U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Marine Milanović i Katarine Manojlović Andrić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Milina Dorić, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1669/20 od 20.08.2020. godine, u sednici veća održanoj 10.06.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1669/20 od 20.08.2020. godine.

ODBIJA SE zahtev tužilje za naknadu troškova postupka po reviziji.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 83/20 od 20.05.2020. godine, delimično je usvojen tužbeni zahtev tužilje, pa je prvim stavom izreke obavezan tuženi da tužilji na ime naknade za oduzeto zemljište isplati iznos od 8.647.494,20 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 20.05.2020. godine, do isplate. Drugim stavom izreke, obavezan je tuženi da tužilji naknadi troškove postupka u iznosu od 478.974,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od izvršnosti presude do isplate. Trećim stavom izreke, odbijen je deo tužbenog zahteva tužilje preko dosuđenog iznosa od 8.647.494,20 dinara do traženog iznosa od 9.610.251,26 dinara, kao i za isplatu zakonske zatezne kamate od 20.05.2019. godine do 20.05.2020. godine.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1669/20 od 20.08.2020. godine, stavom prvim izreke, žalba tuženog je odbijena i prvostepena presuda potvrđena. Drugim stavom izreke, odbijeni su zahtevi parničnih stranaka za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, pobijajući je zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilja je podnela odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 18/20), pa je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Ukazivanje tuženog na bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP učinjene pred drugostepenim sudom je neosnovano, jer u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je u LN broj .. KO ..., na parceli broj .., Bocke, voćnjak 2. klase, površine 11 m2, kat. parc. br. .. Bocke, ostalo veštački stvoreni neplodno, površine 3 ara 76 m2, kat. parc. br. .. Bocke, njiva 5. klase, površine 72 m2 i kat. parc. br. .., Bocke, njiva 5. klase, površine 06 ari 64 m2 u celosti, dok je u LN broj .. KO Sremska Kamenica na parceli broj .., njiva 3. klase, površine 6 ari 77 m2, parceli broj .., njiva 3. klase, površine 88 m2 i parceli broj .., njiva 3. klase, površine 39 m2 upisana kao suvlasnik sa 40/44 idealnih delova. Tužilja je predmetne parcele nasledila od svog oca, koji je na tim parcelama imao vinograd i koji je isparcelisan, a tako formirani placevi su prodavani, s tim što se nije znalo kuda će ići put, zbog čega taj deo prilikom parcelacije nije prodavan trećim licima. Na parcelama koje je tužiljin otac prodao, danas su izgrađene kuće do kojih se dolazi putem koji se pruža preko predmetnih parcela, iste u prirodi predstavljaju javnu saobraćajnicu koju neometano koristi neograničeni broj lica kao javnu površinu koja je u funkcionalnom sklopu ulice i kao takva komunalno i infrastrukturno opremljena. Postupak eksproprijacije nikada nije vođen, a tužilji nije isplaćena nikakva naknada. Katastarska parcela broj .. nalazi se u potesu „Bocke“ u KO Sremska Kamenica, prilaz parceli je asfaltiran i komunalno i infrastrukturno delimično opremljenom ... ulicom, koja izlazi na put Novi Sad – Beočin. Katastarska parcela broj .. je većim delom u sastavu ... ulice, a manjim delom u sastavu ... ulice, a prilaz ovoj parceli je ... ulicom koja je asfaltirana i delimično komunalno infrastrukturno opremljena, dok se kat. parc. .. KO Sremska Kamenica nalazi na krivini ... ulice i prilaz ... ulicom, dok je kat. parc. .. KO Sremska Kamenica dužim krakom u sastavu ... ulice, a kraćim u sastavu ... ulice. Katastarske parcele br. .., .., .. i .., obuhvaćene su Planom detaljne regulacije „Bocke“ u Sremskoj Kamenici („Sl. list Grada Novog Sada“ br. 19/16), prema kojem su zone u kojima se nalaze ove parcele javne površine – ulice, delimično komunalno i infrastrukturno opremljene. ... ulica i ... ulica su asfaltirane, opremljene elektroenergetskom mrežom, gasom i PTT instalacijama i povezane su na gradsku infrastrukturnu mrežu i ulično osvetljenje. Kat. parcele br. .., .. i .. su obuhvaćene Planom detaljne regulacije Mišeluk 2 u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 26/17) i postoje elektroenergetska, vodovodna, gasna i PTT instalacija, a parcele su povezane na gradsku infrastukturnu mrežu i ulično su osvetljene. Kat. parc. .. se nalazi u potesu „Sabo Đerđa“ u KO Sremska Kamenica, a prilaz ovoj parceli je asfaltiranom i komunalno-infrastrukturno delimično opremljenom ulicom ..., koja izlazi na put ... . Predmetna parcela je komunalno i infrastrukturno delimično opremljena. Veštačenjem je utvrđena tržišna vrednost parcela u iznosu od 8.647.494,20 dinara, koja predstavlja ukupan iznos naknade koja pripada tužilji imajući u vidu površinu katastarskih parcela koje su u svojini tužilje, a koje su privedene nameni. Tužilji ne pripada naknada za kat. parc. br. .. i .., jer one planskim aktom nisu predviđene za javnu površinu.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava, tuženog obavezali da tužilji isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta, u iznosu od 8.647.494,20 dinara, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom, shodno odredbi člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Odredbom člana 58. Ustava Republike Srbije, između ostalog, propisano je da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1.) kao i da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2.).

Iz navedene ustavne odredbe proizlazi da dozvoljeno oduzimanje prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova: da je učinjeno u pravnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09...145/14) propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju javnih objekata ili javnih površina za koje se utvrđuje opšti interes u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i drugo).

Odrebom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/11... 108/16) pored ostalog propisano je: da dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom - javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo (stav 2); da svako ima pravo da dobro u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa i pravnog lica koje su ta dobra data na upravljanje (stav 5); da su dobra u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj teritorij se nalaze kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda), trgova i javnih površina, koji su u svojini lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 10.).

Predmetne parcele su Planom regulacije „Bocke“ u Sremskoj Kamenici („Sl. list Grada Novog Sada“ broj 19/16 i Plana detaljne regulacije „Mišeluk 2“ u Novom Sadu („Sl. list Grada Novog Sada“, broj 26/17), namenjene za javnu površinu – ulicu i faktički je zemljište privedeno nameni pošto se koristi kao ulica – javni put u naselju koji saobraćajno povezuje delove naselja (član 2. tačka 12. Zakona o javnim putevima), čime je izvršena faktička eksproprijacija koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta odnosno njegovom izuzimanju iz poseda, što je ovde slučaj.

Imajući u vidu navedeno, a kako je predmetno zemljište privedeno nameni u skladu sa planskim aktima i po zakonu postalo javna svojina, tužilja, kao vlasnik i suvlasnik tog zemljišta, ne može da trpi štetne posledice nepostupanja nadležnog organa tuženog koji nije sproveo upravni postupak i nije doneo rešenje o eksproprijaciji koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade tužilji.

Naime, tuženi je obveznik isplate naknade jer se sporne parcele na kojima je tužilja i dalje upisana kao vlasnik, koriste kao ulice - dobro u opštoj upotrebi i u javnoj svojini, na kojem tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 10. Zakona o javnoj svojini. Visina ove naknade, koja tužilji pripada na osnovu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju i na osnovu člana 58. Ustava Republike Srbije, određena je prema tržišnoj vrednosti zemljišta prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka koji su sudovi prihvatili, a tuženi nije predložio novo veštačenje u smislu člana 271. ZPP.

Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, zasnovani na stavu revidenta da nije obveznik naknade jer ni jednom svojom radnjom nije deposedirao tužilju. Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju iz poseda) pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi - ulicu, a isto je za takvu namenu predviđeno i odgovarajućim planskim aktom.

Revizijski navodi tuženog da u presudama nije naveden pravni osnov za isplatu određene naknade, jer od toga zavisi primena instituta zastarelosti potraživanja, te da se ne može utvrditi da li je prigovor zastarelosti potraživanja koji je tuženi istakao u odgovoru na tužbu osnovan. Ovo zbog toga što tuženi u odgovoru na tužbu, ni u toku celog postupka nije istakao prigovor zastarelosti potraživanja, te kako na ovaj prigovor sud ne pazi po službenoj dužnosti u smislu člana 360. stav 3. Zakona o obligacionim odnosima.

Neosnovani su navodi revizije kojima se osporava pravilna primena materijalnog prava. Ovo tim pre što se u reviziji ponavljaju navodi koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje navode je drugostepeni sud pravilno ocenio kao neosnovane i za tu ocenu dao jasne i dovoljne razloge, koje ovaj sud u svemu prihvata. U preostalom delu revizija osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja i stavalja primedbe na ocenu dokaza iz člana 8. ZPP, zbog kojih se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 2. ZPP.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odučeno je kao u stavu prvom izreke.

Zahtev tužilje za naknadu troškova revizijskog postupka nije osnovan, budući da odgovor tužilje na reviziju nije bio nužan i neophodan, te mu ne pripada pravo na naknadu troškova tog postupka, u smislu odredbe člana 165. ZPP, a u vezi člana 154. stav 1. ZPP.

Predsednik veća – sudija
Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić