.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 3447/2021
25.11.2021. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: dr Dragiše B. Slijepčevića, predsednika veća, Jasmine Stamenković i dr Ilije Zindovića, članova veća, u pravnoj stvari tužioca Socijalističe partije Srbije, Novi Beograd, koju zastupaju dr Ivica R. Čolak i Andrea I. Nikolić, advokati iz ..., protiv tuženih Republike Srbije koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Nišu, AA iz ..., BB iz ..., VV iz ..., GG iz ..., DD iz ..., ĐĐ iz ..., EE iz ..., ŽŽ iz ..., ZZ iz ..., koje sve zastupa Goran Mijalković, advokat iz ... i Ana Matić Alimpijević, advokat iz ..., radi svojine i prava korišćenja, vrednost spora 13.000.000,00 dinara, odlučujući o reviziji tuženih izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 958/2020 od 22.10.2020. godine, u sednici održanoj dana 25.11.2021. godine, doneo je
P R E S U D U
USVAJA SE revizija tuženih.
PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž 958/2020 od 22.10.2020. godine i presuda Višeg suda u Pirotu P 1744/17 od 24.01.2020. godine, tako što se ODBIJA tužbeni zahtev tužioca Socijalističke partije Srbija, Novi Beograd, da se prema tuženima Republici Srbiji, AA iz ..., ŽŽ iz ..., ZZ iz ..., BB iz ..., VV iz ..., GG iz ..., DD iz ..., ĐĐ iz ... i EE iz ... utvrdi da tužilac ima pravo svojine na zgradi broj ... koja nosi naziv Zgrada ... u ulici ... broj ... u ..., na kat.parc.br. ... KO ..., upisano u list nepokretnosti broj ... KO ..., kao i pravo korišćenja na zemljištu na kat.parc.br. ... KO ... i to zemljištu pod zgradom – objektom u površini od 2 ara i 79 m2, zemljištu uz zgradu – objekat u površini od 5 ari 00 m2 i voćnjaku 1. klase u površini od 1,77 m2, što čini ukupnu površinu od 9 ari i 56 m2, te da su tuženi dužni da to priznaju i trpe, kao neosnovan.
OBAVEZUJE SE tužilac da tuženima na ime troškova parničnog postupka isplati i to tuženoj Republici Srbiji iznos od 188.500,00 dinara, a ostalim tužiocima solidarno iznos od 193.500,00 dinara, sve u roku od 15 dana po prijemu pismenog otpravka presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Višeg suda u Pirotu P 1744/17 od 24.01.2020. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca, pa je prema tuženima utvrđeno da tužilac ima pravo svojine na zgradi broj ..., koja nosi naziv Zgrada ... u ulici ... broj ... u ... na kp.br. ... KO ... upisano u list nepokretnosti broj ... KO ..., kao i pravo korišćenja na zemljištu na kat.parc.br. ... KO ... i to zemljištu pod zgradom – objektom u površini od 2 ara i 79 m2, zemljištu uz zgradu – objekat u površini od 5 ari 00 m2 i voćnjaku 1. klase u površini od 1,77 m2, što čini ukupnu površinu od 9 ari i 56 m2, što su tuženi dužni da priznaju i trpe. Stavom drugim izreke, odbijen je kao neosnovan prigovor nedostatka aktivne legitimacije tužioca Socijalističke partije Srbije koju je izjavila tužena Republika Srbija. Stavom trećim izreke, odbija se prigovor nedostatka pasivne legitimacije na strani tužene Republike Srbije. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena Republika Srbija da tužiocu na ime troškova parničnog postupka za deo postupka od podnošenja tužbe i preinačenja tužbenog zahteva 03.07.2019. godine, isplati iznos od 213.000,00 dinara u roku od 15 dana od pravnosnažnosti presude sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate. Stavom petim izreke, obavezani su tuženi Republika Srbija, AA, ŽŽ, ZZ, BB, VV, GG, DD, ĐĐ, EE da tužiocu na ime troškova postupka nastalih nakon preinačenja tužbenog zahteva podneskom od 03.07.2019. godine, solidarno isplate iznos od 213.000,00 dinara u roku od 15 dana od pravnosnažnosti presude, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 958/2020 od 22.10.2020. godine odbijene su kao neosnovane žalbe tuženih i potvrđena presuda Višeg suda u Pirotu P 1744/17 od 24.01.2020. godine.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi su blagovremeno izjavili reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.
Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tuženih osnovana.
Donošenjem pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, sporna nepokretnost (prema uverenju o kretanju za KO ... 19... – karnet ...) je bila upisana na VV1. Promenom 389/1978 nepokretnost je evidentirana kao društvena svojina na Skupštinu Opštinu Pirot. Promenom 260/1987 predmetna nepokretnost upisana je na posedovni list broj ... na Opštinski Komitet SK Pirot, kao društvena svojina. Ugovorom o kupoprodaji broj .../..., predmetnu nepokretnost je kupio Opštinski Komitet SK Pirot, od Opštine Pirot kao prodavca i od tada je u državini sporne nepokretnosti, a vršena su i određena ulaganja radi adaptacije i opravaka. Kupoprodajna cena i kasnija ulaganja uplaćena su od prihoda OKSK Pirot (članarine).
Na osnovu člana 13. i 14. Zakona o finansiranju političkih partija („Službeni list SRJ“ broj 73/2000) sporna nepokretnost je bila upisana na ime Državne zajednice Srbije i Crne Gore, a korisnik Republika Srbija. Tužilac spornu nepokretnost ima u državini preko 20 godina. Prema članu 43. Statuta Socijalističke partije Srbije njenu imovinu čini celokupna imovina Socijalističkog saveza radnog naroda i SKS. Odlukom sa vanrednog 12. Kongresa SK Srbije i o osnivanju Socijalističke partije Srbije – članom 3. predviđeno je da se sva imovina (pokretna, nepokretna i finansijska sredstva SKS), prenosi na SPS. Prema članu 68. Statuta SPS od 02.03.1966. godine celokupna imovina SPS-a je nedeljiva i njome raspolaže i upravlja Glavni odbor, odnosno odbori koje on svojom odlukom ovlasti. Rešenjem Agencije za restituciju područne jedinice u Nišu od 22.10.2018. godine sporna imovina (kao nacionalizovana) vraćena je pravnim sledbenicima pok. VV – ovde tuženim fizičkim licima. Na osnovu tog rešenja ta lica su u Službi za katastar nepokretnosti upisani kao suvlasnici sa pripadajućim udelima.
Pri ovako utvrđenom činjeničnom stanju nižestepeni sudovi su zaključili da je tužbeni zahtev tužioca osnovan. Sporna imovina nije vlasništvo saveznih društveno političkih organizacija, već Opštinskog Komiteta SK Pirot čiji je pravni sledbenik tužilac. Nepokretnost je kupljena 1979. godine od članarine OOSK Pirot. Spisak promena 271/2003 kada je sporna nepokretnost bila upisana na ime Državne zajednice Srbije i Crne Gore nije mogao biti osnov za sticanje svojine u korist te zajednice na toj nepokretnosti. Kako je tužilac, preko opštinske organizacije SK u Pirotu u neprekidnoj državini sporne nepokretnosti još od 1979. godine – dakle preko 20 godina, to je shodno članu 28. stav 4. i članu 74. stav 3. ZOSPO postao vlasnik na toj nepokretnosti. U ovom slučaju na strani tužioca postoji savesnost jer je opština Pirot bila nosilac prava svojine na nepokretnosti (po osnovu nacionalizacije) i pravo svojine je ugovorom o prodaji prenela na pravnog prethodnika tužioca za koju nepokretnost je isplaćena ugovorena cena, a kasnije su vršena i određena ulaganja u tu nepokretnost.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, ovakvo pravno stanovište nižestepenih sudova se ne može prihvatiti kao pravilno.
Naime, iz utvrđenog činjeničnog stanja proizilazi da je sporna nepokretnost oduzeta od pravnog prethodnika tuženih fizičkih lica VV u postupku nacionalizacije 1959. godine i to rešenjem Komisije za nacionalizaciju pri NOO Pirot broj 03-312/2-59 od 17.09.1959. godine i ista je postala društvena svojina. Međutim, prema članu 2. stav 1. tačka 34. Zakona o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/2011, 108/2013) predviđeno je da se pravo na vraćanje imovine po odredbama ovog zakona može ostvariti za imovinu oduzetu primenom Zakona o nacionalizaciji najamnih zgrada i građevinskog zemljišta („Službeni list FNRJ“ broj 52/58). Delimičnim rešenjem Agencije za restituciju – Područne jedinice Niš broj 46-014734/2013 od 22.10.2018. godine sporna imovina je vraćena i utvrđeno pravo svojine zakonskim naslednicima pok. VV bivšeg iz ..., sa odgovarajućim obimom udela. Rešenje je pravnosnažno, a ovde tuženi – fizička lica su po osnovu tog rešenja u Službi za katastar nepokretnosti Opštine Pirot upisani kao suvlasnici u odgovarajućoj kvoti.
Prema članu 20. ZOSPO propisano je da se pravo svojine stiče po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem (stav 1). Pravo svojine stiče se i odlukom državnog organa, na način i pod uslovima određenim zakonom (stav 2).
U konkretnom slučaju, između tužioca i tuženih postoji sukob različitih pravnih osnova za sticanje prava svojine na spornoj nepokretnosti. Tužilac svoje pravo svojine temelji na održaju uz savesnost koja se temelji na ugovoru o kupoprodaji od 29.03.1979. godine. Drugotuženi svoje pravo svojine temelje na pravnosnažnoj odluci Agencije za restituciju (rešenje od 22.10.2018. godine). Drugotuženi (fizička lica) su u javnim knjigama, po osnovu naznačenog rešenja Agencije za restituciju, zakonito uknjiženi kao vlasnici (suvlasnici), sporne nepokretnosti. Tužioci nisu osporili takav upis u skladu sa odredbama čl. 42. i 47. Zakona o postupku upisa u katastar nepokretnosti i vodova („Službeni glasnik RS“ br. 41/18... 15/20). Rešenje o restituciji je postalo pravnosnažno, a redovni sud se ne može upuštati u pravilnost akta koji je donet u upravnom postupku. Stoga Vrhovni kasacioni sud nalazi da je tužbeni zahtev tužioca neosnovan.
Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci.
Odluka o troškovima postupka doneta je na osnovu člana 154, 155. i 165. stav 2. ZPP. Tuženi su uspeli u sporu i shodno tome imaju pravo na troškove postupka i to: prvotuženoj Republici Srbiji – za stručni sastav odgovora na tužbu 37.500,00 dinara, za stručni sastav žalbe 78.000,00 dinara i za stručni sastav revizije 78.000,00 dinara, što ukupno čini iznos od 193,500,00 dinara. Drugotuženi su imali sledeće troškove i to: za zastupanje na ročištu od strane stučnog lica i to od 13.12.2019. godine iznos od 39.000,00 dinara, za zastupanje na ročištu od 24.01.2020. godine iznos od 39.000,00 dinara, za stručni sastav žalbe iznos od 78.000,00 dinara, za stručni sastav revizije 78.000,00 dinara, sve po AT, koliko je i traženo, što čini ukupno iznos od 234.000,00 dinara. Troškovi sudskih taksi nisu dosuđeni jer nisu traženi, a punomoćniku drugotuženog nisu priznati ostali troškovi (sastav podneska) jer isti nisu bili nužni.
Predsednik veća - sudija
dr Dragiša B. Slijepčević, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
