Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br. 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), pa je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, dok se na druge bitne povrede odredaba parničnog postupka revizijom tuženog određeno ne ukazuje.

Prema činjeničnom stanju na kom je zasnovana pobijana odluka, presudom Osnovnog suda u Novom Sadu P2 2435/2010 od 03.11.2010. godine obavezan je tuženi da doprinosi izdržavanju mal. tužilje u mesečnom iznosu od 6.000,00 dinara. U vreme donošenja te odluke tuženi i zakonska zastupnica tužilje su bili zaposleni i imali približno iste prihode od oko 16.000,00 dinara. Mal. tužilja rođena je ... godine, učenica je ... razreda osnovne škole, zdravo je dete pravilnog psiho-fizičkog razvoja i uobičajenih potreba za dete njenog uzrasta. Za zadovoljenje potreba mal. tužilje nužno je izdvojiti najmanje 27.000,00 dinara mesečno, koji novčani iznos se odnosi na izdatak za kupovinu hrane, sredstava za higijenu, odeću, obuću i izdatke u vezi školskih i vanškolskih aktivnosti, koja je aktivno dete, muzički se obrazuje, bavi se sportom, pohađa časove stranog jezika. Mal. tužilja živi sa majkom i mlađim bratom po majci koji je uzrasta ... godine. Tužiljina majka (... godina) od imovine veće vrednosti poseduje stan u kom živi zajedno sa svojom decom. Na ime izdržavanja mlađeg deteta dobija od oca tog deteta 8.000,00 dinara. Zaposlena je i mesečno zaradi oko 29.000,00 dinara, a dodatno može da zaradi od 2.000,00 do 3.000,00 dinara baveći se internet prodajom. Ne ostvaruje pravo na dečiji dodatak.

Tuženi (... godina) je zdrav i radno sposoban. Zaposlen je i mesečno prosečno zaradi oko 42.000,00 dinara, a dodatno se radno angažuje na poslovima ... i tako godišnje zaradi još oko 30.000,00 dinara. Živi u domaćinstvu sa roditeljima koji su penzioneri i zajednički snose troškove domaćinstva. Kreditno je zadužen sa mesečnom ratom koja iznosi 12.000,00 dinara. Mal. tužilju viđa kroz veoma širok model viđanja po kome ona tokom meseca približno jednako vreme provodi u domaćinstvu oba roditelja. U ranijem periodu tuženi nije redovno doprinosio izdržavanju mal. tužilje ali nakon donošenja presude u krivičnom postupku ispunio je obavezu u dospelom, a neplaćenom iznosu.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je obavezao tuženog da izdržavanju mal. tužilje doprinosi sa 7.000,00 dinara mesečno. Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i obavezao tuženog da pored dosuđenog iznosa od 7.000,00 dinara mesečno plaća još 5.000,00 dinara, ukupno 12.000,00 dinara, budući da su se u periodu između dva presuđenja potrebe mal. tužilje povećale, s obzirom na njen uzrast i objektivni porast osnovnih egzistencijalnih troškova koji prate svakodnevni život i odrastanje deteta osnovnoškolskog uzrasta.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je drugostepeni sud pravilno cenio sve relevantne okolnosti predviđene članom 160. Porodičnog zakona (“Sl. glasnik RS” br. 18/05), koje su od uticaja na odluku o visini izdržavanja maloletnog deteta, kada je obavezao tuženog da doprinosi izdržavanju mal. tužilje u visini od 12.000,00 dinara mesečno.

Naime, maloletna tužilja je dete školskog uzrasta i u momentu drugostepenog presuđenja pohađa šesti razred osnovne škole, pa je pobijanom odlukom pravilno primenjeno materijalno pravo, propisano odredbom članom 160. stav 1. i 2. Porodičnog zakona prilikom utvrđivanja njenih potreba, od čega zavisi i odluka o visini doprinosa njenom izdržavanju, od strane oca, kao roditelja sa kojim ona ne živi. Pravilan i potpun razvoj deteta podrazumeva pravo na obezbeđenje najboljih životnih i zdravstvenih uslova (član 62. stav 1. Zakona), kao i pravo na obrazovanje u skladu sa sposobnostima, željama i sklonostima deteta (član 63. stav 1. Zakona). Dete ima pravo na izdržavanje od oba roditelja, dok se visina izdržavanja određuje prema potrebama, kao poverioca izdržavanja i mogućnosti dužnika izdržavanja (član 154. stav 1. i 160. stav 1. Porodičnog zakona). Mogućnosti roditelja, kao dužnika izdržavanja, zavise od njegovih prihoda, mogućnosti za zaposlenje i sticanje zarade, njegovih ličnih potreba, obaveze izdržavanja drugih lica i drugih okolnosti od značaja za izdržavanje (član 160. stav 3. Zakona). Međutim, prilikom odlučivanja o visini izdržavanja, mora se voditi računa i o minimalnoj sumi izdržavanja, koja se određuje u visini naknade za lica na porodičnom smeštaju, koju utvrđuje nadležno ministarstvo.

Pravilna primena navedenih odredaba Porodičnog zakona (koje su u skladu i sa međunarodnim pravilima koje je naša zemlja ratifikovala), obavezuje sud da prilikom donošenja odluke o izdržavanju dece vodi računa o njihovim najboljim interesima, dok se obaveza roditelja kao dužnika izdržavanja zasniva na kriterijumu odgovornog roditeljstva. To znači da je roditelj koji ne živi sa maloletnim detetom uvek u obavezi da doprinosi njegovom izdržavanju i to bar u visini minimalne sume predviđene članom 160. stav 4. Porodičnog zakona. U slučaju da je roditelj – dužnik izdržavanja u situaciji da može da plaća preko zakonom predviđene minimalne sume izdržavanja, uzimaju se u obzir kriterijumi vezani za njegove mogućnosti (visina zarade, obaveze izdržavanja drugih lica, njegove lične potrebe), ali i veće potrebe dece kao poverilaca izdržavanja i to one koje su iznad minimalnih, u kom slučaju je sud dužan da detetu omogući nivo životnog standarda kakav uživa roditelj – dužnik izdržavanja. Jedino na ovaj način maloletnoj deci se može obezediti suma neophodna za zadovoljenje njihovih potreba i to egzistencijalnih, zdravstvenih, obrazovnih i socijalnih.

Pobijanom odlukom ispravno su ocenjene sve navedene – relevantne okolnosti i to najpre potrebe maloletne tužilje prema njenom uzrastu, usaglašene zahtevima i uslovima sredine u kojoj živi u vreme donošenja nižestepene odluke. Prilikom odlučivanja o visini izdržavanja, cenjene su i mogućnosti tuženog, utvrđene u skladu sa članom 160. stav 3. istog zakona, uz pravilan zaključak drugostepenog suda da su se protekom vremena izmenile okolnosti i na strani tuženog koji sada zarađuje znatno viši mesečni iznos u odnosu na vreme ranijeg presuđenja, te da su njegove mogućnosti sada mnogo veće, zbog čega je po oceni Vrhovnog kasacionog suda drugostepeni sud uz pravilnu primenu materijalnog prava preinačnio prvostepenu presudu i mal. tužilji pored dosuđenih 7.000,00 dinara na ime izdržavanja dosudio još 5.000,00 dinara. Pri tome, radi se o mladoj i zdravoj, radno sposobnoj osobi i kao takav je dužan da obezbedi zakoniti izvor prihoda, koji je dovoljan da u razumnoj meri podmiri potrebe deteta sa kojim ne živi. Preko visine doprinosa od 12.000,00 dinara, za koji je tuženi obavezan da učestvuje u izdržavanju maloletnog deteta, a do visine ukupno utvrđenih potreba, majka mal. tužilje i to kako u materijalnim sredstvima, tako i radom sa detetom koji se ogleda u čuvanju, podizanju, vaspitavanju, obrazovanju i zastupanju njenih drugih interesa, u meri u kojoj je to potrebno radi zaštite njene ličnosti, prava i interesa.

Imajući u vidu navedeno, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijanom odlukom pravilno utvrđena visina obaveze tuženog, kao dužnika izdržavanja, pa je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić