U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Jelene Borovac i Branka Stanića, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji su punomoćnici Dragica Brkić i Aleksandar Veselinović, advokati iz ..., protiv tuženog BB, radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2849/18 od 14.11.2018. godine, u sednici održanoj 04.12.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2849/18 od 14.11.2018. godine, tako što se ODBIJA žalba tuženog i POTVRĐUJE presuda Osnovnog suda u Novom Sadu P1 850/18 od 30.08.2018. godine u usvajajućem delu.

OBAVEZUJE SE tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 238.848,00 dinara u roku od 8 dana.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Novom Sadu P1 850/18 od 30.08.2018. godine delimično je usvojen tužbeni zahtev tužioca i obavezan tuženi da mu na ime razlike zarade za period od aprila meseca 2011. do decembra meseca 2012. godine isplati mesečne iznose razlike sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačne mesečne iznose bliže navedene u usvajajućem delu izreke presude. Obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka i odbijen tužbeni zahtev tužioca u delu kojim je tražio zakonsku zateznu kamatu na dosuđene troškove parničnog postupka od dana presuđenja do dana izvršnosti presude.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2849/18 od 14.11.2018. godine, žalba tužioca je odbijena, a žalba tuženog usvojena i preinačena prvostepena presuda, tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca u usvajajućem delu i obavezan tužilac da tuženom naknadi troškove parničnog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu tužilac je izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP (''Službeni glasnik RS'' 72/11), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio u radnom odnosu kod tuženog do 30.04.2013. godine, a radni odnos mu je prestao na osnovu sporazuma o prestanku radnog odnosa od 16.04.2013. godine uz isplatu stimulativne novčane naknade umanjene za poreze i doprinose u iznosu od 1.891.772,39 dinara. Vlada Republike Srbije, tuženi, reprezentativni sindikati kod tuženog i reprezentativni sindikati na nivou Republike Srbije su 17.06.2008. godine zaključili Socijalni program za BB. Članom 9. ovog programa, tuženi se obavezao da odmah nakon preuzimanja BB izvrši jednokratno i trajno povećanje zarada zaposlenih u visini od 15% u odnosu na mesec koji je prethodio preuzimanju uz obavezu da tako utvrđene zarade ubuduće usklađuje sa indeksom troškova života uz realan rast u skladu sa rezultatima poslovanja i rastom bruto društvenog proizvoda u periodu važenja Socijalnog programa (17.06.2008. do 31.12.2012. godine). Tuženi se po članu 10. obavezao da se realna vrednost zarada zaposlenih koje su utvrđene članom 9. ne smanjuje. Preuzimanje BB izvršeno je 11.02.2009. godine. Tuženi je svim zaposlenima, osim menadžerima I i II grupe isplatio jednokratni dodatak na zaradu od 15% za mesec april 2009. godine na osnovu Odluke od 30.04.2009. godine, kojom je predviđena navedena isplata utvrđena članom 42. Kolektivnog ugovora tuženog. U narednom periodu pa do 31.12.2012. godine uvećanje od 15% nije isplaćivano. Na osnovu nalaza veštaka utvrđena je visina razlike između zarade koja je tužiocu isplaćena i uvećane zarade za 15% koja bi mu pripala u traženom periodu.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da je tužbeni zahtev tužioca delimično osnovan nalazeći da je bez značaja za odluku činjenica da je tuženi za april mesec o čemu je doneo posebnu odluku, a zatim u narednom periodu nakon aprila 2009. godine uvećao osnovnu zaradu zaposlenih pa je tužiocu u procentima koji odgovaraju kretanju indeksa troškova života u 2009. godini odnosno indeksa potrošačkih cena u 2011, 2012. i 2013. godini o čemu je donosio posebne odluke, kao i činjenica da tuženi u skladu sa rezultatima poslovanja zaposlenima pa i tužiocu izvršio isplate na ime premija na osnovu Pravilnika o isplati premije iz 2009. godine, a potom kasnije na osnovu opšteg standarda društva – kvartalni i godišnji bonusi (premije) isplaćujući zaradu tužiocu u celom spornom periodu u skladu sa zaključenim ugovorom o radu, odredbama važećeg KU i odgovarajućim opštim aktima društva koje isplate su veće u odnosu na razliku od 15% tražene osnovne zarade tužioca.

Suprotno, po oceni drugostepenog suda navedeni socijalni program ne predstavlja neposredan i autonoman izvor prava za zaposlene već samo nameće obaveze kupcu da u cilju realizacije zacrtanih ciljeva privatizacije tuženog BB preduzme odgovarajuće mere da se isti ciljevi tokom trajanja i realiziju.

Stanovište drugostepenog suda nije pravilno.

Socijalni program za BB zaključen je na osnovu Sporazuma između Vlade Republike Srbije i Vlade Ruske Federacije o saradnji u oblasti ... privrede, Protokola o osnovnim uslovima kupovine od strane OAO „VV“ akcije kompanije BB, koje čine 51% osnivačkog kapitala, kao i Kolektivnog ugovora za BB. Potpisnici ovog akta su: u ime Vlade Republike Srbije – Ministarstvo rudarstva i energetike Republike Srbije, u ime Društva za istraživanje, proizvodnju, preradu, distribuciju i promet ... i istraživanje i proizvodnju ... BB – predsednik Upravnog odbora i Generalni direktor, reprezentativni sindikati kod poslodavca: Jedinstvena sindikalna organizacija BB i Jedinstvena sindikalna organizacija BB1, reprezentativni sindikati na nivou Republike Srbije i grane: Samostalni sindikat radnika ... Srbije i Sindikat ...-UGS GG.

Imajući u vidu učesnike (potpisnike), vreme njegovog trajanja (tri godine-do 31.12.2012.godine), a naročito sadržinu Programa (definisanje delatnosti, kotiranje akcija, preuzimanje akcija, zaštita radnog odnosa, zaštita ekonomskog i socijalnog položaja zaposlenih, standard zaposlenih, višak zaposlenih, procenat uvećanja zarade), Socijali program se može upodobiti Kolektivnom ugovoru iz člana 247. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05) u vezi člana 240. Zakona o radu, jer se njime uređuju prava i obaveze iz radnog odnosa. Po članu 256. istog zakona, opšti i poseban Kolektivni ugovor neposredno se primenjuju i obavezuju sve poslodavce koji su u vreme zaključivanja Kolektivnog ugovora članovi udruženja poslodavaca- učesnika Kolektivnog ugovora.

Bez obzira na naziv akta (pogrešno obeležavanje ne škodi), ovako zaključeni Socijalni program ima karakter opšteg akta-Kolektivnog ugovora koji je tuženi prvobitno priznao ispunjavajući ga (a takvo određenje dali su i njegovi potpisnici u članu 6. stav 2.) i primenjuje se neposredno. Imajući u vidu da je poslodavac u ovako potpisanom aktu predvideo povećanje zarada zaposlenih jednokratno i trajno i da svoju obavezu nije ispunio (osim za jedan mesec), tužilac osnovano potražuje isplatu razlike u zaradi. Ovo potraživanje predstavlja razliku između isplaćene zarade po aneksima ugovora o radu i zarade koja bi tužiocu pripala po zaključenom Socijalnom programu i zastareva za tri godine (član 196. Zakona o radu).

Kako je Vrhovni kasacioni sud preinačio drugostepenu presudu, to je na osnovu člana 165. stav 2. Zakona o parničnom postupku odlučio o svim troškovima postupka, pa je obavezao tuženu da tužiocu nadoknadi troškove u ukupnom iznosu od 238.848,00 dinara, u roku od 8 dana. Troškovi postupka se odnose na sastav tužbe u iznosu od 6.000,00 dinara, za sastav tri podneska od po 6.000,00 dinara (18.000,00 dinara), za pristup na sedam održanih ročišta po 7.500,00 dinara (52.500,00 dinara), za pristup na jedno ročište koje nije održano u iznosu od 4.500,00 dinara, za sastav žalbe 12.000,000 dinara i revizije 24.000,00 dinara (36.000,00 dinara), na osnovu tarifnog broja 13, 15. i 16. Tarife o nagrama i naknadama za rad advokata („Službeni glasnik RS“ broj 121/12), kao i za troškove veštačenja iznos od 16.000,00 dinara. Takođe, za taksu na tužbu iznos od 3.780,00 dinara, za taksu na prvostepenu presudu, drugostepenu presudu, za žalbu po 12.634,00 dinara, za taksu reviziju 25.266,00 dinara i za taksu na revizijsku presudu 37.900,00 dinara prema tarifnom broju 1. tačka 1. i 5, tarifnom broju 2. tačka 1. i 11. Taksene tarife Zakona o sudskim taksama („Službeni glasnik RS“ broj 28/94... 106/15). Odluka o troškovima parničnog postupka je doneta u skladu sa uspehom u sporu, a na osnovu člana 153. stav 1, 154, 163. i 165. Zakona o parničnom postupku. Preostali troškovi postupka koje je tužilja troškovnikom tražila nisu dosuđeni, jer oni po oceni Vrhovnog kasacionog suda nisu bili nužni za vođenje ove parnice.

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić