Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž2 133/19 od 18.04.2019. godine, stavom prvim izreke odbijene su, kao neosnovane, žalbe parničnih stranaka i potvrđena prvostepena presuda u stavovima prvom, drugom, četvrtom i šestom izreke. Stavom drugim izreke preinačena je prvostepena presuda u stavu trećem izreke tako što je obavezan tužilac da na ime svog doprinosa za izdržavanje mal. deteta mesečno plaća 25% od svoje zarade, umanjene za poreze i doprinose za obavezno socijalno osiguranje koje ostvaruje kod poslodavca ''GG'' d.o.o. ..., počev od presuđenja - 15.06.2018. godine pa ubuduće, dok za to postoji zakonski osnov ili odluka ne bude izmenjena, putem poštanske uplatnice preko zakonske zastupnice majke-tužene, dok je za iznos od još 5% od zarade koju tužilac ostvaruje protivtužbeni zahtev odbijen, kao neosnovan.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu, u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku ("Službeni glasnik RS", br. 72/2011, 49/2013-US, 74/2013- US, 55/2014, 87/2018, u daljem tekstu: ZPP), u vezi člana 202. Porodičnog zakona, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje Drugostepeni sud je u obrazloženju pobijane presude ocenio sve žalbene navode tužioca koji su bili od značaja za pravilnu odluku o izjavljenoj žalbi. Navode u reviziji kojima se ukazuje da je u drugostepenom postupku učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, Vrhovni kasacioni sud nije cenio, jer se revizija iz ovih razloga ne može izjaviti u smislu člana 407. stav 1. tač. 1.-3. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, u vreme rođenja mal. VV ...2010. godine parnične stranke su živele u vanbračnoj zajednici, koja je prekinuta u novembru 2013.godine.

Pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Smederevu P2 1322/13 od 15.05.2014. godine mal. dete povereno je parničnim strankama na zajedničko vršenje roditeljskog prava, s tim što je određeno prebivalište deteta na adresi oca. Tom presudom određeno je da dete provodi četiri dana neprekidno kod oca i četiri dana neprekidno kod majke, a otac je obavezan da detetu obezbeđuje garderobu, troškove obdaništa, a kada dete krene u školu troškove knjiga i školskog pribora.

Iz nalaza i mišenja Centra za socijalni rad Smederevo od 08.12.2015. godine utvrđeno je da su oba roditelja vezana za mal. dete, da su motivisani i sposobni da odgovore njegovim potrebama, da je majka fleksibilniji roditelj, da je u stanju da prepozna i adekvatnije reaguje na potrebe deteta, a da je mal. VV više vezan za majku i članove njene porodice. Imajući u vidu uzrast deteta, dosadašnji angažman roditelja, detetovu veću upućenost na majku i postojanje neophodnih uslova u njenom domaćinstvu, po mišljenju Centra je u interesu mal. deteta da se poveri majci na samostalno vršenje roditeljskog prava, a da dete održava viđanja sa ocem po predloženom modelu.

Po predlogu tužioca izveden je dokaz komisijskim veštačenjem preko Klinike za psihijatrijske bolesti ''Dr Laza Lazarević'' iz Beograda na okolnost procene kapaciteta, podobnosti i sposobnosti oba roditelja za vršenje roditeljskog prava. Iz njihovog nalaza i mišljenja od 10.08.2017. godine utvrđeno je da mal.dete treba poveriti majci na samostalno vršenje roditeljskog prava, a da ocu treba omogućiti redovno viđanje deteta po predloženom modelu, te da je neophodno uključivanje oba roditelja u ambulantni psihološko- psihijatrijski tretman u referentnim zdravstvenim ustanovama, kao i uključivanje u Savetovalište za brak i porodicu radi uspostavljanja neophodne roditeljske saradnje, što nakon okončanja tretmana može uticati na izmenu modela viđanja i održavanja kontakta mal. deteta sa ocem.

Tužilac je rođen 1973. godine, po zanimanju je tehničar ..., zaposlen je u ''GG'' u ... i ostvario je 21 godinu radnog staža. Mesečno zarađuje između 55.000,00 i 72.000,00 dinara, zavisno od vremena provedenog na poslu i od broja prekovremenih sati. Stan u kome živi je na drugom spratu porodične kuće, po strukturi je dvosoban, ima dve spavaće sobe, sa kuhinjom i trpezarijom, komforan je i opremljen neophodnim pokućstvom. U stanu mal. dete ima svoju sobu. U donjem spratu kuće živi majka tužioca, koja vodi računa o higijeni kuće, kuva i vrlo često pazi na mal. unuka, kad se tužilac nalazi na poslu.

Tužena je 1977.godište, živi sa roditeljima i sinom DD, uzrasta tri godine. Po zanimanju je trgovac, trenutno zaposlena preko Agencije za iznajmljivanje radnika kao higijeničarka u ... i mesečno zarađuje 11.000,00 dinara. Ostvarila je 14 godina radnog staža, a prethodno je bila zaposlena u Fabrici ... ''ĐĐ'' iz ... do stečaja firme. Kuća u kojoj tužena živi je komforna i u vlasništvu je njenog oca. Sastoji se od prizemlja, u kojem su kuhinja sa trpezarijom i velika dnevna soba, koja izlazi na veliko ograđeno dvorište, a na spratu se nalazi dvosoban komforan stan koji se sastoji od trpezarije sa dnevnim boravkom i dve spavaće sobe i terase, potkrovlje je funkcionalno i opremljeno. U domaćinstvo u kojem tužena živi sa roditeljima se u međuvremenu, nakon razvoda, doselio brat tužene. On radi i izdržava se od sopstvenih sredstava.

Mesečne potrebe mal. VV utvrđene su u iznosu od 24.000,00 dinara, a visina minimalne sume za izdržavanje prema podacima nadležnog ministarstva za porodičnu zaštitu iznosi 25.629,00 dinara.

Na ovako utvrđeno činjenično stanje, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno su nižestepeni sudovi ocenili da je osnovan zahtev stranaka za izmenu pravnosnažne sudske odluke o zajedničkom vršenju roditeljskog prava i pravilnom primenom materijalnog prava iz odredbi Porodičnog zakona koje su navedene u prvostepenoj i drugostepenoj presudi, odlučili da se mal. dete poveri majci, na samostalno vršenje roditeljskog prava, da se otac deteta obaveže da doprinosi njegovom izdržavanju, u visini koju je odredio drugostepeni sud, te da se uredi način održavanja ličnih odnosa deteta sa ocem.

Odluka o vršenju roditeljskog prava doneta je na osnovu prihvaćenog mišljenja Centra za socijalni rad Smederevo i nalaza i mišljenja komisije veštaka Klinike za psihijatrijske bolesti ''Dr Laza Lazarević'' iz Beograda da je, iako oba roditelja zadovoljavaju roditeljske kapacitete i motivisani su da odgovore potrebama deteta, u najboljem interesu mal. deteta da bude povereno majci na samostalno vršenje roditeljskog prava, prevashodno zbog uzrasta deteta i njegove veće upućenosti na majku i članove njene porodice.

Suprotno navodima revizije, komisija veštaka je nalaz i mišljenje o roditeljskim kapacitetima majke dala na osnovu celokupne medicinske dokumentacije i drugih dokaza u spisima, koji su bili od značaja za davanje stručnog mišljenja o ovoj okolnosti, o kojoj sud nema stručnih znanja.

Istražno načelo, na koje se tužilac u reviziji poziva, u postupcima u vezi sa porodičnim odnosima predviđeno je članom 205. Porodičnog zakona. Međutim, to načelo ne obavezuje sud da u svakom slučaju istražuje činjenice koje ni jedna stranka nije iznela. Odluku o tome donosi sud, a u ovom slučaju nižestepeni sudovi su stručno mišljenje organa starateljstva i komisije veštaka ocenili kao sveobuhvatno, iscrpno i u pogledu bitnih činjenica dovoljno za odluku o tužbenom zahtevu o vršenju roditeljskog prava, zbog čega i po oceni Vrhovnog kasacionog suda nije bilo potrebno izvođenje novih dokaza na okolnost najboljeg interesa deteta po pitanju kojem od roditelja će biti povereno, tim pre što tužilac na ove okolnosti nije predložio dopunu postupka.

Okolnosti na koje tužilac ukazuje u reviziji, da tužena prekoračuje zakonska ovlašćenja i da samostalno odlučuje o pitanjima koja bitno utiču na život deteta, a koje su po tvrdnji tužioca nastupile nakon donošenja pobijane odluke, nisu od uticaja na njenu pravilnost i zakonitost, jer budući da su nastupile nakon donošenja presude nisu mogle bile predmet ocene u postupku utvrđivanja činjeničnog stanja koje je bilo od značaja za odlučivanje, već mogu biti predmet ocene suda u eventualno novom postupku o zahtevu za izmenu odluke o vršenju roditeljskog prava.

Rukovodeći se uzrastom deteta, njegovim školskim obavezama, ali i radnim obavezama oba roditelja, a imajući u vidu i neadekvatnu roditeljsku komunikaciju i saradnju i potrebu da se utvrdi dinamika viđanja deteta sa ocem kako bi se izgradio što kvalitetniji emotivni odnos među njima, pravilno je prihvaćen i određen model održavanja ličnih odnosa deteta sa ocem koji je predložila komisija veštaka.

Pravilna je i ocena drugostepenog suda u pogledu visine obaveze tužioca da doprinosi izdržavanju mal. deteta, jer je doneta u skladu sa kriterijumima propisanim Porodičnim zakonom. Drugostepeni sud je cenio utvrđene potrebe deteta, kao poverioca izdržavanja, ali i činjenice od značaja za mogućnosti oba roditelja da doprinose izdržavanju deteta. Dosuđeni iznos od 25% od zarade koju tužilac ostvaruje, uz doprinos majke, kako u novcu, tako i kroz rad, brigu i staranje o detetu koje svakodnevno ulaže, neophodan je za izdržavanje mal. deteta. Plaćanjem tog iznosa omogućiće se nivo životnog standarda deteta kakav uživa tužilac kao dužnik izdržavanja, a da pritom ne dovede u pitanje egzistenciju tužioca, kao roditelja koji je dužan da svoje potrebe podredi dečijim.

Navodima revizije kojima tužilac osporava da majka ostvarenom zaradom doprinosi izdržavanju deteta, na koji način ukazuje da se izdržavanje deteta u potpunosti prevaljuje na oca, iako su oba roditelja jednaki dužnici izdržavanja, nije od uticaja na pravilnost odluke o izdržavanju. Tim navodima se zapravo osporava utvrđeno činjenično stanje na okolnost radnog odnosa tužene i mesečnog iznosa koji po osnovu rada ostvaruje, a što u smislu člana 407. stav 2. ZPP ne može biti revizijski razlog.

Iz navedenih razloga, primenom člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Ljubica Milutinović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić