Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 41. stav 1. Zakona o zabrani diskriminacije i člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je tužiočeva revizija osnovana.

Prema do sada utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je kao vojni rezervista učestvovao u ratu od 24.03.1999. godine do 22.06.1999. godine. Tužiocu je isplaćena novčana naknada (ratne dnevnice) za period od 17.03.1999. godine do 22.06.1999. godine u skladu sa Pravilnikom o naknadi putnih i drugih troškova u Vojsci Jugoslavije. Sporazumom koji je Vlada Republike Srbije zaključila 11.01.2008. godine sa štrajkačkim odborima ratnih vojnih rezervista iz nerazvijenih opština Kuršumlija, Blace, Bojnik, Lebane, Žitorađa, Doljevac i Prokuplje dogovoreno je da će se označenim opštinama isplatiti novčana pomoć koja će se raspodeliti vojnim rezervistima sa prebivalištem na njihovoj teritoriji, uz obavezu rezervista da se odreknu tužbenih zahteva radi isplate naknade na ime ratnih dnevnica. Tužilac nema prebivalište na teritoriji neke od navedenih opština.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da tužilac nije diskriminisan u smislu člana 14. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 21. Ustava Republike Srbije po mestu njegovog prebivališta. Po nalaženju sudova, tužiocu je na osnovu Pravilnika o naknadi putnih i drugih troškova u Vojsci Jugoslavije isplaćena naknada za učešće u ratu od 17.03.1999. godine do 22.06.1999. godine, što potvrđuju isplatne liste koje je svojeručno potpisao, a po pravilu o teretu dokazivanja iz člana 231. stav 2. ZPP nije predložio izvođenje dokaza veštačenjem radi utvrđenja autentičnosti njegovog potpisa na tim listama.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se revizijom ukazuje da je činjenično stanje u ovom sporu nepotpuno utvrđeno (član 407. stav 2. u vezi člana 403. stav 2. tačka 1. ZPP), zbog čega se za sada ne može ispitati pravilnost primenjenog materijalnog prava.

Opšta zabrana diskriminacije predviđena je članom 1. Protokola 12. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. I odredbom člana 21. stav 1. Ustava Republike Srbije propisano je da su pred Ustavom i zakonom svi jednaki i da je zabranjena svaka diskriminacija, neposredna i posredna, po bilo kom osnovu.

Prebivalište je, uz lično ime i državljanstvo, atribut svakog fizičkog lica. Na osnovu Zaključka Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine, pod vidom socijalne pomoći, nerazvijenim opštinama pobrojanim u tom aktu vršena je isplata naknade za učešće u ratu vojnih rezervista sa prebivalištem na njihovoj teritoriji. Po tom aktu Vlade Republike Srbije, pravo na isplatu novčane pomoći stiče svaki vojni rezervista koji dostavi pravnosnažnu presudu na osnovu odricanja od tužbenog zahteva kojim je od tužene tražio isplatu te naknade i pismenu izjavu da po tom osnovu nema daljih potraživanja od države.

Tužilac nema prebivalište na teritoriji neke od opština navedenih u označenom Zaključku Vlade Republike Srbije, a isto kao vojni rezervisti sa prebivalištem na njihovoj teritoriji učestvovao je u odbrani zemlje i stekao pravo na novčanu naknadu u skladu sa tada važećim propisima. Međutim, ta činjenica sama po sebi nije dovoljna da bi se moglo zaključiti kako je tužilac diskriminisan po mestu svog prebivališta. Pored toga potrebno je utvrditi činjenicu da li je tužiocu izvršena isplata ratnih vojnih dnevnica za vreme u kojem je učestvovao u ratu. Naime, ne postoji diskriminacija ako je vojni rezervista u potpunosti ostvario pravo na isplatu ratnih dnevnica koje mu po propisima pripada.

Upravo ta činjenica u ovom sporu nije pouzdano utvrđena, u skladu sa dužnošću suda predviđeno u članu 313. ZPP da se postavljanjem pitanja stara da se u toku rasprave pruže potrebna objašnjenja da bi se utvrdile činjenice od kojih zavisi odluka o osnovnosti zahteva (član 7. stav 2).

Tužena je dostavila spiskove o izvršenim uplatama ratnih dnevnica za rezervne vojne starešine. U ovim spiskovima nalazi se tužiočevo ime, podaci o vremenu provedenom u vršenju vojne obaveze, dnevnom iznosu naknade i ukupnom iznosu naknade, kao i potpis primaoca. Prijem novca po svim spiskovima potpisalo je isto lice, početnim slovom tužiočevog imena i prezimenom, osim dva spiska od 18.08.1999. godine o isplati ratnih dnevnica za isti period - od 01.04. do 15.04.1999. godine, koje je evidentno potpisalo drugo lice.

Zbog toga se za sada ne može prihvatiti činjenični zaključak nižestepenih sudova da je tužilac svojeručno potpisao sve isplatne liste, a sledstveno tome ni pravni zaključak da tužilac nije diskriminisan po mestu svog prebivališta zato što su mu ratne dnevnice u potpunosti isplaćene.

Iz tog razloga, nižestepene presude su morale biti ukinute i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

U ponovljenom suđenju prvostepeni sud će, u skladu sa dužnošću predviđenom članom 313. ZPP, pozvati tužioca da se pred sudom lično izjasni (član 85. stav 9. ZPP) o činjenicama koje treba utvrditi u ovoj parnici - isplati ratnih dnevnica po dostavljenim spiskovima i autentičnosti njegovih potpisa na istima, a naročito o isplati i prijemu novda po dva spiska od 18.08.1999. godine, jer su to činjenice koje su bitne za odluku u ovom sporu.

Ukinuta je i odluka o troškovima postupka zato što zavisi od konačnog ishoda spora.

Shodno izloženom, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić