Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 4698/2019 od 24.10.2019. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužica AA i potvrđena presuda Višeg suda u Prokuplju P br. 497/19 od 16.09.2019. godine u stavu prvom i trećem izreke.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. ZPP u vezi sa članom 41. stav 2. i 4. Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“ broj 22/2009) i našao da je revizija tužioca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 342. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

U pravnosnažno okončanom postupku utvrđeno je da je tužilac bio mobilasan kao rezervista sa područja Opštine Kuršumlija, kao pripadanik VP 7188/10 Kuršumlija, za učešće u ratu tokom 1999. godine. Sporazumom zaključenim dana 11.01.2008. godine između Vlade Republike Srbije i štrajkačkog odbora ratnih vojnih rezervista nerazvijenih opština-Kuršumlija, Lebane, Bojnik, Žitorađa, Doljevac, Prokuplje i Blace, tužena se obavezala da rezervistima iz navedenih opština isplati ratne dnevnice u više mesečnih rata. Zaključkom Vlade RS 17.01.2008. godine, odlučeno je da se ratnim vojnim invalidima i rezervistima iz sedam navedenih opština, izvrši isplata novčanih naknada na koje se sporazum odnosi i to prenosom novčanih sredstava na poseban račun opština, uz uslov da se ta lica odreknu od svih potraživanja u svim sporovima koje su vodili pred parničnim sudovima. Tužiocu, koji ima prebivalište u Opštini Novi Beograd počev od 24.11.2000. godine, nije isplaćena bilo kakva naknada ni za vreme trajnja ratnih sukoba ni po Zaključku.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su zaključili da tužbeni zahtev nije osnovan, nalazeći da u odnosu na tužiocu nije povređeno načelo jednakih prava i obaveza i izvršena diskriminacija na osnovu mesta prebivališta, jer je u vreme mobilizacije imao prebivalište na teritoriji opštine Koršumlija, pa je tako stekao pravo na naknadu, te da promena prebivališta koja je izvršena po okončanju ratnih dejstava nije od uticaja na utvrđenje postojanja diskriminacije, zbog čega je prvostepeni sud odbio tužbeni zahtev, a drugostepeni sud potvrdio ovu odluku prvostepenog suda.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se osnovano navodima revizije tužioca ukazuje da je pobijanom odlukom pogrešno primenjeno materijalno pravo kada je utvrđeno da prema tužiocu nije izvršena diskriminacija na osnovu mesta prebivališta.

Diskriminacija predstavlja svako neopravdano pravljene razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničevanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe, kao i članove njihovih porodica ili njima bliskih lica, na otvoren ili prikriven način, koji se zasniva na bilo kom osnovu (rasi, državljanstvu, nacionalnoj ili verskoj pripadnosti, jeziku, političkom uverenju, polu...). Zaštita od diskriminacije predstavlja pravo ličnosti zagarantovano Ustavnom RS (član 21), ali i Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (član 14. u vezi sa članom 1. Protokola 12. uz Evropsku konvenciju), a od 07.04.2009. godine i Zakonom o zabrani diskriminacije. Lica koja ukazuju da je u odnosu na njih izvršena diskriminacija, u obavezi su da dokažu da su nejednako tretirani u odnosu na druga lica koja su u istoj ili sličnoj situaciji, dok je tuženi, odnosno lice na čije se diskriminatorsko ponašanje tužbom ukazuje, dužan da dokaže postojanje objektivnog ili opravdanog razloga za različitost u postupanju prema licima koja ukazuju da su diskriminisana.

U konkretnom slučaju, komisija koja je predviđena Sporazumom od 11.01.2008. godine i Zaključkom od 17.01.2008. godine sačinila je kriterijume za dodelu novčane pomoći vojnim rezervistima iz 1999. godine za Opštinu Kuršumlija iz čije sadržine proizilazi da pravo na novčanu pomoć imaju vojni rezervisti, aktivni vojnici na služenju vojnog roka, vojnici po ugovoru i civilna lica čije je prebivalište na teritoriji nerazvijenih opština Kuršumlija, Lebane, Bojnik, Žitorađa, Doljevac, Prokuplje i Blace, a tužena se obavezala da isplati ratne dnevnice, odnosno novčanu naknadu i to prenosom novčanih sredstava na poseban račun opština navedenih u Zaključku.

Tužiocu ova naknada nije isplaćena, a u vreme donošenja Zaljučka 17.01.2008. godine imao je prebivalište na teritoriji Opštine Novi Beograd, a ne na teritoriji Opštine Kuršumlija.

Prema shvatanju ovog suda, nije postojalo objektivno prihvatljivo opravdanje za različito postupanje tužene prilikom isplate ratnih dnevnica vojnim rezervistima samo na osnovu njihovog prebivališta iz čega proizilazi da ovakvim postupanjem tužene jeste izvršena diskriminacija u odnosu na vojne rezerviste koji imaju prebivalište ne teritoriji drugih opština, pa između ostalog i na tužioca koji je bio u istoj situaciji kao rezervisti sa teritorija sedam opština, jer je učestvovao u odbrani zemlje u toku NATO bombardovanja 1999. godine, po kom je ostvario pravo na isplatu ratnih dnevnica koje mu nisu isplaćene. Zbog toga nije prihvatljiv stav nižestepenih sudova da je bez uticaja činjenica da je tužilac promenio prebivalište sa područja Opštine Kuršumlija na područje Opštine Novi Beograd pre donošenja Zaključka Vlade RS dana 14.11.2000. godine i da se ne može smatrati rezervistom sa područja opštine koja je obuhvaćena Zaključkom Vlade sa razloga što je za vreme mobilizacije imao prebivalište na teritoriji Opštine Kuršumlija i da je upravo mobilisan pri Vojnoj pošti ove opštine, čime je stekao pravo na isplatu, te promena prebivališta koja je izvršena po okončanju ratnih dejstava nije od uticaja na utvrđenje diskriminacije.

Naprotiv, po nalaženju ovog suda, činjenica da je Zaključkom Vlade RS od 17.01.2008. godine odlučeno da se ratnim vojnim invalidima i rezervistima iz sedam navedenih opština izvrši isplata novčanih sredstava na koje se Sporazum odnosi i to prenosom novčanih sredstava na poseban račun opština, te da tužiocu nisu isplaćena sredstva iz ovog zaključka, jer je u međuvremenu, pre donošenja Zaključka od 17.01.2008. godine promenio prebivalište, uparvo ukazuje da je tužilac diskriminisan u odnosu na lica koja nisu promenila prebivalište i kojima je ova naknada isplaćena i to iz sredstva koja su prebačena na poseban račun opština po ovom zaključku.

Na osnovu napred navedenog primenom odredbi člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Odluka o troškovima parničnog postupka doneta je na osnovu odredbe člana 165. stav 2. u vezi sa članom 153. i 154. ZPP, a tužena koja nije uspela u parnici u obavezi je da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka i to: na ime nagrade advokatu za sastav tužbe u iznosu od 6.000,00 dinara, na ime naknade za zastupanje na dva održana ročišta u iznosu od po 7.500,00 dinara, ukupno 21.000,00 dinara, kao i sudske takse na tužbu u iznosu od 7.600,00 dinara i za odluku u iznosu od 1.900,00 dinara, ukupno iznos od 30.500,00 dinara s tim što troškovi za sastav žalbe i revizije nisu dosuđeni obzirom da nisu opredeljeni u smislu odredbe člana 163. stav 2. ZPP-a.

Predsednik veća-sudija

Branislava Apostolović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić