U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Marine Milanović i Katarine Manojlović Andrić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Milan Dinić, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Niša, koga zastupa Pravobranilaštvo Grada Niša, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 2242/20 od 23.09.2020. godine, u sednici održanoj 10.06.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 2242/20 od 23.09.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Nišu P 6773/18 od 10.07.2020. godine, ispravljenom rešenjem istog suda P 6773/18 od 18.08.2020. godine, prvim stavom izreke, obavezan je tuženi da tužiocu na ime naknade za faktički izuzeto zemljište u sastavu kp. br. .. i kp. br. .. potes „...“, ukupne površine 1.035 m2, upisane u LN .. KO ..., za zauzetih 1.035 m2, isplati iznos od 5.140.969,20 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 10.07.2020. godine do isplate. Drugim stavom izreke, obavezan je tuženi da tužiocu na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 364.010,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 2242/20 od 23.09.2020. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane odluke u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku, a u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11...18/20), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog Zakona, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u listu nepokretnosti .. KO ..., upisan kao korisnik na kp.br. .. i kp. br. .., potes „...“, ukupne površine 1.035 m2, a Republika Srbija kao imalac prava svojine. Ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka geometra, ulica „...“, formirana je iz više parcela i u njen sastav su ušle parcele u vlsništvu tužioca kp. br. .. i kp. br. .., postroj ulice je zemljan, posut šljunkom, nije asfaltirana i ista je bez ivičnjaka, pri čemu je na ulici infrastruktura izvedena, a u smislu uvedene struje na betonskim banderama, PTT instalacije, kanalizacije i vodovoda. Navedene parcele su ušle u sastav ulice ..., u merama i granicama bliže opisanim u datom nalazu, a veštačenjem veštaka građevinske struke utvrđena je tržišna vrednost od 4.967,12 dinara po m2, a ukupna tržišna vrednost zauzetih površina parcela je 5.140.969,00 dinara. Prema informaciji o lokaciji Gradske uprave Grada Niša, Sekreterijata za planiranje i izgradnju broj ..-2018-06 od 26.10.2018. godine, katastarske parcele broj .. i .. KO ... se nalaze u granici zahvata Plana generalne regulacije područja Gradske opštine Palilula III faza (,,Službeni list Grada Niša“ broj 116/2016 i 136/2016) i namenjene su formiranju ulice, kao javne površine.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava, obavezali tuženog da tužiocu isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta, u iznosu od 5.140.969,20 dinara, sa pripadajućpm zakonskom zateznom kamatom, shodno odredbi člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Odredbom člana 58. Ustava Republike Srbije, između ostalog, propisano je da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1.) kao i da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2.).

Iz navedene ustavne odredbe proizlazi da dozvoljeno oduzimanje prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova: da je učinjeno u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09...145/14) propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju javnih objekata ili javnih površina za koje se utvrđuje opšti interes u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i drugo).

Odrebom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/11... 108/16) pored ostalog propisano je: da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom - javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo (stav 2); da svako ima pravo da dobro u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa i pravnog lica kom su ta dobra data na upravljanje (stav 5); da su dobra u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj teritorij se nalaze kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda), trgova i javnih površina, koji su u svojini lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 10.).

U konkretnom slučaju, katastarske parcele u vlasništvu tužioca su privedene javnoj nameni za javnu saobraćajnu površinu i to tako što je parcele ušle u sastav ulice ..., i to kat.parcela broj .. u površini od 859 m2, a kat. parcela broj .. u površini od 176 m2. Na taj način izvršena je faktička ekspoprijacija, koja upravo i nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta, osnosno o njegovom izuzimanju iz poseda. Na taj način je tužilac kao vlasnik onemogućen u vršenju svojih vlasničkih prava iz člana 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa i nije u obavezi da trpi štetne posledice zato što nadležni organ tuženog nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda), koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade.

Tuženi je obveznik isplate naknade jer se sporne parcele na kojima je tužilac i dalje upisan kao vlasnik, odnosno korisnik, koriste kao ulice - dobro u opštoj upotrebi i u javnoj svojini, na kojem tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 10. Zakona o javnoj svojini. Visina ove naknade, koja tužiocu pripada na osnovu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju i člana 58. Ustava Republike Srbije, određena je prema tržišnoj vrednosti zemljišta prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka koji su sudovi prihvatili, a tuženi nije predložio novo veštačenje u smislu člana 271. ZPP.

Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, zasnovani na stavu revidenta da nije obveznik naknade jer ni jednom svojom radnjom nije tužioca onemogućio u korišćenju svoje imovine.Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju iz poseda) pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi - ulicu, a isto je za takvu namenu predviđeno i odgovarajućim planskim aktom.

Neosnovani su navodi revizije kojima se osporava pravilna primena materijalnog prava. Ovo tim pre što se u reviziji ponavljaju navodi koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje navode je drugostepeni sud pravilno ocenio kao neosnovane i za tu ocenu dao jasne i dovoljne razloge, koje ovaj sud u svemu prihvata. U preostalom delu revizija osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja i stavlja primedbe na ocenu dokaza iz člana 8. ZPP, zbog kojih se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 2. ZPP.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić