- čime bi izvršila krivično delo nepostupanje po zdravstvenim propisima za vreme epidemije iz člana 248. Krivičnog zakonika.

Na osnovu člana 265. stav 1. Zakonika o krivičnom postupku, troškovi krivičnog postupka padaju na teret budžetskih sredstava suda.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Leskovcu K 220/20 od 22.04.2020. godine okrivljena AA oglašena je krivom zbog krivičnog dela nepostupanje po zdravstvenim propisima za vreme epidemije iz člana 248. Krivičnog zakonika, pa joj je izrečena uslovna osuda kojom joj je utvrđena kazna zatvora u trajanju od 2 meseca, koja se neće izvršiti ukoliko okrivljena za vreme proveravanja u trajanju od 1 godine po pravnosnažnosti presude, ne učini novo krivično delo, a u slučaju opoziva uslovne osude, okrivljenoj se u utvrđenu kaznu ima uračunati vreme provedeno na izdržavanju mere zabrane napuštanja stana i to od 24.03.2020. godine do 22.04.2020. godine.

Istom presudom obavezana je okrivljena da plati sudu na ime paušala iznos od 5.000,00 dinara, u roku od 15 dana od dana pravnosnažnosti presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja.

Presudom Višeg suda u Leskovcu Kž1 154/20 od 13.08.2020. godine, delimičnim usvajanjem žalbe, javnog tužioca OJT u Leskovcu, preinačena je prvostepena presuda samo u delu odluke o kazni pa je okrivljena zbog krivičnog dela za koje je prvostepenom presudom oglašena krivom, osuđena na novčanu kaznu u određenom iznosu od 150.000,00 dinara, u koju kaznu se okrivljenoj uračunava vreme provedeno na izdržavanju mere zabrane napuštanja stana od 24.03.2020. godine do 22.04.2020. godine, tako što se jedan dan navedene mere izjednačava sa 1.000,00 dinara novčane kazne, koju kaznu je okrivljena dužna da plati u roku od 15 dana od dana prijema presude, a u slučaju neplaćanja, novčana kazna se ima zameniti kaznom zatvora, računajući svakih započetih 1.000,00 dinara novčane kazne za jedan dan zatvora, s tim da kazna zatvora ne može biti duža od 6 meseci, dok su, u ostalom delu žalba javnog tužioca OJT u Leskovcu, kao i žalba branioca okrivljene odbijene kao neosnovane i prvostepena presuda u nepreinačenom delu, potvrđena.

Protiv navedenih pravnosnažnih presuda zahtev za zaštitu zakonitosti blagovremeno je podneo branilac okrivljene AA, advokat Saša Zdravković, na osnovu člana 485. stav 1. tačka 1) u vezi stava 2. i 4. ZKP - zbog povrede članova 1., 2., 3., 14., 18., 22., 28. i 29. Krivičnog zakonika i člana 15. i 16. ZKP, s tim što iz obrazloženja proizilazi da branilac ukazuje i na povredu krivičnog zakona iz člana 439. tačka 1) ZKP, sa predlogom da Vrhovni kasacioni sud pobijane presude preinači i okrivljenu oslobodi od optužbe, i odluči da svi troškovi krivičnog postupka padaju na teret budžetskih sredstava suda.

Vrhovni kasacioni sud je dostavio primerak zahteva za zaštitu zakonitosti Republičkom javnom tužiocu shodno odredbi člana 488. stav 1. Zakonika o krivičnom postupku, te je u sednici veća koju je održao u smislu člana 490. ZKP, bez obaveštavanja Republičkog javnog tužioca i branioca okrivljene, smatrajući da njihovo prisustvo nije od značaja za donošenje odluke (član 488. stav 2. ZKP), razmotrio spise predmeta i pravnosnažne presude protiv kojih je zahtev za zaštitu zakonitosti podnet, pa je, po oceni navoda iznetih u zahtevu, našao:

Zahtev za zaštitu zakonitosti branioca okrivljene AA, je osnovan.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se podnetim zahtevom za zaštitu zakonitosti branioca okrivljene ukazuje da je pobijanim pravnosnažnim presudama povređen zakon na štetu okrivljene, jer je oglašena krivom zbog nepostupanja po Odluci Vlade Republike Srbije o proglašenju bolesti COVID-19, te Odlukama o izmeni i dopuni ove odluke, a ni u jednom od ovih akata nije regulisano pitanje izolacije u kućnim uslovima lica – naših državljana koji ulaze u zemlju, kao ni postupak sa istim prilikom ulaska u zemlju, niti je okrivljenoj uručena ili saopštena bilo kakva odluka nadležnog organa o izolaciji koja se odnosi na nju. S tim u vezi, branilac ističe da se u radnjama okrivljene opisanim u dispozitivu optužnog akta javnog tužioca i utvrđenim u izreci pravnosnažne presude, ne stiču elemenati krivičnog dela iz člana 248. Krivičnog zakonika, zbog čega delo za koje je okrivljena optužena i pravnosnažno oglašena krivom po zakonu nije krivično delo, čime, iako ne numeriše ukazuje na povredu krivičnog zakona iz člana 439. tačka 1) ZKP.

Krivično delo nepostupanje po zdravstvenim propisima za vreme epidemije iz člana 248. Krivičnog zakonika čini onaj ko za vreme epidemije kakve opasne zarazne bolesti ne postupa po propisima, odlukama ili naredbama kojima se određuju mere za njeno suzbijanje ili sprečavanje.

Citiranom odredbom, inkriminisano je nepostupanje po propisima, odlukama i naredbama koje se odnose na suzbijanje ili sprečavanje epidemije. Radi se o krivičnom delu blanketne prirode - dakle, drugi relevantni propisi, čija sadržina mora biti određena s obzirom na odgovarajuće zdravstvene propise, naredbe koju je izdao državni organ ili druge odluke nadležnog organa, a ne samo Krivični zakonik, određuju za koje ponašanje će pojedinci biti sankcionisani.

Iz činjeničnog opisa krivičnog dela utvrđenog u izreci pravnosnažne presude proizilazi da je okrivljena oglašena krivom što je dana 16., 17., 18., 19., 20., i 23.03.2020. godine kršila meru samoizolacije za vreme kakve opasne zarazne bolesti i nije postupala po odlukama kojima se određuju mere za suzbijanje i sprečavanje epidemije, tako što nije postupila po Odluci Vlade Republike Srbije o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću 05 br 53- 2281/20 od 10.03.2020. godine, Izmeni i dopuni Odluke o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću broj 53.2486/2020 od 14.03.2020. godine i Odluci o izmenama Odluke o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću broj 53-2503/2020 od 15.03.2020. godine, kojima joj je kao licu koje je domaći državljanin koji je dana 14.03.2020. godine ušao u Republiku Srbiju na graničnom prelazu „Preševo“, određena mera stavljanja po zdravstveni nadzor u trajanju od 28 dana - mera kućne samoizolacije počevši od 14.03.2020. godine, koju meru samoizolacije nije poštovala, već je napuštala stan u navedene dane i radila na svom radnom mestu.

Odlukom Vlade Republike Srbije o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 23 od 10.03.2020. godine), koja je stupila na snagu danom objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije“ 10.03.2020. godine, između ostalog, tačkom 4. je propisano da će: „Radi zaštite od unošenja zaraznih bolesti na teritoriju Republike Srbije, licima koja dolaze iz država, odnosno područja sa intenzivnom transmisijom bolesti COVID-19, odnosno žarišta epidemije, i to: Republike Italije, Narodne Republike Kine, Republike Južne Koreje, Švajcarske Konfederacije i Islamske Republike Iran, nadležni organi privremeno zabraniti, odnosno ograničiti ulazak i kretanje.“

Odlukom Vlade Republike Srbije o izmeni Odluke o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 28 od 14.03.2020. godine) propisano je da se: „u Odluci o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 23/20, 24/20 i 27/20) tačka 4. menja i glasi: Radi zaštite od unošenja zaraznih bolesti na teritoriju Republike Srbije, stranim državljanima koji dolaze iz država, odnosno područja sa intenzivnom transmisijom bolesti COVID-19, odnosno žarišta epidemije, i to iz provincije Hubej (Hubei) u Narodnoj Republici Kini, grada Degu (Daegu) i provincija Severni Gjongsang (North Gueongsang) u Republici Koreji, Švajcarske konfederacije, Republike Italije, Islamske Republike Iran, Rumunije, Kraljevine Španije, Savezne Republike Nemačke, Francuske Republike, Republike Austrije, Republike Slovenije i Republike Grčke, nadležni organi privremeno će zabraniti, odnosno ograničiti ulazak i kretanje, a posle tačke 4. dodata je nova tačka 4a koja glasi: „Državljanima Republike Srbije koji dolaze iz država, odnosno područja sa intenzivnom transmisijom bolesti COVID-19, odnosno žarišta epidemije utvrđenih u tački 4. stav 1. Odluke, određuje se obavezna mera stavljanja pod zdravstveni nadzor na akutno respiratorno oboljenje izazvano novim Korona virusom (SARS-CoV-2) u trajanju od 14 dana (izolacija u kućnim uslovima)“, pri čemu je Odluka stupila na snagu danom objavljivanja u „Službenom glasniku RS“, odnosno 14.03.2020. godine.

Odlukom Vlade Republike Srbije o izmenama Odluke o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 30 od 15.03.2020. godine) propisano je da se: „u Odluci o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 23/20, 24/20 i 27/20) tačka 4a menja i, pored ostalog, glasi da se: „Državljani Republike Srbije i lica iz tačke 4. stav 2. podtačka 8) Odluke, koji dolaze iz država, odnosno područja sa intenzivnom transmisijom bolesti COVID-19, odnosno žarišta epidemije i to iz Švajcarske, Konfederacije, Republike Italije, Islamske Republike Iran, Rumunije, Kraljevine Španije, Savezne Republike Nemačke, Francuske Republike, Republike Austrije, Republike Slovenije i Republike Grčke, upućuju u izolaciju u trajanju od 28 dana, a domaćim državljanima i licima iz tačke 4. stav 2. podtačka 7) Odluke koji dolaze iz drugih država određuje se mera stavljanja pod zdravstveni nadzor na akutno respiratorno oboljenje izazvano novim Korona virusom (SARS-CoV-2) u trajanju od 14 dana (izolacija u kućnim uslovima)“, pri čemu je Odluka stupila na snagu danom objavljivanja u „Službenom glasniku RS“, odnosno 15.03.2020. godine“.

Odlukom Vlade Republike Srbije o dopunama Odluke o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 35 od 18.03.2020. godine) propisano je da se u tački 4a dodaju stav 4. i 5., pa je tako stavom 4. propisano da se mere iz stava 1. i 2. ove tačke primenjuju u postupku integrisanog upravljanja granicom tako što organ nadležan za inspekcijski nadzor u oblasti zdravstvenog i sanitarnog nadzora meru upućivanja u izolaciju i meru stavljanja pod zdravstveni nadzor, zbog ispunjenosti uslova utvrđenih zakonom kojim se uređuje opšti upravni postupak, nalaže tako što donosi usmeno rešenje, koje saopštava licu kome se mera izriče - uz pouku o pravnom sredstvu, dok je stavom 5. regulisan postupak ukoliko lice kome je izdato usmeno rešenje iz stava 4. ovog člana zahteva da mu se izradi i dostavi pisano rešenje, pri čemu je Odluka stupila na snagu danom objavljivanja u „Službenom glasniku RS“, odnosno 18.03.2020. godine.

Članom 29a stav 3. Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti propisano je da meru kućne izolacije nalaže doktor medicine specijalista za infektivne bolesti ili drugi doktor medicine u skladu sa naredbom ministra, o čemu obaveštava epidemiologa teritorijalno nadležnog instituta odnosno zavoda za javno zdravlje ili druge nadležne zdravstvene ustanove.

Članom 30. stav 2. Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti propisano je, pored ostalog, da Zavod po potrebi dostavlja informaciju o zemljama u kojima postoji epidemija i rizik od oboljevanja od zaraznih bolesti koje se mogu uneti u zemlju i o tome obaveštava Ministarstvo, radi preduzimanja mera zdravstvenog nadzora na graničnim prelazima, dok je u stavu 6. istog člana propisano da licu koje se u skladu sa ovim zakonom stavlja pod zdravstveni nadzor na graničnom prelazu, odnosno na mestu ulaska u zemlju, sanitarni inspektor u skladu sa informacijom iz stava 2. ovog člana, donosi rešenje o stavljanju pod zdravstveni nadzor.

U spisima predmeta nalazi se „nepotpuno“ odštampani izvod JIS, MUP-a RS aplikacije „prelasci granica“, koji je dostavljen kao prilog uz krivičnu prijavu i nije snabdeven pečatom nadležnog organa niti potpisom ovlašćenog službenog lica, a koji dokaz je izveden kao dokaz na glavnom pretresu, iz koga nisu potpuno vidljivi lični podaci okrivljene (ime, prezime, JMBG, adresa prebivališta, već samo delovi tih podataka sa potpunim datumom rođenja – .. .. .... godine) i u kome su registrovani prelasci granice Republike Srbije lica „AA“ od 12.03.2020 do 14.03.2020. godine, tako što je u rubrici koja označava prelaske granice pod brojem 120 konstatovano da je napred navedeno lice ušlo u Republiku Srbiju na graničnom prelazu Preševo dana 14.03.2020. godine u 13:07:16 časova. Iz navedenog izvoda aplikacije, pored navedenih podataka, nisu vidljivi drugi podaci o licu, načinu prelaska granice kao ni podaci o tome da li je tom licu eventualno od strane nadležnog organa usmeno ili u pisanoj formi određena mera samoizolacije – kućne izolacije i zabrane kretanja i u kojem trajanju.

Iz spisa predmeta, dakle, proizilazi - da je okrivljena sa teritorije Republike Grčke na teritoriju Republike Srbije ušla 14.03.2020. godine, dakle istoga dana kada je u Odluci Vlade Republike Srbije o izmeni odluke o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 28 od 14.03.2020. godine) Republika Grčka označena kao država odnosno područje sa intenzivnom transmisijom bolesti COVID-19, odnosno žarištem epidemije, kao i da u odnosu na okrivljenu nisu doneta, niti su joj saopštena ili uručena, pravno relevantna dokumenta kojima joj se određuju mere za suzbijanje ili sprečavanje epidemije od opasne zarazne bolesti.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da, kako se radi o krivičnom delu blanketnog karaktera, sa prilično ekstenzivnom zakonskom formulacijom, to je za utvrđivanje postojanja elemenata krivičnog dela iz člana 248. Krivičnog zakonika, odnosno radnje izvršenja, koja se sastoji u nepostupanju izvršioca po propisima, pre svega od značaja je postojanje pravno relevantnih propisa i pojedinačnih akata nadležnih organa koji se uručuju ili usmeno saopštavaju licu kome je takva mera izrečena. Propisi navedeni u izreci presude u odsustvu takvog pojedinačnog akta nadležnih organa, koji se odnosi na okrivljenu, u smislu citiranih zakonskih odredbi Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti, kojim je regulisano postupanje prema licu koje se stavlja pod zdravstveni nadzor na graničnom prelazu, u konkretnom slučaju ukazuju da nisu ispunjeni uslovi za primenu blanketnih propisa koji nalažu određeno postupanje okrivljene u konkretnom slučaju.

Dakle, po oceni ovoga suda, blanketni propisi kojima se definiše radnja okrivljene u konkretnom slučaju ne mogu se primeniti, imajući u vidu da iz spisa predmeta proizilazi da okrivljenoj nisu saopštena ili uručena, pravno relevantna dokumenta kojima joj se određuju mere za suzbijanje ili sprečavanje epidemije od opasne zarazne bolesti, a da je za postojanje krivice u konkretnom slučaju potrebno da je učinilac ne samo svestan već i da postupa suprotno određenim merama za njeno suzbijanje ili sprečavanje, da to hoće ili da na to pristaje. Ovo tim pre, što je tek nakon ulaska okrivljene u zemlju, Odlukom Vlade Republike Srbije o dopunama Odluke o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 35 od 18.03.2020. godine) nadležni organ za inspekcijski nadzor u oblasti zdravstvenog i sanitarnog nadzora ovlašćen da odluku o meri upućivanja u izolaciju i stavljanja pod zdravstveni nadzor saopšti i usmeno.

S toga, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, navođenje u činjeničnom opisu krivičnog dela u izreci presude opštih elemenata zakonskog opisa bića predmetnog krivičnog dela, te navođenje Odluka Vlade Republike Srbije o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću, koje u konkretnom slučaju ne predstavljaju pravno releventan propis jer ne postoji pojedinačni akt nadležnih organa predat okrivljenoj u pisanom obliku, a ni u usmeno, koji nalaže određeno postupanje okrivljene u konkretnom slučaju, nije dovoljno za postojanje predmetnog krivičnog dela, zbog čega u konkretnom slučaju nema ni radnje izvršenja krivičnog dela iz člana 248. Krivičnog zakonika.

Imajući u vidu sve navedeno, prvostepeni sud je oglašavajući okrivljenu krivom zbog krivičnog dela nepostupanje po zdravstvenim propisima za vreme epidemije iz člana 248. Krivičnog zakonika, učinio povredu krivičnog zakona iz člana 439. tačka 1) ZKP na štetu okrivljene, a koju povredu nije otklonio drugostepeni sud donoseći pobijanu drugostepenu odluku u postupku po žalbama na prvostepenu presudu, iako je na ovu povredu krivičnog zakona u svojoj žalbi ukazivao branilac okrivljene.

Shodno navedenom, Vrhovni kasacioni sud je usvojio kao osnovan zahtev za zaštitu zakonitosti branioca okrivljene AA, te otklonio navedenu povredu krivičnog zakona, preinačenjem pobijanih pravnosnažnih presuda Osnovnog suda u Leskovcu K 220/20 od 22.04.2020. godine i Višeg suda u Leskovcu Kž1 154/20 od 13.08.2020. godine, tako što je okrivljenu na osnovu člana 423. tačka 1) ZKP oslobodio od optužbe da je izvršila krivično delo nepostupanje po zdravstvenim propisima za vreme epidemije iz člana 248. Krivičnog zakonika, jer delo za koje je okrivljena optužena i pravnosnažno oglašena krivom po zakonu nije krivično delo.

Na osnovu člana 265. stav 1. ZKP Vrhovni kasacioni sud je odlučio da troškovi krivičnog postupka padaju na teret budžetskih sredstava suda.

Sa iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 492. stav 1. tačka 2) ZKP odlučio kao u izreci ove presude.

Zapisničar-savetnik                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              Predsednik veća-sudija

Andrea Jakovljević,s.r.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          Radmila Dragičević Dičić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić