.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 3748/2020
27.01.2022. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Marine Milanović i Dragane Boljević, članova veća, u parnici tužioca – protivtuženog AA iz ..., sa boravištem u ..., čiji je punomoćnik Zrinka Firulović, advokat iz ..., protiv tužene – protivtužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Milorad Bojčević, advokat iz ..., radi bračne tekovine, odlučujući o reviziji tužene - protivtužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 4950/2018 od 16.05.2019. godine, u sednici veća održanoj dana 27.01.2022. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužene - protivtužilje, izjavljena protiv stava dva izreke presude Apelacionog suda u Nišu Gž 4950/2018 od 16.05.2019. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Višeg suda u Negotinu P 8/15 od 09.05.2018. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je tužilac vlasnik deviznih sredstava po osnovu zajedničkog sticanja sa udelom od 59% na iznosu od 126.000,00 CHF, koja su bila oročena kod ... banke AD Beograd, Ekspozitura ..., na ime tužene, kao i na iznosu kamate od 5.544,20 CHF koja je obračunata na taj iznos za period od 12.04.2011. godine do 09.12.2013. godine, a koji ukupan iznos od 131.545,20 CHF je tužena podigla sa računa dana 09.12.2013. godine i ugasila račun, pa je tužena obavezana da tužiocu isplati iznos od 77.611,08 CHF sa kamatom po Zakonu o zateznoj kamati, počev od 09.12.2013. godine pa do isplate, dok je tužbeni zahtev tužioca za iznos preko dosuđenog udela od 59% u iznosu od 77.611,08 CHF pa do traženog udela od 100% u iznosu od 131.544,20 CHF sa traženom kamatom odbijen kao neosnovan. Stavom drugim izreke, utvrđeno je da je tužilac vlasnik po osnovu zajedničkog sticanja sa udelom od 59% od deviznih sredstava i to iznosa od 22.719,46 evra koja su bila uložena kod ... banke AD Beograd, Ekspozitura ..., iznosa od 37.204,24 evra koji je bio oročen na računu ... u stečaju i prenet na račun Banke ... AD Beograd, iznosa od 11.464,38 evra, koji je bio oročen kod Nove ... u stečjau i prenet na račun Banke ... AD Beograd, pa je tužena obavezana da isplati tužiocu 59% navedenih deviznih sredstava i to iznos od 13.404,48 evra sa kamatom po Zakonu o zateznoj kamati počev od 10.12.2013. godine, pa do isplate, iznos od 21.951,68 evra i iznos od 6.673,98 evra sa kamatom po Zakonu o zateznoj kamati počev od 17.01.2014. godine pa do isplate, dok je tužbeni zahtev tužioca preko dosuđenog udela od 59% pa do traženog udela od 90% od navedenih deviznih sredstava sa traženom kamatom, kao i udela od 90% na iznosu od 6.976,18 evra koji je bio oročen kod ... u stečaju i prenet na devizni štedni račun Banke ... AD Beograd, a podignut sa računa 14.05.2013. godine, sa traženom kamatom od 14.05.2013. godine i na iznos od 13.000 CHF sa traženom kamatom od dana podnošenja tužbe 02.03.2015. godine, odbijen kao neosnovan. Stavom trećim izreke, utvrđeno je da je tužilac vlasnik po osnovu zajedničkog sticanja sa udelom od 59% na pokretnim stvarima bliže označenim u ovom stavu izreke, pa je obavezana tužena da mu utvrđeni udeo na navedenim pokretnim stvarima ustupi u sudržavinu, dok je tužbeni zahtev tužioca za predaju njegovog dosuđenog dela putem fizičke deobe u isključivu državinu na napred navedenim pokretnim stvarima, kao i za ustupanje utvrđenog udela na pokretnim stvarima bliže označenim u ovom stavu, putem fizičke deobe u državinu odbijen kao neosnovan. Stavom četvrtim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužioca preko dosuđenog udela od 59% pa do traženog udela od 90% na imovini navedenoj u izreci pod stavom tri, kao i da se utvrdi da je isti vlasnik po osnovu zajedničkog sticanja sa udelom od 90% na pokretnim stvarima bliže označenim u ovom stavu izreke, te da mu tužena taj suvlasnički deo ustupi u državinu putem fizičke deobe, kao neosnovan. Stavom petim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime njegovih ulaganja po osnovu zajedničkog sticanja sa udelom od 59% na predmetnim nepokretnostima i to na stambenoj zgradi koja se sastoji od suterena i prizemlja, garaži (šupi), popločavanju dvorišta betonskim elementima sa betonskim ivičnjacima, ogradi od pletene merkatir žice na metalnim stubovima i ugrađenom metalnom kapijom, dvorišne ograde koja ima betonsku coklu, ogradi na betonskoj cokli, betonskog zida na postavljenoj metalnoj ogradi od kovanog gvožđa, tri armirana betonska stuba sa ukrasnim betonskim figurama, a između ovih stubova postavljene velike i male kapije od kovanog gvožđa betonske cokle, obrađene pravim veštačkim kamenom, a na cokli postavljenoj aluminijumskoj ogradi, potpornog zida i polaganju plastičnih creva od bunara do garaže i svinjca, određenih dimenizija kao u tom stavu izreke, a što je sve izgrađeno na kućnom placu u ulici ... broj ... na KP .../... i na KP ... KO ..., kao i na ime kupovine placa KP ... građevinska parcela .../... površine 5 ari KO ..., koji se nalazi u produžetku parcele tužene KP .../... isplati iznos od 3.101.539,47 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja 09.05.2018. godine pa do konačne isplate, dok je tužbeni zahtev tužioca preko dosuđenog iznosa pa do traženog iznosa od 4.600.000,00 dinara, a do traženog udela od 90% na ime ulaganja u napred opisanim nepokretnostima sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja 09.05.2018. godine pa do konačne isplate, odbijen kao neosnovan. Stavom šestim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj na ime njenog učešća po osnovu zajedničkog sticanja sa udelom od 41% isplati iznos od 824,09 CHF, iznos od 20.002,90 evra, iznos od 11.344,57 evra, koji se nalaze na računima kod ... banke AD i iznos od 4.486,31 evra, koji se nalazi na računu kod ... AD, sve sa kamatom po Zakonu o zateznoj kamati počev od dana podnošenja tužbe 26.01.2015. godine pa do konačne isplate, dok je zahtev tužene – protivtužlje za isplatu tražene kamate na dosuđene iznose počev od 15.01.2014. godine pa do dana podnošenja tužbe 26.01.2015. godine, kao i za iznos preko dosuđenog udela od 41% pa do traženog udela od 50% i to do iznosa od 1.010,00 CHF, do iznosa od 24.393,50 evra do iznosa od 13.833,50 evra i do iznosa od 5.471,00 evra koji se nalaze na računima kod napred navedenih banaka, kao i za isplatu iznosa od 25.000 evra sve sa traženom kamatom počev od 15.01.2014. godine pa do konačne isplate, odbijen kao neosnovan. Stavom sedmim izreke, utvrđeno je da je tužena – protivtužilja vlasnik po osnovu zajedničkog sticanja sa udelom od 41% na nepokretnoj imovini i to porodičnoj stambenoj zgradi koja se sastoji od podruma, prizemlja i potkrovlja, letnjikovcu i dodatnom delu roštilja, bunaru, ogradi oko placa, temelju i cokli od betona sa betonskim stubovima izlivenim okapnicama i postavljenim betonskim ukrasnim elementima i ugrađenih aluminijumskih kapija sa daljinskim otvaranjem i popločanim betonskim elementima sa ugrađenim betonskim ivičnjacima, sve izgrađeno na KP ... KO ..., zajedno sa odgovarajućim udelom zemljišta na kome su navedeni objekti izgrađeni i odgovarajućim udelom placa neophodnim za njihovu radovnu upotrebu srazmerno njenom dosuđenom udelu, pa je tužilac – protivtuženi obavezan da joj ovo pravo prizna i trpi upis kod SKN ... i njen deo preda u sudržavinu, dok je tužbeni zahtev za predaju njenog dosuđenog dela u isključivu državinu odbijen kao neosnovan. Stavom osmim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužene – protivtužilje za iznos preko dosuđenog udela od 41% pa do traženog udela od 50% na nepokretnoj imovini navedenoj u izreci pod stavom sedam, kao i da joj tužilac – protivtuženi ovo pravo prizna i za tu razliku trpi upis vlasništva u SKN ... i isti preda putem fizičke deobe u svojinu i državinu, kao neosnovan. Stavom devetim izreke, utvrđeno je da je tužilja – protivtužena vlasnik po osnovu zajedničkog sticanja sa udelom od 37% na staroj stambenoj zgradi na KP ... KO ..., zajedno sa odgovarajućim udelom zemljišta na kome je navedeni objekat izgrađen i odgovarajućim udelom neophodnim za redovnu upotrebu istog objekta, srazmerno njenom dosuđenom udelu, pa je tužilac obavezan da joj ovo pravo prizna i trpi upis prava svojine kod SKN ... i njen deo preda u sudržavinu, dok je zahtev za predaju dosuđenog dela u isključivu državinu odbijen kao neosnovan. Stavom desetim izreke, utvrđeno je da je tužena vlasnik po osnovu zajedničkog sticanja sa udelom od 41% na pokretnim stvarima bliže navedenim u tom stavu izreke, pa je tuženi obavezan da joj utvrđeni udeo na tim pokretnim stvarima ustupi u sudržavinu, dok je zahtev za predaju dosuđenog udela putem fizičke deobe u isključivu državinu, kao i zahtev za ustupanje utvrđenog udela na jednom krevetu za masažu kineske proizvodnje, jednom sobnom biciklu sa pet stepena, putem fizičke deobe u državinu, odbijen kao neosnovan. Stavom jedanaestim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužene – protivtužilje za iznos preko dosuđenog udela od 41% pa do traženog udela od 50% na imovini navedenoj u izreci pod stavom deset, kao i da se utvrdi da je ista vlasnik po osnovu zajedničkog sticanja sa udelom od 50% na još šest tapaciranih stolica, te da joj tužilac taj suvlasnički deo ustupi u državinu putem fizičke deobe, kao neosnovan. Stavom dvanaestim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužene kojim je tražila da se utvrdi da je nosilac prava korišćenja na ½ dela KP ... KO ..., vanknjižna svojina koja je kupljena od VV iz ..., što je tužilac dužan da joj prizna i trpi upis prava vlasništva kod SKN ..., fizička deoba i predaju suvlasničkog udela u svojinu i državinu po pravnosnažnosti presude, kao neosnovan. Stavom trinaestim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj na ime uvećene vrednosti voćnjaka na KP ... KO ..., za preostale godine korišćenja isplati iznos od 52.650,15 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana presuđenja 09.05.2018. godine, do konačne isplate, dok je tužbeni zahtev na dosuđeni iznos sa traženom zakonskom zateznom kamatom počev od 19.06.2017. godine do 19.05.2018. godine, kao i preko dosuđenog iznosa od 52.650,15 dinara pa do traženog iznosa od 74.207,00 dinara sa traženom zakonskom zateznom kamatom počev od 19.06.2017. godine pa do konačne isplate, odbijen kao neosnovan. Stavom četrnaestim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 4950/2018 od 16.05.2019. godine, stavom prvim izreke, ukinuta je presuda Višeg suda u Negotinu P 8/15 od 09.05.2018. godine u odbijajućem delu stava drugog, u odnosu na iznos od 6.976,18 evra sa traženom kamatom počev od 14.05.2013. godine i u stavu četrnaestom izreke, i u tim delovima predmet je vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje. Stavom drugim izreke, odbijene su kao neosnovane žalbe parničnih stranaka i potvrđena presuda Višeg suda u Negotinu P 8/15 od 09.05.2018. godine u stavu prvom, preostalom delu stava drugog, u stavu trećem, četvrtom, petom, šestom, u usvajajućem delu stava sedmog, u stavu osmom, u usvajajućem delu stava devetog, stavu desetom, jedanaestom, dvanaestom i trinaestom izreke.
Protiv drugostepene presude u delu izreke pod stavom dva, tužena – protivtužilja je blagovremeno izjavilao reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.
Vrhovni kasacioni sud je ispitao pravnosnažnu presudu u pobijanom delu primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...82/20) i utvrdio da revizija tužene - protivtužilje nije osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ni povreda iz stava 1. tog člana Zakona pred drugostepenim sudom, koja bi mogla da utiče na donošenje zakonite i pravilne odluke. Ukazivanjem na pogrešnu i nepotpunu ocenu dokaza tužena – protivtužilja suštinski osporava utvrđeno činjenično stanje što ne može biti revizijski razlog u smislu odredbe člana 407. stav 2. ZPP.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, parnične stranke su bile u vanbračnoj zajednici počev od 1994. godine, a brak su zaključile 2000. godine. Faktička zajednica trajala je do kraja 2013. godine, a brak je razveden pravnosnažnom presudom 2014. godine. Za vreme trajanja zajednice stranke su živele i radile u ... . Tužilac je bio vlasnik ... u momentu zasnivanja zajednice i obavljao je tu delatnost sve do 2011. godine kada je ugasio preduzeće i vratio se u ... . Tužilac je ostvario pravo na penziju u visini od 2.900 CHF. Tužena je obavljala poslove ..., najpre u preduzeću „...“, zatim u ..., ... i po ovim osnovima ukupno je ostvarivala mesečnu zaradu od 4.000 CHF. Od 2003. godine tužena je ostvarila pravo na invalidsku penziju u iznosu od 1.700 CHF mesečno, a od 2010. godine pravo na starosnu penziju u visini od 1.600 CHF mesečno. Za vreme trajanja vanbračne i bračne zajednice, na postojećem stambenom objektu u ... u svojini tužene, stranke su izvele građevinske radove, izgrađena je garaža sa šupom, dograđene pomoćne prostorije, svinjac, metalni elementi za pregrade i kapije, dok je u selu ... postojao stambeni objekat vlasništvo tužioca sa temeljima, zidovima i pločom, ostali radovi na objektu urađeni su tokom zajednice, a nakon njenog prestanka na novoj stambenoj zgradi na kotlu dograđen je dodatak za pelet, dovod za centralno grejanje, postavljena su dva aluminijumska radijatora u pretsoblju i urađeno solarno grejanje. Stranke su takođe izvršile kupovinu parcela koje su se graničile sa njihovim parcelama – dvorištima, s tim što upis prava svojine na kupljenim parcelama nije izvršen na ime stranaka. U toku trajanja zajednice kupljene su pokretne stvari i uvećana vrednost KP ... KO ... zasadima rodnog voća i sadnicama vinove loze. U postupku je izvršeno veštačenje, pa je veštak građevinske struke u nalazu i mišljenju dao vrednost svih izvedenih radova u toku trajanja bračne zajednice na nepokretnostima tužioca u ... i na nepokretnostima tužene u ..., kao i izvedenih radova nakon prestanka zajednice života, pa je našao da je izvedenim radovima u zajednici na nepokretnostima tužioca uvećana njegova vrednost za 74,02%, a na nepokretnostima tužene za 58,80%. Veštak trgovačke struke u nalazu i mišljenju utvrdio je vrednost pokretnih stvari koje se nalaze na licu mesta u kućama stranaka u ... i ..., kao i vrednost stvari koje nisu nađene na licu mesta. Prema nalazu veštaka poljoprivredne struke tokom zajednice života na delu KP ... koju su stranke kupile, a ne vodi se na ime tužioca i pripojena je njegovom placu zasađene su sadnice različitog voća, kao i sadnice vinove loze, čime je uvećana vrednost te parcele. Stranke su u toku bračne zajednice stekle i novčana sredstva koja su se nalazila na njihovim deviznim računima kod banaka, s tim što je tužena pre prestanka faktičke zajednice podigla novac sa svojih računa.
Odlučujući o doprinosu stranaka u sticanju imovine sudovi su cenili visinu zarade koju je tužilac ostvarivao u ... firmi koja je poslovala u ... do 2011. godine, te da je od 2009. godine ostvario i pravo na penziju u visini od 2.900 švajcarskih franaka, dok je zarada, a zatim i penzija tužene najpre invalidska penzija od 2003. godine u iznosu 1.700 švajcarskih franaka, a zatim i starosna penzija od 1.600 švajcarskih franaka bila znatno niža, pri čemu su sudovi prilikom utvrđivanja udela tužene – protivtužilje imali u vidu i činjenicu da je tužena – protivtužilja brinula o zajedničkom domaćinstvu stranaka, da je za vreme izvođenja radova na objektima u ... i ... bila često prisutna dok su majstori radili. Srazmerno utvrđenoj vrednosti ukupne imovine i doprinosa stranaka sticanju zajedničke imovine sudovi su utvrdili da doprinos tužioca – protivtuženog u sticanju zajedničke imovine iznosi 59%, a da doprinos tužene – protivtužilje u sticanju zajedničke imovine iznosi 41%.
Pravilno su nižestepeni sudovi na utvrđeno činjenično stanje primenili materijalno pravo kada su delimično usvojili, a delom odbili tužbeni i protivtužbeni zahtev u pobijanim stavovima pravnosnažnog presuđenja.
Neosnovano se revizijom tužene – protivtužilje osporava pravilnost primene materijalnog prava, odredaba člana 168. i 180. stav 3. i 4. Porodičnog zakona. Tužena – protivtužilja revizijom ukazuje na zakonsku pretpostavku jednakih udela supružnika u sticanju zajedničke imovine, koja po stanovištu revidenta nije oborena.
Odredbom člana 168. stavom 1. propisano je da imovina koju je supružnik stekao pre sklapanja braka predstavlja njegovu posebnu imovinu. Stavom 2. istog člana propisano je da imovina koju je supružnik stekao u toku trajanja braka deobom zajedničke imovine, odnosno nasleđem, poklonom ili drugim pravnim poslom kojim se pribavlja isključiva prava predstavlja njegovu posebnu imovinu.
Odredbom člana 180. Porodičnog zakona propisana je sudska deoba zajedničke imovine supružnika ili bivših supružnika. U smislu člana 177. istog Zakona pod deobom zajedničke imovine smatra se utvrđivanje suvlasničkog udela svakog supružnika u zajedničkoj imovini. Stavom 2. člana 180. Porodičnog zakona propisana je zakonska pretpostavka da su udeli supružnika u zajedničkoj imovini jednaki. To je oboriva pretpostavka. Prema stavu 3. istog člana veći udeo jednog supružnika u sticanju zajedničke imovine zavisi od njegovih ostvarenih prihoda, vođenja poslova u domaćinstvu, staranja o deci, staranja o imovini, te drugih okolnosti od značaja za održavanje ili uvećanje vrednosti zajedničke imovine.
Sve navedene kriterijume nižestepeni sudovi su konkretizovali i primenili na sporni odnos stranaka uzimajući u obzir sve vrste doprinosa stranaka u sticanju zajedničke imovine, kao i vrednost posebne imovine kojom je svaka od njih učestvovala u sticanju zajedničke imovine. Cenjen je doprinos tužene – protivtužilje po svim merilima na koje ukazuje revizijom. Utvrđeno je da je tužilac – protivtuženi u većoj meri doprineo sticanju zajedničke imovine, pri čemu su nižestepeni sudovi pravilno primenili i odredbu člana 191. Porodičnog zakona kojom je propisano da imovina koju su vanbračni partneri stekli radom u toku trajanja zajednice života u vanbračnoj zajednici predstavlja njihovu zajedničku imovinu i da se na imovinske odnose vanbračnih partnera shodno primenjuju odredbe ovog Zakona koje regulišu imovinske odnose supružnika, s obzirom da su u periodu od 1994. godine do 2000. godine parnične stranke živele u vanbračnoj zajednici, a da su 2000. godine zaključile bračnu zajednicu, kako je to napred navedeno.
Neosnovani su revizijski navodi tužene – protivtužilje i u odnosu na dosuđenu kamatu, jer su nižestepeni sudovi o istoj odlučili pravilnom primenom odredbe člana 277. ZOO i dali razloge prihvatljive i za ovaj sud.
Kako se ni ostalim navodima revizije ne dovodi u sumnju pravilnost drugostepene odluke, to je revizija tužene – protivtužilje odbijena kao neosnovana, pa je odlučeno kao u izreci presude, na osnovu odredbe člana 414. Zakona parničnom postupku.
Predsednik veća-sudija,
Slađana Nakić Momirović, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
