Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 229/18 od 02.08.2018. godine, stavom I odbijena je kao neosnovana žalba tuženog AD ''VV'' ... i potvrđena prvostepena presuda u stavu 1. izreke u odnosu na žalioca. Stavom II preinačena je prvostepena presuda u stavovima 2, 3. i 4. izreke u odnosu na žalioca tako što su odbijeni tužbeni zahtevi tužioca u odnosu na ovog tuženog i odlučeno da svaka strana snosi svoje troškove postupka.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu tužilac je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava na osnovu člana 404. ZPP.

Ocenjujući dozvoljenost revizije, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je revizija dozvoljena kao redovna na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaključio ugovor o radu sa JŽTP Beograd 04.02.2013. godine, a posle toga je zaključio više aneksa ugovora o radu. Ugovorom o radu tužilac je raspoređen da obavlja poslove obezbeđenja putnog prelaza za saobraćaj vozova i drumskih vozila, a prema aneksima ugovora o radu raspoređen je na poslove čuvara prelaza u OC ZOP ... . Prema zaključenom ugovoru o radu sa aneksima tužilac je bio u radnom odnosu kod tuženog prvog reda AD ''BB'' ... zaključno sa 31.08.2015. godine jer je kod tog tuženog došlo do statusne promene. Tada je ugovor o radu tužioca na osnovu člana 149. stav 1. Zakona o radu prenet kod poslodavca sledbenika ovde tuženog drugog reda AD ''VV'' ... . Tužilac je u utuženom periodu od februara 2014. do juna 2014. godine u kontinuitetu iz meseca u mesec rad obavljao u turnusu po unapred utvrđenom mesečnom rasporedu. Navedeni smenski rad tužioca nije vrednovan pri utvrđivanju njegove osnovne zarade, a tuženi AD ''BB'' ... mu je tokom spornog perioda isplaćivao uvećanu zaradu za rad u smenama – turnusu u visini od 4%. Visina razlike između uvećane zarade za rad u smenama od 26% i obračunate i isplaćene uvećane zarade tužiocu od 4% za rad u turnusu odgovara iznosima određenim u stavu prvom nižestepenih presuda. Odlukom Vlade Republike Srbije kod tuženog AD ''BB'' ... izvršene su statusne promene izdvajanjem uz osnivanje novih akcionarskih društava i to AD ''GG'' ..., AD ''DD'' ... i ''VV'' ... koja društva su stekla svojstvo pravnih lica 10.08.2015. godine. Po izvršenoj statusnoj promeni AD ''BB'' ... tužilac je u avgustu 2015. godine zaključio aneks ugovora o radu sa tuženim AD ''VV'' ... .

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je na osnovu člana 108. stav 1. tačka 2. Zakona o radu obavezao tužene da tužiocu solidarno isplate razliku između isplaćene i pripadajuće uvećane zarade za rad u smenama zaključujući da je na osnovu čl. 58, 59, 62. stav 1, 65. stav 1. tač. 2. i 5. Pojedinačnog kolektivnog ugovora za javno železničko preduzeće Beograd (''Službeni glasnik RS'' 84/02 od 30.11.2002. godine rad tužioca u spornom periodu bio organizovan kao rad u smenama, da tužiocu pripada razlika uvećane zarade po osnovu smenskog rada između isplaćenih 4% i 26% koje propisuje Zakon o radu. U delu kojim je tužilac tražio isplatu razlike na ime toplog obroka i regresa za utuženi period, prvostepeni sud je na osnovu člana 118. tač. 5. i 6. Zakona o radu i Kolektivnog ugovora za javno preduzeće ''Železnice Srbije'' usvojio ovaj zahtev uz obrazloženje da je poslodavac u obavezi da obračun isplate regresa i toplog obroka vrši u linearnom iznosu i da ta naknada mora biti iskazana u obračunskoj listi zaposlenih u linearnom iznosu. Tuženi solidarno odgovaraju na osnovu članova 489, 491. st. 1, 3. i 4, 492. i 505. st. 1. i 2. Zakona o privrednim društvima u vezi sa čl. 148. stav 1, 149. stav 1. i 452. ZOO za period od feburara 2014.godine zaključno sa 01.09.2015.godine, a od kada tužilac radi samo za drugotuženog (član 147. Zakona o radu). Na dosuđene iznose dosuđena je i zakonska zatezna kamata na osnovu čl. 186, 277. stav 1. i 324. stav 1. ZOO. Prema nalazu i mišljenju veštaka prema obračunskim listana zarada tužioca za sporni period, obračun zarada je vršen tako što se utvrđivao mesečni iznos osnovne zarade, a ista je utvrđivana kao proizvod vrednosti jednog radnog časa, kojeficijent posla i ostvarenih efektivnih časova rada. U obračunskim listama nema dokaz da je tuženi obračunavao i isplaćivao tužiocu za sporni period troškove po osnovu ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, da tuženi nije doneo posebnu odluku o visini troškova za ishranu u toku rada i regresa za godišnji odmor, kojim bi utvrdio visinu ovih primanja jer se članom 5. Aneksa Kolektivnog ugovora tuženog od 26.07.2006.godine određuje da u vrednost jednog radnog časa uključuje mesečna vrednost za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišenjeg odmora, ali se ne određuje koja je to visina. Nalazom i mišljenjem veštaka je utvrđena visina i naknada za ishranu u toku rada i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora i to u neto iznosima koji su utvrđeni prema parametrima iz ranije važećeg Kolektivnog ugovora za Javno železničko transportno preduzeće („Službeni glasnik RS“ br. 37/95 ... 42/99, sa izmenama objavljenim u „Službenom glasniku RS“ br. 7/2000) obzirom da Aneks Kolektivnog ugovora iz 2006.godine, kao i sada važeći Kolektivni ugovor zaključen 24.03.2015.godine ne sadrže konkretnu regulativu koja utvrđuje visinu ove naknade.

Odlučujući o žalbi, drugostepeni sud je potvrdio prvostepenu presudu u delu odluke za smenski rad, dok je prvostepenu presudu u delu odluke kojom je usvojen zahtev za topli obrok i regres preinačio i odbio tužbeni zahtev. Iz obrazloženja drugostepene odluke proizlazi da kada je u opštem aktu poslodavca propisano da se u cenu radnog časa uračunava i vrednost po osnovu regresa i dodatka za ishranu u toku rada, tada zaposleni, ovde tužilac ne može ostvariti naknadu ovih troškova jer je to pravo ostvario kroz vrednost obračunatih i isplaćenih časova rada. Kada ugovor o radu i Kolektivni ugovor ne utvrđuju visinu naknade ovih troškova već se opštim aktom određuje, da se oni uračunavaju u cenu radnog sata, kao u konkretnom slučaju, onda po oceni drugostepenog suda zaposleni ne može potraživati posebnu isplatu novčanih iznosa iz ovih osnova jer nema odgovarajućeg Kolektivnog ugovora kao opšteg akta, tj. kao istrumenta za njihovu konkretnu realizaciju. Opšti kolektivni ugovor je prestao da važi 24.09.2005. godine istekom roka od šest meseci od stupanja na snagu Zakona o radu iz 2005. godine na osnovu člana 284. stav 2. Zakona o radu, a primena Opšteg kolektivnog ugovora u pogledu ovih prava predviđeni članom 32. alineja 6. i 7, privremeno je odloženo u skladu sa sporazumom o razvoju socijalnog dijaloga kojim je određeno da će datum početka njegove primene biti određen posebnim aneksom Opšteg kolektivnog ugovora (čl. 1. i 2. aneksa 2 Opšteg kolektivnog ugovora koji u međuvremenu nije zaključen.

Stanovište drugostepenog suda u delu koji se odnosi na topli obrok i regres nije pravilno.

Posebni kolektivni ugovor nije utvrdio odnos zarada i ostalih primanja koje ulaze u zaradu, niti je to učinjeno ugovorom o radu iako im to pravo zakon priznaje. Posledice nejasnog opšteg akta ne sme da trpi zaposleni. Ako jača ugovorna strana (poslodavac) pripremi tekst ugovora (kao u ovom slučaju), nejasne ili nedovoljno određene odredbe tumače se u korist druge strane (član 100. ZOO). Kada opšti akt, ugovor o radu, a ni obračunska lista ne konkretizuju i ne vrše razdvajanje (tuženi ni veštaku o tome nije dostavio precizne podatke), pravilan je stav prvostepenog suda da to pravo tužiocu treba priznati (Zakon o radu ga priznaje u članu 118). Iz svih istaknutih razloga, imajući u vidu i da tuženi, na koga pada teret dokazivanja, nije do zaključenja glavne rasprave izvršio preciziranje i razdvajanje regresa i toplog obroka u strukturi zarade, pravilno je tužbeni zahtev od strane prvostepenog suda usvojen.

Visina regresa i toplog obroka može biti utvrđena veštačenjem na osnovu parametara iz ranijih opštih akata po osnovu zakonske ili sudske analogije, kao i na osnovu slobodne ocene bez veštačenja ako se novčana obaveza ne može utvrdi odnosno može se utvrdi sa nesrazmernim teškoćama (član 232. ZPP).

Pravilna je odluka o troškovima prvostepenog postupka doneta na osnovu člana 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP.

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Odluka o troškovima revizijskog postupka doneta je na osnovu članova 153. stav 1, 154. stav 2, 165. stav 2. i 163. stav 2. ZPP i tužiocu dosuđeni troškovi na ime sastava revizije od strane advokata u iznosu od 18.000,00 dinara i na ime takse za reviziju i odluku po reviziji u iznosu od po 38.000,00 dinara, sve odmereno prema važećoj AT i TT.

Predsednik veća sudija

Predrag Trifunović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić