Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu, u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS", br. 72/2011..br18/2020, u daljem tekstu: ZPP), Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a na druge bitne povrede odredaba parničnog postupka zbog kojih se revizija može izjaviti prema članu 407. stav 1., navodima revizije se određeno ne ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, porodična zgrada sa garažom broj ... u ulici ..., sada ulica ..., bez zemljišta bila je u vlasništvu VV, koja je istu prodala kao neuseljivu Interesnoj zajednici za stambenu izgradnju i upravljanje stanovima za potrebe radnika i funkcionera saveznih organa, po osnovu Ugovora o kupoprodaji overenog pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu Ov broj 3393/1982 od 29.03.1982. godine, za kupoprodajnu cenu od 3.500.000,00 dinara. Rešenjem Komisije za stambena pitanja Skupštine SFRJ od 16.04.1982. godine, predmetni stan - vila je dodeljen na korišćenje GG, sada pokojnom ocu tužene. Posle očeve smrti, tužena je 03.04.1993. godine zaključila ugovor o korišćenju ovog stana – vile od 149 m2 sa podrumom, putem zakupa na neodređeno vreme.

Rešenjem Drugog opštinskog suda u Beogradu R 656/93 od 08.02.1994. godine utvrđeno je da predlagač ovde tužena AA kao nosilac stanarskog prava stekla pravo otkupa stana u vili u ulici ..., na kojoj je vlasnik i nosilac prava raspolaganja Savezna Republika Jugoslavija, Savezna skupština, Administrativna komisija. Istim rešenjem utvrđeno je da cena stana vile iznosi 1.752.257,106 starih dinara i AA je obavezana da ovaj iznos uplati protivniku predlagača u roku od 8 dana od dana pravnosnažnosti tog rešenja. Ovim rešenjem je konstatovano i da će, ukoliko predlagač i protivnik predlagača ne zaključe ugovor o otkupu predmetnog stana u roku od 8 dana od dana pravnosnažnosti rešenja, doneto rešenje zamenjivati ugovor o otkupu i služiti predlagaču kao osnov za uknjižbu pod uslovom da je u predviđenom roku izvršila uplatu ukupne cene stana.

Rešenjem Okružnog suda u Beogradu Gž 2319/94 od 30.03.1994. godine odbijena je kao neosnovana žalba protivnika predlagača i navedeno rešenje je potvrđeno. Po pravnosnažnosti rešenja i izvršenom otkupu AA je pristupila prodaji predmetne nepokretnosti.

Dana 10.05.1994. godine pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu overen je Ugovor o kupoprodaji nepokretnosti Ov 5014/94 zaključen između tužene AA, kao prodavca i tužene BB, kao kupca, čiji je predmet bio sporni stan u vili u ulici ... površine 149 m2, koja je kao ZK telo 2 upisana u ZKUL ... na kat. parceli ... KO ... . Članovima 2. i 3. Ugovora je konstatovano da kupoprodajna cena iznosi 223.500,00 novih dinara. Rešenjem Ministarstva finansija RS, Resora za imovinskopravne poslove od 12.05.1994. godine dato je odobrenje za zaključenje ovog kupoprodajnog ugovora. Naknadno je 27.03.1995. godine zaključen i overen kod istog suda Aneks navedenog kupoprodajnog ugovora pod Ov broj 3708/95, kojim su ugovarači konstatovali da je u međuvremenu došlo do promene naziva u ulici i promene broja.

Rešenjem Vrhovnog suda Srbije Rev 5400/94 od 23.11.1994. godine usvojena je revizija protivnika predlagača, ukinuto je rešenje Okružnog suda u Beogradu Gž 2319/94 od 30.03.1994. godine i rešenje Drugog opštinskog suda u Beogradu R 656/93 od 08.02.1994. godine i predmet je vraćen prvostepenom sudu na ponovni postupak.

U ponovnom postupku, rešenjem Drugog opštinskog suda u Beogradu R 382/95 od 16.12.1999. godine odbijen je predlog radi donošenja rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana u ulici ... u ... površine 149 m2, rešenjem Okružnog suda u Beogradu Gž 1969/2000 od 20.04.2000. godine odbijena je žalba predlagača AA i rešenje prvostepenog suda od 16.12.1999. godine je potvrđeno, a revizija predlagača odbijena kao neosnovana, rešenjem Vrhovnog suda Srbije Rev 905/01 od 15.11.2001. godine.

Iz zapisnika Republičke direkcije za imovinu od 17.05.2007. godine utvrđeno je da je izlaskom na lice mesta konstatovano da spornu kuću u ulici ... koristi porodica – majka i sinovi DD.

Rešenjem RGZ Službe za katastar nepokretnosti od 15.12.2008. godine dozvoljena je uknjižba u korist Republike Srbije između ostalih i na zgradi broj ... ulici ..., na kat. parceli ... upisanoj u list nepokretnosti ... KO .... I parcela i zgrada upisane su kao državna svojina Republike Srbije.

Kod iznetog stanja stvari, pravilno su nižestepeni sudovi ocenili da nije osnovan tužbeni zahtev za utvrđenje ništavosti ugovora o kupoprodaji i aneksa ugovora i za iseljenje i predaju nepokretnosti u posed tužiocu.

Članom 27. stav 2. Zakona o imovini SRJ („Službeni list SRJ“, broj 41/93 ... 30/2000) propisano je da Savezna vlada utvrđuje stambene zgrade i stanove koji se ne mogu otkupljivati odnosno prodavati ako su potrebni saveznim organima za reprezentativne i druge potrebe.

Odlukom administrativne komisije Skupštine SFRJ od 23.07.1991. godine o određivanju stambenih zgrada i stanova na kojima pravo raspolaganja ima SFRJ koji se ne mogu prodavati odnosno otkupljivati, („Službeni list SFRJ“ broj 57/91 od 26.07.1991. godine) koja je stupila na snagu osmog dana od objavljivanja, i spiskom koji čini sastavni deo ove odluke, predviđene su stambene zgrade i stanovi koji se ne mogu prodavati odnosno otkupljivati, obuhvaćena je i sporna nepokretnost.

Navedena Odluka prestala je da važi 05.05.1992. godine, stupanjem na snagu Odluke administrativne komisije Skupštine SFRJ od 15.04.1992. godine, („Službeni list SFRJ“ broj 26/92).

Prodaja nepokretnosti tuženoj BB je izvršena ugovorom od 10.05.1994. godine.

Na punovažnost ugovora o prodaji nepokretnosti tuženoj kao savesnom kupcu, nema uticaja Odluka Savezne vlade o utvrđivanju stambenih zgrada i stanova na kojima pravo svojine ima SRJ, koji se ne mogu otkupljivati odnosno prodavati („Službeni list SRJ“ broj 5/97 od 31.01.1997. godine), koja je stupila na snagu 08.02.1997. godine. Tom Odlukom je predviđeno da se ne mogu otkupljivati odnosno prodavati stambene zgrade i stanovi na kojima pravo svojine ima SRJ, koji se mogu koristiti za reprezentativne i druge potrebe Saveznih organa a koje se nalaze na prostoru označenom kao Dedinje, Senjak i Topčidersko brdo, kao i kulturno istorijski spomenici i zgrade pod posebnom zaštitom države, navedeni na spisku koji je sastavni deo ove odluke. Tačkom 2. odluke je predviđeno da izuzetno stambenu zgradu i stan može otkupiti nosilac stanarskog prava, odnosno zakupac, odnosno mogu im se prodati na osnovu Odluke Savezne vlade, a o čemu se donosi posebno rešenje pod određenim uslovima. U spisku stambenih zgrada i stanova koji se izuzimaju iz otkupa odnosno prodaje, sporni stan je naveden pod brojem ... .

Iz navedenog proizlazi da je zabrana otkupa odnosno prodaje ovde sporne nepokretnosti prestala da važi 05.05.1992. godine kada je stupila na snagu Odluka administrativne komisije Skupštine SFRJ od 15.04.1992. godine („Službeni list SFRJ“ broj 26/92) i zabrana nije važila sve do 08.02.1997. godine kada je stupila na snagu Odluka Savezne vlade o utvrđivanju stambenih zgrada i stanova na kojima pravo svojine ima SRJ, koji se ne mogu otkupljivati odnosno prodavati („Službeni list SRJ“ broj 5/97 od 31.01.1997. godine).

U tom periodu je, dakle, postojala zakonska mogućnost punovažnog otkupa odnosno prodaje predmetne nepokretnosti. Kako je rešenjem Drugog opštinskog suda u Beogradu R 656/93 od 08.02.1994. godine, koje je postalo pravnosnažno 30.03.1994. godine, utvrđeno da je ovde tužena AA kao nosilac stanarskog prava, stekla pravo otkupa spornog stana, to je ona, isplatom otkupne cene stana, postala imalac prava svojine na otkupljenom stanu, a zatim je u svojstvu prodavca, dopuštenim pravnim poslom punovažno raspolagala stanom odnosno prenela ga u vanknjižnu svojinu tuženoj BB kao kupcu, ugovorom zaključenim 10.05.1994. godine.

S toga i po oceni Vrhovnog kasacionog suda nisu ispunjeni uslovi iz člana 103. Zakona o obligacionim odnosima za utvrđivanje ništavosti ugovora o kupoprodaji nepokretnosti, sa aneksom tog ugovora, a kako tužbenim zahtevom nije traženo utvrđenje ništavosti ugvora o otkupu stana, to je bez uticaja konačan ishod vanparničnog postupka u kojem je 20.04.2000. godine doneto pravnosnažno rešenje o odbijanju predloga ovde tužene AA za donošenje rešenja kojim se zamenjuje ugovor o otkupu stana.

Kako je tužena BB isplatila tuženoj AA kupoprodajnu cenu stana i ušla u državinu nepokretnosti, u kojoj se i dalje nalazi, nije osnovan ni zahtev tužioca za iseljenje tužene BB kao savesnog sticaoca iz spornog stana i zahtev za predaju nepokretnosti tužiocu u državinu i nesmetano korišćenje. Iseljenje tužene BB iz stana koji je po osnovu punovažnog pravnog posla kupila od tužene AA, kao lica koje je stan steklo otkupom, iz razloga što je naknadno odbijen predlog tužene AA za donošenje rešenja kojim se zamenjuje ugovor o otkupu stana, vodilo bi povredi načela zaštite savesnog, odnosno bona fide kupca (kupca u dobroj veri), povredi prava na imovinu iz člana 1. Protokola 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i prava na dom iz člana 8. Evropske konvencije. Opšte prihvaćeni standard zaštite prava, promovisan u odluci Evropskog suda za ljudska prava od 06.11.2011. godine, u predmetu „Gladysheva protiv Rusije“ (predstavka broj 7097/10), kao princip zaštite savesnog, odnosno bona fide kupca (kupca u dobroj veri) stana kupljenog od fizičkog lica koje je stan steklo otkupom od Grada Moskve, obezbeđen je presudama nižestepenih sudova donetim u ovoj parnici, a u čijem osporavanju revizija tužioca nije osnovana.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci, primenom člana 414. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Božidar Vujičić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić