.

Pravilno je doneta odluka o troškovima postupka, na osnovu člana 165. stav 2. u vezi člana 153. stav 1. i 154. stav 2. i 163. st.1. i 2. ZPP.

Na osnovu izloženog Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci u smislu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Predrag Trifunović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić