Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužioci su izjavili blagovremenu reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku primenom odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2 tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ...87/18) i utvrdio da je revizija tužilaca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a bitna povreda propisana odredbom člana 374. stav 2. tačka 12. Zakona o parničnom postupku, na koju revident u reviziji ukazuje, nije razlog za izjavljivanje revizije, shodno odredbi člana 407. stav 1. tačka 2. istog Zakona.

Prema do sada utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su suvlasnici nepokretnosti, parcele broj ... upisne u list nepokretnosti broj ... K.O. ... površine 1ha 82a i 55m2, koja je, u različitim periodima, bila u državini tuženih, na osnovu ništavog ugovora o kupoprodaji koji su oni zaključili dana 01.03.2005. godine i overili kod Opštinskog suda u Somobru pod brojem Ov. .../... dana 09.10.2006. godine. Tuženi GG, prodavac, je predmetnu parcelu koristio u periodu od 01.03.2005. godine do 09.10.2006. godine, kada ju je prodao kupcu- tuženom VV, u čijoj državini je „DD“ D.O.O. iz ... . Veštačenjem od strane sudskog veštka Zorana Mastilovića, za oblast poljoprivrede, utvrđeno je da su materijalni troškovi proizvodnje pšenice na parceli broj ... površine 1ha 82a 55m2, u periodu od 10 godina iznosili 1.139.842,02 dinara, da je prosečan prinos sa iste parcele u tom periodu iznosio 55.064 kg a ostvarena dobit od pšenice iznosi 1.728.926,08 dinara. Neto dobit iznosi 589.084,06 dinara (1.728.926,00 – 1.139.842,02). Cene materijalnih troškova i cena pšenice uzeta je sa berze poljoprivrednih proizvoda na dan 26.01.2017. godine.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je primarni tužbeni zahtev tužilaca delimično usvojio i tužene solidarno obavezao da im isplate iznos od 741.272,54 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 28.05.2019. godine pa do isplate, u smislu odredbe člana 219. Zakona o obligacionim odnosima, nalazeći da korist koju su tuženi imali od upotrebe predmetne nepokretnosti predstavlja čist prihod od proizvodnje na poljoprivrednom zemljištu od 589.084,06 dinara, koji se mora uvećati za iznos ostvarenih subvencija od 152.187,94 dinara, tako da ukupan prihod iznosi 741.272,54 dinara, sa kamatom od dana presuđenja pa do isplate u smislu odredbe člana 277. i 214. istog Zakona, dok je tužbeni zahtev tužilaca preko dosuđenog a do traženog iznosa od 2.212.459,18 dinara, sa pripadajućom kamatom, odbijen kao neosnovan.

Drugostepeni sud je, odlučujući o žalbama tužilaca i tuženih, preinačio prvostepenu presudu tako što je tužbeni zahtev tužilaca odbio, u usvajajućem delu, a prvostepenu presudu potvrdio u odbijajućem delu pošto je među parničnim strankama nesporno da su, počev od 01.03.2005. godine, oni u različitim periodima držali predmetno zemljište kao i da je tuženi VV isto zemljište otuđio tokom 2013. godine, što znači da tuženi nisu solidarni dužnici pa su tužioci, po mišljenju drugostepenog suda, morali da dokažu visinu potraživanja prema svakom od njih ponaosob, a nisu tako postupili. Osim toga, drugostepeni sud je zaključio da visina potraživanja, utvrđena prema ceni pšenice na dan 26.01.2017. godine, a bez istovremenog utvrđivanja i visine troškova na taj dan, nije relevantna za presuđenje, pošto se visina štete ne može utvrđivati bez istovremenog uračunavanja troškova obrade zemlje koju bi svakako imali i tužioci da su zemlju obrađivali.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje nepotpuno utvrđeno, zbog čega nema uslova za preinačenje pobijane presude. To što obaveza tuženih nije solidarna, ne znači da oni nisu dužni da plate tužiocima naknadu za korišćenje njihove nepokretnosti i da je tužbeni zahtev tužilaca neosnovan u celini, kako je pogrešno zaključio drugostepeni sud.

U konkretnom slučaju, tuženi su, u različitim periodima, bili u državini zemljišta u vlasništvu tužilaca, po osnovu ništavih ugovora o kupoprodaji.

Odredbom člana 38. stav 1. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, propisano je da savestan držalac predaje stvar vlasniku sa plodovima koji još nisu ubrani. Savestan držalac nije dužan da plati naknadu za korišćenje stvari niti odgovara za pogoršanje i propast stvari koji su nastali za vreme njegovog savesnog držanja, jer je tako propisano stavom drugim te odredbe Zakona. Nesavestan držalac dužan je predati vlasniku stvari sve plodove, shodno odredbi člana 39. stav 1. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, a dužan je naknaditi vrednost ubranih plodova koje je potrošio, otuđio ili uništio, kao i vrednost plodova koje je propustio da ubere (stav 2.). U smislu odredbe člana 39. stav 7. istog Zakona, savestan držalac postaje nesavestan od trenutka kada mu je tužba dostavljena, ali vlasnik može dokazivati da je savestan držalac postao nesavestan i pre dostavljanja tužbe.

Dakle, za odlučivanje o tužbenom zahtevu tužilaca bitna činjenica je savesnost tuženih, a onda i vreme njihove državine predmetne nepokretnosti, jer od tih činjenica zavisi pravo vlasnika da zahteva naknadu vrednosti plodova koji su potrošeni, otuđeni, nisu ubrani ili su uništeni.

Drugostepeni sud nije imao u vidu navedeno materijalno pravo, niti je svoju odluku zasnovao na činjenicama koje je utvrdio prvostepeni sud, povodom odnosa parničnih stranaka a u vezi sa državinom predmetne parcele od strane tuženih, kako u pogledu vremena državine tako i u pogledu savesnosti tuženih. Takođe je drugostepeni sud pogrešno zaključio da je utvrđena cena pšenice po kilogramu na dan 21.01.2019. godine, bez istovremenog utvrđenja i visina troškova na taj dan, imajući u vidu da se sudski veštak Zoran Mastilović u svom nalazu izjasnio o iznosu neto dobiti od 589.084,06 dinara koja predstavlja razliku između materijalnih troškova proizvodnje pšenice na predmetnoj parceli, koji iznose 1.139.842,02 dinara i prosečnog prinosa sa iste parcele u periodu 10 godina za koju ostvarena dobit od pšenice iznosi 1.728.926,08 dinara. Zbog toga je drugostepena presuda ukinuta a predmet vraćen tom sudu na ponovno odlučivanje o žalbama tužilaca i tuženih.

Ukinuta je i odluka o troškovima postupka jer zavisi od njegovog ishoda.

U ponovnom postupku drugostepeni sud će oceniti žalbene navode parničnih stranaka kojima se osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja pa će, vodeći računa po službenoj dužnosti o pravilnoj primeni materijalnog prava, o žalbama parničnih stranaka da donese novu i na zakonu zasnovanu odluku.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci doneo u smislu odredbe člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća - sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić