Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., koju zastupa Vladimir Janković, advokat iz ..., protiv tuženog JKP „Bukulja“ Aranđelovac, koje zastupa Anđela Stanišić, advokat iz ..., radi utvrđenja i predaje poseda, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1199/18 od 28.11.2018. godine, u sednici veća održanoj dana 22.10.2020. godine, doneo je

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1199/18 od 28.11.2018. godine i predmet vraća drugostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Aranđelovcu P 1526/16 od 21.12.2017. godine usvojen je tužbeni zahtev i utvrđeno da je tuženi izvršio zauzeće zemljišta u površini od 0,08,00 ha, na parceli vlasništvo tužilje kp.br. .., upisane u list nepokretnosti .. KO ... i to u merama i granicama kao u izreci i obavezan je tuženi da tužilji preda u posed i državinu zemljište koje je tuženi zauzeo u navedenim merama i granicama oslobođen od svih postojećih grobnica i isto dovede u pređašnje stanje, a odbijen je deo tužbenog zahteva koji glasi: ili da tužilji isplati protivvrednost zauzetog zemljišta u iznosu od 23.525,27 evra u dinarskoj protivvrednosti po najpovoljnijem kursu po kome banke otkupljuju efektivnu stranu valutu na dan isplate u mestu plaćanja, sa kamatom u dinarskoj protivvrednosti koju određuje NBS, po istom kursu počev od dana presuđenja pa do isplate. Istom presudom je obavezan tuženi da tužilji isplati na ime parničnih troškova iznos od 544.950,00 dinara.

Odlučujući o žalbi tuženog presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1199/18 od 28.11.2018. godine delimično je preinačena navedena prvostepena presuda i odbijen tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se utvrdi da je tuženi izvršio zauzeće zemljišta bliže opisano u izreci prvostepene presude i da se obaveže tuženi da tužilji preda u posed i državinu zemljište koje je zauzeo oslobođeno od svih postojećih grobnica i isto dovede u pređašnje stanje. Tužilja je obavezana da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 455.250,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu blagovremeno je izjavila reviziju tužilja zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je podneo odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i 408. Zakona o parničnom postupku i nalazi da je revizija dozvoljena i osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju katastarska parcela .., upisana u listu nepokretnosti .. KO ... sa površinom 1.11.50 ha (voćnjak i vinograd treće klase i delom veštački stvoreno neplodno zemljište) u svojini je tužilje. Navedena parcela se graniči sa kat. parc. .. upisanom u list nepokretnosti .. KO ..., površine 03.624 ha (njiva 4. klase) na kojoj je vlasnik Republika Srbija a kao korisnik upisano tuženo JKP „Bukulja“. Prema sprovedenom veštačenju parcela tužilje .. se nalazi na potezu „Mala Risovača“ i sa svojom zapadnom, severenom i većim delom istočne strane se graniči sa gradskim grobljem „Risovača“ a sa južne strane starim magistralnim putem Arnađelovac – Topola, dok se na severozapadnom delu navedene parcele a prema granici sa kat. parc. .. KO ... i kat. parc. .. KO ... nalazi desetak podignutih spomenika u čijoj blizini sa južne strane je izgrađen asfaltni put širine oko 3 metra, dužine oko 54,5 metara, koji prelazi preko kat. parc. .. s tim da ovaj deo puta počinje od ulaza u groblje odnosno kapele i služi za prevoz umrlih od kapele do grobnih mesta na novom delu groblja. Prema nalazu veštaka površina zauzeća kat. parc. br. .. iznosi 264 m2 na kome su opisana postojeća grobna mesta i zimzeleno drveće. Ukupna vrednost zauzetog zemljišta iznosi 22.525,27 evra.

Pobijanom presudom preinačena je prvostepena presuda u usvajajućem delu ocenom da je tužbeni zahtev neizvršiv, da izvršenje nije moguće sprovesti obzirom da se traži predaja u posed i državinu zemljišta oslobođenog od postojećih grobnica i nadgrobnih spomenika na kojima su upisani datumi smrti sahranjenih lica, koji su dodeljeni na trajno korišćenje u zakonom propisanom postupku, pod uslovima propisanim zakonom izgrađenih u opštem interesu te čine dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini kao da se zahteva predaja zemljišta na kome se nalazi put koji povezuje staro i novo groblje i koji je izgrađen i asfaltiran u opštem interesu i koji koriste građani.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda pobijana odluka je zasnovana na pogrešnoj primeni materijalnog prava usled čega činjenično stanje nije u potpunosti utvrđeno.

Pobijanom odlukom su dati isključivo razlozi koji se odnose na presuđenje dela potraživanja za predaju zauzetog zemljišta pri čemu se ne obrazlaže preostali preinačeni deo prvostepene presude, kojim drugostepeni sud suprotno utvrđenom činjeničnom stanju odbija tužbeni zahtev za utvrđenje zauzeća zemljišta u merama i granicama utvrđenim veštačenjem što je od uticaja na pravilnost presude iako se radi o neposredno povezanim zahtevima. Tokom postupka urednost tužbe nije bila sporna, prvostepeni sud je dva puta meritorno presuđivao pri čemu su razlozi o neizvršivosti presude pretežno od značaja u izvršnom postupku.

Revizijom se osnovano ukazuje na odredbe o pravu na imovinu propisane ustavom RS, koji u članu 58. stav 1. i 2. propisuje da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona i da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Prema stanju iz spisa tuženi je kao korisnik susednog zemljišta, koje koristi kao groblje, raspolagao i delom zemljišta tužilje naplaćujući naknade za davanje na korišćenje grobnih mesta i grobnica pri čemu zbog pogrešne primene materijalnog prava nije utvrđeno niti pravilno ocenjeno da li tuženi poseduje neki pravni osnov, bilo koji pravni akt za korišćenje i raspolaganje spornim zemljištem ili se samovlasno proširio na parcelu tužilje pri obavljanju svoje delatnosti u kom slučaju je faktičko zaposedanje tuđeg zemišta protivpravno i kada je izvršeno u javnom interesu. Dalje korišćenje faktički zauzetog zemljišta moguće je samo uz isplatu propisane naknade. Kod činjenica da je veštačenjem utvrđeno zauzeće zemljišta i raspolaganje nepokretnošću tužilja od strane tuženog, odbijanjem tužbenog zahteva sa opisanim razlozima, nije razrešen sporni pravni odnos stranaka, jer nema dokaza da je sporni deo zemljišta ekspropisan tužilji i oduzet iz poseda tužilje u zakonom propisanom postupku i za oduzeti deo isplaćena tržišna naknada usled čega je pobijana odluka morala biti ukinuta.

U ponovnom postupku drugostepeni sud će otkloniti ukazane nepravilnosti, utvrditi ukazane činjenice i doneti pravilnu i na zakonu zasnovanu odluku.

Sa iznetih razloga odlučeno je kao u izreci rešenja na osnovu člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća-sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić