Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 3343/21
23.12.2021. godina
Beograd

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Dragane Marinković, Ivane Rađenović, Tatjane Matković Stefanović i Tatjane Miljuš, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Rajka Jasika, advokat iz ..., protiv tuženog AD za železnički prevoz robe ''Srbija Kargo'', sa sedištem u Beogradu, koga zastupa Miloš Stijelja, advokat iz ..., radi isplate naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3016/21 od 03.09.2021. godine, u sednici održanoj 23.12.2021. godine, doneo je

R E Š E NJ E

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3016/21 od 03.09.2021. godine, kao o izuzetno dozvoljenoj.

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3016/21 od 03.09.2021. godine i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1860/19 od 26.01.2021. godine i predmet VRAĆA prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Pravnosnažnom presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3016/21 od 03.09.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijena je žalba tužioca i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1860/19 od 26.01.2021. godine. Tom prvostepenom presudom, stavom prvim i drugim izreke, odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se tuženi obaveže da mu na ime naknade troškova za ishranu u toku rada za period od 01.04.2016. godine do 28.02.2018. godine isplati ukupno 237.089,23 dinara i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora, za isti period, ukupno 101.126,34 dinara, u iznosima po mesecima, sa zakonskom kamatom na opredeljene mesečne iznose od dospelosti do isplate a stavom trećim i četvrtim izreke odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova postupka sa kamatom i tužilac obavezan da tuženom naknadi troškove postupka. Stavom drugim izreke, zahtev tužioca za naknadu troškova postupka po žalbi je odbijen.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovrmeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava na osnovu člana 404. Zakona o parničnom postupku, radi ujednačavanja sudske prakse.

Imajući u vidu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženu u presudama Vrhovnog kasacionog suda, na koje je revident ukazao, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11... 87/18), da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, radi ujednačavanja sudske prakse, pa je doneo odluku kao u prvom stavu izreke.

Odlučujući o reviziji na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac je kod tuženog zasnovao radni odnos aneksom ugovora o radu, kada je on u avgustu 2015. godine odlukom Vlade Republike Srbije osnovan kao društvo sticalac imovine AD „Železnice Srbije“ Beograd. Prema zaključenom aneksu ugovora o radu, zaposleni ima pravo na zaradu, zaradu po osnovu ostvarenih rezultata rada, uvećanu zaradu, naknadu zarade, naknadu troškova i druga primanja u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom, a zarada se sastoji od zarade za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, zarade po osnovu doprinosa zaposlenog poslovnom uspehu poslodavca i drugih primanja po osnovu radnog odnosa u skladu sa kolektivnim ugovorom. U spornom periodu na snazi je bio (nakon izvršenih statusnih promena kod tuženog Železnice Srbije AD), Kolektivni ugovor („Službeni glasnik Železnice Srbije“ broj 4/15 od 24.03.2015. godine). Veštačenjem je utvrđeno da je tužiocu vršen obračun zarade tako što se utvrđivao mesečni iznos osnovne zarade, a ista je obračunavana kao proizvod vrednosti jednog radnog časa, koeficijenta posla i ostvarenih efektivnih časova rada, s tim da se na osnovu dostavljenih obračunskih lista ne može utvrditi da li je u vrednosti jednog radnog časa sadržan i iznos na ime troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora. Veštak je utvrdio visinu potraživanja tužioca po osnovu naknade troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora u neto iznosima na osnovu ranije važećeg Kolektivnog ugovora JŽTP („Službeni glasnik RS“ broj 37/95 sa izmenama objavljenim u Službenom glasniku RS“ 7/2000) kojim su bili definisani načini utvrđivanja ovih primanja, i na osnovu odredaba Opšteg kolektivnog ugovora koji je važio od septembra 1995.godine i na koji je upućivao Kolektivni ugovor tuženog iz 1995. godine.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev za naknadu troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, zaključujući da tokom spornog perioda visina ovih troškova nije bila ugovorena ni ugovorom o radu, ni nekim drugim važećim aktom na drugačiji način od onog koji je određen Kolektivnom ugovoru iz 2015. godine. Činjenica da je tim opštim aktom ugovoreno pravo na naknadu ovih troškova tako što je ista uključena u cenu radnog sata, bez nominalnog opredeljenja ne znači da zaposlenima, pa i tužiocu ovi troškovi nisu isplaćeni. Po oceni nižestepenih sudova visina predmetnih troškova ne može se utvrditi primenom Kolektivnog ugovora koji je bio zaključen kod tuženog Železnice Srbije AD („Službeni glasnik RS“ broj 37/95 i 7/00) čijim odredbama je poslednji put bila ugovorena i utvrđena visina predmetnih naknada troškova jer isti nije bio na pravnoj snazi tokom spornog perioda.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da u pobijanoj odluci zbog pogrešne primene materijalnog prava, činjenično stanje nije potpuno utvrđeno.

Članom 104. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05, 61/05, 54/09, 32/13 i 75/14) propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu, a prema odredbi člana 105. stav 3. tog zakona, pod zaradom se smatraju sva primanja iz radnog odnosa osim naknada troškova zaposlenog u vezi sa radom iz člana 118. tačka 1. do 4. i drugih primanja iz člana 119. i člana 120. tačka 1. ovog zakona. Po članu 118. stav 1. tačka 5. i 6. Zakona o radu zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora. Po članu 121. stav 1. istog zakona poslodavac je dužan da zaposlenom prilikom svake isplate zarade i naknade zarade dostavi obračun.

Kolektivnim ugovorom za Železnice Srbije AD („Službeni glasnik železnice Srbije“ broj 4 od 24.03.2015. godine) regulisano je da odredbe koje se odnose na obračun i isplatu zarade, naknadu zarade i ostalih primanja zaposlenih se primenjuju od 01.02.2015. godine. Po članu 57. u vrednost jednog radnog časa uključena je mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Vrhovni kasacioni sud smatra da konkretizacija prava iz navedene odredbe KU (iz 2015. godine) nije izvršena, odnosno da se iz ovako utvrđene vrednosti radnog časa ne može utvrditi koji iznos predstavlja naknadu troškova ishrane i regresa, jer ona nije određena u nominalnom iznosu ni aneksom, a ni u obračunskim listama za isplatu zarada tužiocu. Osim toga, visina naknade za ishranu u toku rada i naknade za regres za korišćenje godišnjeg odmora mora biti određena u istom nominalnom iznosu za sve zaposlene bez obzira na njihovo radno mesto, koeficijent za obračun i isplatu zarade i na njihovu stručnu spremu. Zbog toga se ne može prihvatiti stanovište nižestepenih sudova da je vrednost ovih troškova uračunata u vrednost radnog časa, bez određivanja visine naknade u nominalnom iznosu, jer u tom slučaju visina naknade za ishranu i regres ne bi bila ista za sve zaposlene, već bi direktno zavisila od visine koeficijenta za konkretno radno mesto, odnosno bila bi u direktnoj srazmeri sa koeficijentom radnog mesta što nije pravilno.

Imajući u vidu navedeno, nižestepeni sudovi zbog pogrešne primene materijalnog prava nisu ocenili prvilnost obračuna i visinu tražene naknade za topli obrok i regres, dat u nalazu i mišljenju veštaka, zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, pa nema uslova za preinačenje nižestepenih presuda. Visina regresa i toplog obroka može se utvrditi veštačenjem na osnovu parametara iz ranijih opštih akata na osnovu zakonske ili sudske analogije, pa će prvostepeni sud oceniti pravilnost nalaza i mišljenja veštaka na osnovu člana 8. ZPP.

Na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija
Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić