Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2443/21 od 24.06.2021. godine, stavom prvim izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavu drugom, trećem i četvrtom izreke i odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca da se obaveže tužena da mu na ime razlike plate do dvostrukog iznosa plate na osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu, u periodu od 01.07.2015. do 01.03.2018. godine isplati ukupan iznos od 2.597.525,71 dinar i to pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom na svaki dospeli pojedinačni mesečni iznos, Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, Republičkom fondu za zdravstveno osiguranje i Nacionalnoj službi za zapošljavanje u ime i za račun tužioca uplati doprinose za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje, doprinose za obavezno zdravstveno osiguranje i doprinose za osiguranje za slučaj nezaposlenosti, za isti period na osnovice iz stava drugog izreke ove presude, kao i troškove parničnog postupka u iznosu od 349.706,00 dinara. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova prvostepenog postupka kao neosnovan. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove postupka po žalbi u iznosu od 33.000,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema prepisa presude.

Protiv stava prvog i trećeg pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je izjavio reviziju na osnovu člana 403. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Ispitujući pobijanu odluku iz stava drugog i trećeg drugostepene presude u granicama odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11, 49/13-US, 74/13-US i 55/14) – u daljem tekstu: ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužioca osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2) ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je rešenjem tužene od 25.02.2004. godine sa radnog mesta ... u Odeljenju za ... u Upravi za borbu protiv organizovanog kriminala, raspoređen sa 01.03.2004. godine na radno mesto poslovi ... (OSL), u Odeljenju za suzbijanje organizovanog finansijskog kriminala u Upravi za borbu protiv organizovanog kriminala. Rešenjem tužene od 04.01.2006. godine raspoređen je sa 01.01.2006. godine na radno mesto ... (OSL) u Odeljenju za ..., Službe za borbu protiv organizovanog kriminala. Rešenjem tužene od 01.05.2006. godine tužilac – policijski savetnik raspoređen je sa 01.05.2006. godine na radno mesto ... (OSL) u Odeljenju za ..., Službe za borbu protiv organizovanog kriminala u Upravi kriminalističke policije. Rešenjem tužene od 10.04.2004. godine tužiocu je utvrđen ukupni koeficijent plate 17,12. Rešenjem tužene od 01.07.2006. godine tužiocu je utvrđen ukupan koeficijent plate 33,75, a rešenjem tužene od 18.04.2017. godine utvrđen je ukupan koeficijent plate 3,189. Iznosi dosuđeni stavom drugim izreke prvostepene presude predstavljaju vrednost mesečnog iznosa plate tužioca bez minulog rada, isplaćivane u utuženom periodu, čiju visinu je prvostepeni sud utvrdio na osnovu nalaza veštaka ekonomsko-finansijske struke te njegovog izjašnjenja i dopune, na čiju računsku tačnost parnične stranke nisu imale primedbi. Prema datom nalazu, poređenjem plate tužioca na prethodnom radnom mestu i plate isplaćene nakon prelaska u službu utvrđeno je da plata tužioca u utuženom periodu nije uvećana, odnosno da tužilac nije primio dvostruko veću platu u odnosu na prethodno radno mesto.

U skladu sa utvrđenim činjeničnim stanjem, s pozivom na odredbu člana 2. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala, te odredbu člana 18. stav 1. Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev za isplatu razlike u zaradi tužioca u odnosu na prethodno radno mesto, do dvostrukog iznosa osnovne zarade, prihvatajući nalaz i mišljenje veštaka ekonomsko-finansijske struke, u ukupnom iznosu od 2.597.525,71 dinar.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio zahtev tužioca da se obaveže tužena da mu na ime razlike plate do dvostrukog iznosa plate po osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu u utuženom periodu isplati ukupan iznos od 2.597.525,71 dinar. Drugostepeni sud u ožalbenoj presudi ocenjuje da je prvostepeni sud izveo pravilan zaključak da norme navedene Uredbe predstavljaju posebne materijalnopravne propise, koje se kao „lex specialis“ primenjuju u pogledu plata zaposlenih službenika u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala i da predstavljaju neposredni pravni osnov za isplatu plate tužiocu, ali da je pogrešno primenio materijalno pravo kada je ocenio da po naznačenim posebnim propisima tužiocu pripada uvećana plata do dvostrukog iznosa osnovice plate bez minulog rada koju je ostvario na poslovima koje je obavljao u utuženom periodu. Navodi da do zaključenja rasprave pred prvostepenim sudom tužilac nije predočio dokaze da je nominalni dvostruki iznos plate ostvaren na poslovima u Ministarstvu unutrašnjih poslova sa kojih je stupio u Službu za organizovani kriminal veći od osnovice plate isplaćene tužiocu u utuženom periodu za rad na poslovima u službi. Pozivajući se na odredbu člana 231. stav 2. ZPP prema kojoj stranka koja tvrdi da ima neko pravo snosi teret dokazivanja činjenice koja je bitna za nastanak ili ostvarivanje prava, ocenjuje da tužilac ne može sa uspehom potraživati novčanu isplatu po utuženom osnovu, pa je preinačio prvostepenu presudu i kao neosnovan odbio postavljeni tužbeni zahtev. S obzirom na akcesorni karakter zahteva za uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje na iznose utuženog potraživanja razlike plate drugostepeni sud je ožalbenu presudu preinačio i u stavu drugom izreke i kao neosnovan odbio je i zahtev tužioca za uplatu traženih doprinosa.

Ceneći revizijske navode tužene, Vrhovni kasacioni sud zaključuje da tužilac osnovano osporava pravilnost primene materijalnog prava od strane drugostepenog suda.

Odredbom člana 104. stav 1. Zakona o radu (,,Službeni glasnik RS, br. 24/2005... 32/2013), propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.

Prema odredbi člana 18. stav 1. Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela („Službeni glasnik RS“, br. 72/09... 32/13), koja je važila u utuženom periodu, lica koja obavljaju poslove i zadatke u državnim organima posebnim organizacionim jedinicama iz ovog zakona imaju pravo na platu koja ne može biti veća od dvostrukog iznosa plate koju bi ostvarila lica zaposlena na odgovarajućim poslovima i zadacima u Tužilaštvu za organizovani kriminal, Višem sudu u Beogradu, Apelacionom sudu u Beogradu, ministarstvu nadležnom za unutrašnje poslove i Okružnom zatvoru u Beogradu. Saglasno stavu 2. navedenog člana zakona, plate lica iz stava 1. ovog člana uređuje Vlada.

Odredbom člana 2. stav 1. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala, propisano je da se plata starešine Službe i zamenika Starešine službe i ovlašćenog službenog lica u Službi, rukovodioca i zamenika rukovodioca Posebne pritvorske jedinice i zaposlenog na poslovima obezbeđenja u Posebnoj pritvorskoj jedinici obračunava i isplaćuje u dvostrukom iznosu plate koju su ostvarivali na poslovima sa kojih su stupili na rad u organizacione jedinice iz člana 1. ove uredbe.

Članom 3. stav 2. iste Uredbe propisano je da zaposleni u Službi koji nema svojstvo ovlašćenog službenog lica ima pravo na platu u dvostrukom iznosu plate koja se obračunava i isplaćuje zaposlenom na odgovarajućem radnom mestu u sedištu Ministarstva unutrašnjih poslova. Stavom 5. navedenog člana Uredbe, predviđeno je da se prilikom obračunavanja dvostrukog iznosa plata u smislu st. 1-4. ovog člana, ne uzimaju u obzir dodaci na platu utvrđeni zakonom.

Vrhovni kasacioni sud stoji na stanovištu da se pomenutom uredbom ustanovljava pravo tužiocu, kao licu zaposlenom u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala na isplatu dvostrukog iznosa zarade koju bi u spornom periodu (od 01.07.2015. do 01.03.2018. godine) ostvarivao u odnosu na visinu osnovne plate koju bi primao na mesečnom nivou na radnom mestu na kome je bio prethodno radno angažovan do momenta premeštaja u pomenutu službu. To podrazumeva da svako uvećanje osnovne mesečne plate na ranijem radnom mestu posledično dovodi do uvećanja dvostrukog iznosa njegove osnovne plate kod Službe za borbu protiv organizovanog kriminala.

Prema pravnom stavu Vrhovnog kasacionog suda, usvojenom 13.10.2020. godine, lica, zaposleni koji su pre stupanja na rad u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala i Službu za otkrivanje ratnih zločina bili radno angažovani u MUP-u imaju pravo na dvostruki iznos plate koju bi ostvarila na poslovima i zadacima u tom ministarstvu uz ograničenje iz odredbe člana 18. stav 1. Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela. Dakle, navedenim zakonom i pomenutom Uredbom ustanovljeno je pravo tužioca, kao lica zaposlenog u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala, na isplatu dvostrukog iznosa plate koju bi ostvarivao u spornom periodu (od oktobra 2012. do oktobra 2015. godine) u odnosu na visinu osnovne plate koju bi primao na mesečnom nivou na radnom mestu na kome je bio prethodno radno angažovan do momenta premeštaja u pomenutu službu. To podrazumeva da svako uvećanje osnovne mesečne plate na ranijem radnom mestu posledično dovodi do uvećanja dvostrukog iznosa njegove osnovne plate kod Službe za borbu protiv organizovanog kriminala.

Kod navedenog, Vrhovni kasacioni sud ukazuje da je drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo prilikom odmeravanja dvostrukog iznosa mesečne osnovne plate tužiocu, nakon raspoređivanja na radnom mestu u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala. Ovo iz razloga što je drugostepeni sud, kao merilo za obračun dvostrukog iznosa osnovne plate u čitavom spornom periodu, prihvatio samo onaj iznos koji je tužiocu isplaćen u mesecu koji je prethodio raspoređivanju na radno mesto u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala, pri čemu nisu uzete u obzir promene u visini osnovne plate koje su usledile u pomenutom spornom periodu obračuna, kako je to pravilno učinio prvostepeni sud.

U tom smislu, pravilno je zaključio prvostepeni sud da tužiocu pripada pravo na isplatu neisplaćene razlike plate do dvostrukog iznosa plate na osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu, za period od 01.07.2015. do 01.03.2018. godine, u ukupnom iznosu od 2.597.525,71 dinar, sa dosuđenom zateznom kamatom, u svemu prema sadržini nalaza i mišljenja veštaka ekonomsko-finansijske struke.

Na osnovu izloženog, Vrhovni kasacioni sud je primenom procesnih ovlašćenja iz člana 416. Zakona o parničnom postupku, preinačio drugostepenu presudu u stavu prvom i trećem izreke tako što je odbio žalbu tužene i potvrdio presudu Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 3573/19 od 14.04.2021. godine u delu kojim je obavezana tužena da tužiocu isplati zaostalu razliku plate do dvostrukog iznosa plate po osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu u ukupnom iznosu od 2.597.525,71 dinar sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačno dosuđene mesečne iznose i obavezao tuženu da u korist tužioca izvrši uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje za period od 01.07.2015. do 01.03.2018. godine na plate do dosuđenog iznosa, kao i u delu koji se odnosi na odluku o troškovima prvostepenog postupka.

Odluku u drugom stavu izreke, Vrhovni kasacioni sud je doneo primenom odredaba čl. 153, 154. i 165. stav 2. ZPP te je obavezana tužena da tužiocu na ime troškova revizijskog postupka isplati iznos od 33.000,00 dinara, na ime troškova za sastav revizije od strane advokata, a u skladu sa Tarifnim brojem 13. Tarife o nagradama i naknadama za rad advokata („Službeni glasnik RS“, broj 121/12).

Predsednik veća – sudija

Katarina Manojlović Andrić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić