Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Biserke Živanović, predsednika veća, Spomenke Zarić i Zorane Delibašić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji su punomoćnici Goran Stamenić i Miloš Korićanin, advokati iz ..., protiv tužene BB iz ..., čiji je punomoćnik Milinko Trifković, advokat iz ..., radi činidbe, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude 02.07.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

USVAJA SE revizija tužilje i PREINAČUJE presuda Apelacionog suda u tužene i POTVRĐUJE presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 23502/15 od 08.11.2016. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 23502/15 od 08.11.2016. godine, stavom prvim izreke, tužena je obavezana da tužilji preda u posed ispražnjenu od svih lica i stvari prostoriju opisanu izrekom. Stavom drugim izreke, tužena je obavezana da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 199.175,00 dinara. rasprave 04.12.2017. godine, stavom prvim izreke, preinačena je prvostepena presuda tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje da joj tužena preda ispražnjenu od svih lica i stvari prostoriju opisanu izrekom i da joj naknadi parnične troškove u iznosu od 199.175,00 dinara. Stavom drugim izreke, tužilja je obavezana da tuženoj naknadi troškove prvostepenog postupka u iznosu od 56.500,00 dinara. Stavom trećim izreke, tužilja je obavezana da tuženoj na ime troškova drugostepenog postupka isplati 160.600,00 dinara. Stavom četvrtim izreke, odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv drugostepene presude, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Sl. glasnik RS“, br.72/11...87/18), i utvrdio da je revizija tužilje osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, majka tužilje je Ugovorom o otkupu stana od 28.12.1992. godine, stekla svojinu trosobnog stana površine 94 m2, u Ulici ... broj .. u ..., koji se sastoji od tri sobe, jedne kuhinje, jednog kupatila sa klozetom, jednog predsoblja, jednog hodnika, jedne terase, jednog podruma i jedne letnje kuhinje. Majka tužilje je kao prodavac sa tuženom kao kupcem zaključila Ugovor o kupoprodaji stana overen pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu Ov ../94 od 29.12.1994. godine, čiji je predmet bio navedeni stan. Članom 2. ovog ugovora, navedeno je da prodavac prodaje kupcu opisani stan sa pripadajućim podrumom, bez letnje kuhinje. Ugovoreno je bilo takođe da će prodavac obezbediti građevinsku i upotrebnu dozvolu, radi razdvajanja letnje kuhinje od navedenog stana, a da će ukoliko to bude potrebno sačiniti Aneks ugovora kako bi kupac mogao da upiše svoje pravo svojine na navedenom stanu bez letnje kuhinje. Prema izvodu iz lista nepokretnosti .. KO ..., kp .., upisan je, između ostalog, jedan trosoban stan br. .. do ulice, na kom je tužena uknjižena kao vlasnik, a na dva stana do dvorišta u suterenu, koja se sastoji iz jedne sobe, kao korisnik je upisana Opština Savski Venac. Rešenjem od 19.04.1995. godine, na osnovu odluke o izgradnji objekata građana, majci tužilje je odobreno izvođenje radova na rekonstrukciji letnje kuhinje i podrumske ostave u stambenoj zgradi u Ulici ... broj .., radi formiranja stambenog prostora ukupne površine 22,84 m2 na ... spratu navedenog objekta. Ovo rešenje poništeno je rešenjem Okružnog suda u Beogradu U 438/96 od 24.09.1996. godine. Pravnosnažnom presudom Drugog opštinskog suda u Beogradu P 5026/95 od 22.05.1996. godine, odbijen je kao neosnovan zahtev ovde tužene da joj majka ovde tužilje preda ispražnjen od lica i stvari podrum koji pripada stanu broj .., sa obrazloženjem da tužena nije u posedu tog podruma, već preduzeće „VV“, a da je prostorija koja je po Ugovoru o kupoprodaji stana letnja kuhinja, zapravo soba, koja se ne može nazvati podrumom. Uviđajem od strane prvostepenog suda utvrđeno je da se sporna prostorija nalazi u suterenu zgrade i da se do nje dolazi stepeništem koje vodi do najnižeg nivoa zgrade, desno od stepeništa u odnosu na ulaz iz Ulice ... . Tužena je u posedu sporne prostorije od 2009. godine, u koju je ušla bez odobrenja tužilje nakon smrti lica koje je tu prostoriju koristilo. Tužilja je po osnovu nasleđivanja stekla u svojinu imovinu svoje majke po ostavinskom rešenju Prvog opštinskog suda u Beogradu O ../08 od 28.11.2008. godine, koju zaostavštinu između ostalog čini i pravo vanknjižnog vlasništva jedne letnje kuhinje u prizemlju zgrade u ... br. .. u ... .

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pobijanom drugostepenom presudom preinačena je prvostepena presuda i odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje da se tužena obaveže da joj preda u posed prostoriju – letnju kuhinju u suterenu zgrade desno u ... br. .. u ... . Po oceni drugostepenog suda, iz odredaba člana 3. tada važećeg Zakona o stanovanju („Sl. glasnik RS“, br.50/92 sa izmenama i dopunama), kao i iz odredaba čl.3, 9. stav 2, 18. i 19. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, proizlazi da određeni stan kao skup prostorija ne mora nužno činiti jednu građevinsku celinu, već određene prostorije mogu biti i građevinski izdvojene, a da ipak namenski pripadaju jednom stanu, što je najčešći slučaj u starim stambenim zgradama kao i u konkretnom slučaju. Mogu se prodavati i kupovati samo takvi posebni delovi zgrade koji mogu biti predmet etažne svojine, ali ne i pojedinačni delovi stana bez obzira na kvadraturu, broj prostorija i njihovu veličinu, jer je stan sa gledišta prava svojine i pravnog prometa osnovna pravna jedinica. Iz navedenog proizlazi i nedeljivost zajedničke svojine, što znači da svi vlasnici posebnih delova imaju pravo zajedničke nedeljive svojine kako na zajedničkim delovima zgrade koji služe zgradi kao celini, tako i na njenim delovima koji služe samo vlasnicima nekih stanova. Iz iznetog proizlazi da svi vlasnici posebnih delova imaju trajno pravo sukorišćenja onih delova zgrade koji služe zgradi kao celinu, dok samo vlasnici posebnih delova zgrade imaju pravo trajnog korišćenja onih zajedničkih delova zgrade koji služe samo njihovim stanovima. Po oceni drugostepenog suda, iz iznetih razloga je ništava u smislu člana 103. ZOO, odredba Ugovora o kupoprodaji od 29.12.1994. godine kojom se iz ugovora izuzima sporna letnja kuhinja, jer je ona zajednički deo zgrade koji služi vlasniku stana koji je predmet kupoprodaje, pa nije od značaja to što je sporna prostorija fizički odvojena od stana i što ima zaseban ulaz. Drugostepeni sud je ocenio da pravo zajedničke nedeljive svojine na spornoj letnjoj kuhinji pripada tuženoj koja u toj zgradi ima stan kao posebni deo zgrade, u smislu čl.18. i 19. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, pa tužena ima jače pravo na državinu ove prostorije od tužilje, u skladu sa članom 41. istog zakona, a nije od značaja to što pravni prethodnik tužilje nije uveo tuženu u posed ove prostorije.

S obzirom na navedeno, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da se osnovano revizijom tužilje ukazuje da je u pobijanoj drugostepenoj presudi pogrešno primenjeno materijalno pravo.

Prema članu 3. Zakona o stanovanju, važećeg u vreme podnošenja tužbe, stanom u smislu ovog zakona, smatra se jedna ili više prostorija namenjenih i podobnih za stanovanje, koji po pravilu čine jednu građevinsku celinu i imaju zaseban ulaz. Prema članu 18. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, u slučajevima i pod uslovima određenim tim zakonom može postojati pravo zajedničke svojine. Stavom drugim ovog člana propisano je da je zajednička svojina više lica na nepodeljenoj stvari, kada su njihovi udeli odredivi ali nisu unapred određeni. Prema članu 19. stav 1. tog zakona, pravo svojine na posebnom delu zgrade može postojati na stanu, poslovnoj prostoriji ili garaži, odnosno garažnom mestu. Stavom drugim ovog člana propisano je da na zajedničkim delovima zgrade i uređajima u zgradi vlasnici posebnih delova zgrade imaju pravo zajedničke nedeljive svojine.

U postupku je utvrđeno da je sporna prostorija – letnja kuhinja bila predmet Ugovora o otkupu stana zaključenog 1992. godine. Međutim, Ugovorom o kupoprodaji stana zaključenim 29.12.1994. godine između majke tužilje kao prodavca i tužene kao kupca, izričito je navedeno da se stan prodaje tuženoj kao kupcu bez letnje kuhinje. Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, ova odredba člana 2. Ugovora o kupoprodaji nije ništava u smislu člana 103. ZOO, jer se suprotno navodima drugostepenog suda ne radi o zajedničkom delu predmetne stambene zgrade kao zajedničkoj prostoriji svih stanova, budući da je prostorija predstavljala predmet Ugovora o otkupu jednog stana, kojim je tužiljina majka postala vanknjižni vlasnik navedene nepokretnosti. S obzirom na navedeno, neosnovan je zaključak drugostepenog suda da tužena po osnovu Ugovora o kupoprodaji ima jače pravo na državinu sporne prostorije od tužilje, u smislu člana 41. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Da sporna prostorija, koja je nesporno fizički odvojena od stana koji je bio predmet kupoprodaje, nije po tom ugovoru prešla u posed tužene kao kupca, dokazuju i činjenice da je prostoriju po odobrenju tužilje koristilo treće lice sve do kraja 2009. godine, kada je nakon njegove smrti tužena ušla u posed sporne prostorije bez dozvole tužilje.

Iz iznetog proizlazi da je pravilno primenjeno materijalno pravo u prvostepenoj presudi kojom je tužena obavezana da tužilji preda u posed ispražnjenu od svih lica i stvari spornu prostoriju – letnju kuhinju, pa je zato drugostepena presuda preinačena, odbijena kao neosnovana žalba tužene i prvostepena presuda potvrđena.

Revidentu nisu dosuđeni troškovi revizijskog postupka, s obzirom da oni nisu opredeljeni, u smislu člana 163. stav 2. ZPP.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci na osnovu člana 416. stav 1. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Biserka Živanović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić