U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Dobrile Strajina, predsednika veća, Gordane Komnenić i Dragane Mirosavljević, članova veća, u parnici tužioca HALKBANK a.d. Beograd, kao pravnog sledbenika Čačanske banke a.d. Čačak, čiji je punomoćnik Jelena Milačić, advokat iz ..., protiv tuženih AA iz ... i BB iz ..., čiji je punomoćnik Predrag Vasović, advokat iz ..., radi duga, odlučujući o reviziji tuženih izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 6396/18 od 17.01.2020. godine, u sednici održanoj 02.03.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana revizija tuženih izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 6396/18 od 17.01.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Čačku P 561/17 od 09.05.2018. godine, stavom prvim izreke, stavljeno je van snage rešenje o izvršenju Osnovnog suda u Požegi, Sudske jedinice u Ivanjici Iv. 3094/11 od 02.09.2011. godine, u delu u kome su obavezani izvršni dužnici AA i VV da izvršnom poveriocu solidarno isplate 16.061.924,47 dinara na osnovu menica broj .. i .., izdatih u Čačku 27.09.2010. godine, tekući račun br. .. sa pozivom na broj partije ..; iznos od 10.673.803,31 dinar na osnovu akceptirane menice broj .. i .. izdate u Čačku 27.09.2010. godine, tekući račun .. sa pozivom na broj partije ..; iznos od 31.0377.156,87 dinara na osnovu akceptirane menice broj .. i .. izdate u Čačku 27.09.2010. godine, tekući račun broj .. sa pozivom na broj partije .., u roku od tri dana od dana prijema rešenja, zajedno sa obračunatom zakonskom zateznom kamatom na ukupan iznos od 58.112.884,65 dinara počev od 31.08.2011. godine do isplate, kao i troškove izvršenja. Stavom drugim izreke, usvojen je zahtev tužioca i obavezani su tuženi, kao solidarni dužnici da tužiocu isplate na ime glavnog duga iznos od 44.819.953,08 dinara; na ime ugovorene kamate iznos od 2.509.764,93 dinara, na ime zakonske zatezne kamate obračunate na glavni dug do 29.06.2015. godine iznos od 65.214.199,08 dinara i na glavni dug koji iznosi 44.819.953,08 dinara zakonsku zateznu kamatu počev od 30.06.2015. godine do isplate. Stavom trećim izreke, obavezani su tuženi da tužicu na ime troškova postupka plate 234.600,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 6396/18 od 17.01.2020. godine, ukinuta je prvostepena presuda u stavu drugom i trećem izreke, usvojen zahtev tužioca i obavezani tuženi, kao solidarni dužnici da tužiocu isplate na ime duga po ugovoru o kreditu br. .. iznos od 8.279.607,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 08.11.2019. godine, kao i na ime zakonske zatezne kamate za period od 31.01.2010. godine do 08.11.2019. godine iznos od 1.657.275,07 dinara; na ime duga po ugovoru o kreditu br. .. iznos od 21.143.937,12 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 08.11.2019. godine, kao i na ime zakonske zatezne kamate za period od 17.07.2010. godine do 08.11.2019. godine iznos od 5.514.275,94 dinara; na ime duga po ugovoru o kreditu br. .. iznos od 25.308.362,34 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 08.11.2019. godine, kao i na ime zakonske zatezne kamate za period od 17.07.2010. godine do 08.11.2019. godine iznos od 31.109.955,69 dinara, dok je za razliku od ukupno dosuđenog iznosa od 93.013.413,16 dinara, sa pripadajućom kamatom do potraživanja od ukupnog iznosa od 112.543.917,09 dinara sa pripadajućom kamatom zahtev tužioca odbijen, kao neosnovan. Obavezani su tuženi da tužiocu na ime troškova postupka plate 567.028,50 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi su blagovremeno izjavili reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...18/20), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku pred drugostepenim sudu nisu pogrešno primenjene odredbe Zakona o parničnom postupku, pa nisu učinjene bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP, na koje se revizijom ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, VV i tuženi AA su sa pravnim prethodnikom tužioca, istog dana, 27.09.2010. godine, zaključili po tri ugovora o jemstvu, kojima su se obavezali da će ispuniti punovažne i dospele obaveze dužnika „Merkur Internacional“ a.d. iz Ivanjice po osnovu ugovora o kreditu broj ..od 09.05.2008. godine i po osnovu ugovora o kreditu broj .. od 30.01.2009. godine i dužnika „Western Style“ a.d. Ivanjica po osnovu ugovora o kreditu broj .. od 27.10.2008. godine i aneksa osnovnog ugovora, ukoliko dužnici to ne učine. Ugovori o jemstvu su iste sadržine. Prema ugovorima o jemstvu pravni prethodnik tužioca prihvatio je jemstvo od strane jemca za dug u iznosu od 20.000.000,00 dinara, po ugovoru o kreditu broj .. od 09.05.2008. godine, u iznosu od 8.250.000,00 dinara po ugovoru o kreditu broj .. od 30.01.2009. godine i u iznosu od 24.000.000,00 dinara po ugovoru o kreditu broj .. od 27.10.2008. godine. Iz ugovora o jemstvu sledi da su se jemci obavezali da ispune dospelu, punovažnu obavezu dužnika u celosti, sa ugovorenim kamatama, naknadom i drugim troškovima, pod uslovima predviđenim ugovorom o kreditu, a predviđeno je da kao sredstvo obezbeđenja izmirenja obaveza po ugovoru o jemstvu, da jemci predaju poveriocu sopstvene blanko menice, uredno overene i potpisane, sa ovlašćenjem za popunjavanje i korišćenje menica. Ugovori o kreditu zaključeni sa glavnim dužnicima prestali su zbog isteka roka na koji su zaključeni i to ugovor broj .. dana 31.01.2010. godine, a ugovori broj .. i broj .. dana 17.07.2010. godine.

Pravni prethodnik tužioca je kao izvršni poverilac 31.08.2012. godine Osnovnom sudu u Požegi, Sudskoj jedinici u Ivanjici protiv izvršnih dužnika VV i AA podneo predlog za izvršenje na osnovu verodostojnih isprava, menica serijski broj .., .., .., .., .. i .., radi naplate iznosa od 58.112.884,65 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 31.08.2011. godine do isplate, kao dana dospeća menica koje su izdate od strane izvršnih dužnika, kao sredstvo obezbeđenja ugovora o kreditu. Rešenjem o izvršenju Iv 3094/11 od 02.09.2011. godine, Osnovni sud u Požegi, Sudska jedinica u Ivanjici odredio je izvršenje, a po prigovoru izvršnih dužnika rešenjem Iv. 3094/11 od 24.02.2012. godine stavio van snage rešenje Iv. 3094/11 od 02.09.2011. godine u delu u kom je određeno izvršenje na osnovu verodostojne isprave, ukinuo sve sprovedene izvršne radnje i odlučeno da se postupak nastavi kao povodom prigovora protiv platnog naloga. Izvođenjem dokaza veštačenjem od strane sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke utvrđena je visina duga po osnovu kredita u vezi kojih su zaključeni ugovori u jemstvu, a sve u skladu sa odredbama ugovora o kreditu. VV preminuo je ...2014. godine i njegovi naslednici su supruga BB i sin AA.

Prvostepeni sud je stavio van snage rešenje o izvršenju u obavezujućem delu, i usvojio zahtev tužioca primenom člana 1004. Zakona o obligacionim odnosima i člana 222. Zakona o nasleđivanju.

Drugostepeni sud je nakon održane rasprave ukinuo prvostepenu presudu i delimično usvojio zahtev tužioca, prihvativši dopunski nalaz i mišljenje sudskog veštaka finansijske struke od 08.11.2019. godine u vezi visine potraživanja tužioca prema tuženima, umanjen za iznos koji je plaćen, primenom člana 400, 997, 998, 1004. Stav 3. Zakona o obligacionim odnosima i člana 222. Zakona o nasleđivanju.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, neosnovano navodima revizije tuženi osporavaju pravilnost primene materijalnog prava.

Članom 414. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da svaki dužnik solidarne obaveze odgovara poveriocu za celu obavezu i poverilac može zahtevati njeno ispunjene od koga hoće sve dok ne bude poptuno ispunjena, ali kad jedan dužnik ispuni obavezu, ona prestaje i svi se dužnici oslobađaju, dok je stavom 2. istog člana propisano da od više solidarnih dužnika, svaki može dugovati sa drugim rokom ispunjenja, pod drugim uslovima i uopšte sa različitim odstupanjima. Članom 1004. stav 3. istog zakona, propisano je ako se jemac obavezao kao jemac platac, odgovara poveriocu kao glavni dužnik za celu obavezu i poverilac može zahtevati njeno ispunjenje bilo od glavnog dužnika, bilo od jemca ili od obojice u isto vreme (solidarno jemstvo).

Iz navedenog sledi da je jemac – platac, jemac koji odgovara poveriocu kao glavni dužnik za celu obavezu i poverilac može zahtevati njeno ispunjenje bilo od glavnog dužnika, bilo od jemca ili od obojice u isto vreme. Radi se o solidarnom jemstvu koje podleže opštim pravilima solidarnih obligacija. Jemstvo u principu rađa supsidijarnu obavezu od strane jemca, što znači da poverilac može zahtevati ispunjenje obaveze tek pošto je glavni dužnik ne ispuni u roku određenom u pisanom pozivu, međutim, kada je u pitanju jemac - platac, onda se ne primenjuje princip supsidijarnosti i jemac odgovara solidarno sa glavnim dužnikom.

Kada se pođe od utvrđenog činjeničnog stanja, da su se VV i tuženi AA, kao jemci - platci obavezali za celu obavezu prema pravnom prethodniku tužioca, a što sledi iz ugovora o jemstvu zaključenih 27.09.2010. godine, to tužilac, a saglasno napred navedenim odredbama Zakona o obligacionim odnosima, može zahtevati ispunjenje obaveze bilo od glavnog dužnika, bilo od jemca ili od obojice u isto vreme, sve dok obaveza ne bude ispunjena, a kada jedan od dužnika ispuni obavezu, ona prestaje i svi dužnici se oslobađaju, pa tužilac neće moći da naplati dva puta isto potraživanje po istom osnovu, ali ima pravo izbora od kog solidarnog dužnika će se naplatiti. Stoga je pravilno pobijanom odlukom primenjeno materijalno pravo i to član 124, 132. stav 2, 997. i 1004. Zakona o obligacionim odnosima, obavezivanjem tuženih, i to tuženih BB i AA, kao zakonskih naslednika iza pok. VV, a tuženog AA i kao jemca platca da tužiocu na osnovu ugovora o jemstvu namire potraživanje iz ugovora o kreditu od 09.05.208. godine, 30.01.2009. godine i 27.10.2008. godine, u vezi čega su i zaključeni ugovori o jemstvu.

Stoga su neosnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava, s obzirom da se u ovom slučaju radi o jemcu – platcu, a u kom slučaju jemac odgovara solidarno sa glavnim dužnikom.

Revizijom se neosnovano osporava visina duga, jer su sprovedenim veštačenjem obuhvaćene sve uplate korisnika kredita, a na primedbe tuženih sudski veštak se izjasnio, a tuženi nisu imali predloge za dodatno veštačenje.

Suprotno navodima revizije, pravilno je drugostepeni sud primenio član 222. Zakona o nasleđivanju, s obzirom da je utvrđeno da je VV preminuo ...2014. godine i da su njegovi naslednici supruga BB i sin AA i da isti odgovaraju do visine vrednosti nasleđene imovine. Prema pravilu o teretu dokazivanja za eventualnu odgovornost naslednika za dugove ostavioca dužnost je poverioca, u ovom slučaju tužioca, da dokaže da su tuženi pravni sledbenici, naslednici ostavioca, a to da li su tuženi nasledili imovinu ostavioca u vrednosti koja pokriva visinu potraživanja stvar je dokazivanja tuženih u parnici, a ne tužioca, kako to pogrešno smatraju tuženi.

Sa napred navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija
Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić