Apelacioni sud u Novom Sadu je, presudom Gž1 3222/20 od 25.01.2021. godine, stavom prvim izreke, žalbu tužioca delimično usvojio, pa je presudu Osnovnog suda u Novom Sadu P1 1203/19 od 28.09.2020. godine, delimično preinačio u odbijajućem delu, tako što je obavezao tuženog da tužiocu pored dosuđenog iznosa od 12.261,65 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom, isplati još i iznos od 15.305,37 dinara i to sa zateznom kamatom na iznos od još 2.082,22 dinara od 10.02.2017. godine do isplate (januar 2017. godine); na iznos od 144,36 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 10.03.2017. godine do isplate (februar 2017. godine); na iznos od još 2.658,05 dinara sa zateznom kamatom od 12.04.2017. godine do isplate (mart 2017. godine); na iznos od 139,77 dinara, sa zateznom kamatom počev od 10.05.2017. godine do isplate (april 2017. godine); na iznos od još 2.885,56 dinara sa zateznom kamatom od 09.06.2017. godine do isplate (maj 2017. godine); na iznos od još 3.073,67 dinara, sa zateznom kamatom od 11.07.2017. godine do isplate (jun 2017. godine); na iznos od još 2.085,55 dinara, sa zateznom kamatom od 11.08.2017. godine do isplate (jul 2017. godine); na iznos od još 2.263,19 dinara sa zateznom kamatom od 13.09.2017. godine do isplate (avgust 2017. godine), te da za tužioca obračuna i uplati doprinose za obavezno socijalno osiguranje po stopama važećim na dan isplate na navedene iznose razlike, a kod Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje, Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje i Nacionalne službe za zapošljavanje. Stavom drugim izreke, preinačena je odluka o troškovima parničnog postupka, tako što je obavezan tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od još 6.295,00 dinara, sa zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom trećim izreke, žalba tužioca je u preostalom delu odbijena, a žalba tuženog je odbijena u celosti, pa je prvostepena presuda, u preostalom delu potvrđena.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je izjavio blagovremenu reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava i predložio da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, u smislu odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku, a tuženi je blagovremenu reviziju izjavio zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, u smislu odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 18/20), i utvrdio da je revizija tuženog delimično neosnovana a delimično nedozvoljena, dok je revizija tužioca nedozvoljena.

Tužilac nema pravni interes za podnošenje revizije protiv preinačujućeg dela pravnosnažne presude donete u drugom stepenu kojim je njegova žalba delimično usvojena, jer je u tom delu uspeo u drugostepenom postupku, pa je njegova revizija protiv preinačujućeg dela drugostepene presude, nedozvoljena.

Iz tih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu trećem izreke doneo primenom odredbe člana 410. stav 2. tačka 4., u vezi člana 413. Zakona o parničnom postupku.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom tuženog se ne ukazuje na neku drugu bitnu povredu propisanu odredbom člana 407. stav 1. tačke 2. i 3. istog Zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaposlen kod tuženog na neodređeno vreme, na osnovu ugovora o radu od ...2009. godine, na poslovima ... u prigradskom saobraćaju. Ugovorom o radu je predviđeno da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom, a da se osnovna zarada utvrđuje na osnovu cene rada i koeficijenta koji su utvrđeni u Kolektivnom ugovoru. U spornom periodu od 01.07.2016. godine do 30.08.2017. godine, koeficijent za obračun zarade tužioca iznosio je 2,80. Stupanjem na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (''Službeni glasnik RS'', br. 116/14), tuženi je cenu rada za najjednostavniji rad koja je obračunata za mesec koji prethodi mesecu primene zakona (oktobar 2014. godine) u iznosu od 20.733,00 dinara umanjio za 10% (18.659,70 dinara), pa je navedenu cenu rada primenjivao u spornom periodu. Ako se posmatra sporni period kada je cena rada utvrđena prema osnovici od 18.659,70 dinara, tuženi je tužiocu isplatio pripadajuću zaradu i tužilac nema potraživanja. Cena rada koja je primenjena za oktobar 2014. godine, neposredno pre stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata kod korisnika javnih sredstava, što predstavlja konačan momenat, nije utvrđena u skladu sa odredbama tada važećeg Kolektivnog ugovora tuženog iz 2013. godine i Posebnog kolektivnog ugovora za javna komunalna i druga javna preduzeća Grada Novog Sada, po kom je cena rada za najjednostavniji rad utvrđena u visini od 50% prosečne zarade RS prema poslednjem objavljenom podatku. Prosečna zarada u RS za oktobar mesec je iznosila 60.803,00 dinara, pa je 50% prosečne zarade iznosilo 30.401,50 dinara, što je više od cene koju je tuženi primenio pri obračunu zarada (20.733,00 dinara). Tuženi nije izvršio usaglašavanje osnovne cene rada prema Kolektivnom ugovoru iz 2015. godine. Počev od aprila meseca 2015. godine kada je kolektivni ugovor iz te godine stupio na snagu, minimalna cena rada, bez poreza i doprinosa je iznosila 121,00 dinara, a minimalna zarada bez poreza i doprinosa za mesec april 2015. godine je iznosila 21.296,00 dinara, a sa umanjenjem za 10% u skladu sa odredbama Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, iznosi 19.166,40 dinara, odnosno 108,90 dinara po radnom času. Odredbom člana 27. Kolektivnog ugovora tuženog od 09.04.2015. godine, predviđeno je da su elementi za obračun i isplatu osnovne zarade: cena rada po radnom času, koeficijent posla i vreme provedeno na radu. Prema članu 28. stav 1. istog Kolektivnog ugovora, cena rada po radnom času za zaposlene kod poslodavca za tekući mesec utvrđuje se na osnovu planirane mase zarade za taj mesec, a utvrđuje u visini minimalne cene radnog časa, bez poreza i doprinosa. Poseban kolektivni ugovor za javna komunalna preduzeća i druga javna preduzeća Grada Novog Sada od 03.02.2015. godine u odredbi člana 23. predviđa elemente za obračun i isplatu zarada i to: cena rada po radnom času, koeficijent posla i vreme provedeno na radu, utvrđen kolektivnim ugovorom, odnosno kolektivnim ugovorom kod poslodavca i ugovorom o radu. Prema članu 24. stav 1., cena rada po radnom času za zaposlene kod poslodavca za tekući mesec utvrđuje se na osnovu planirane mase zarade za taj mesec, a ne može biti niža od minimalne cene radnog časa koja je utvrđena u skladu sa zakonom. Veštačenjem je utvrđeno da tuženi, prilikom isplate zarade nije iscrpeo planiranu masu sredstava za zarade, tako što su preostala raspoloživa neutrošena sredstva u odnosu na plan za tu godinu, kako za 2014. godinu, tako i za godine spornog perioda (2016. i 2017. godina). Takođe je utvrđen iznos razlike koja tužiocu pripada na osnovu obračuna u kom je korišćen parametar iz Kolektivnog ugovora za 2015. godinu, tako što je minimalna cena rada pratila izmene u pogledu visine minimalne cene rada u spornom periodu, bez poreza i doprinosa, uz umanjenje od 10%, kao i obračun sačinjen tako što je za celokupan sporni period veštak primenio minimalnu cenu rada važeću na dan stupanja na snagu kolektivnog ugovora iz 2015. godine od 121,00 dinara.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud nije prihvatio varijantu mišljenja veštaka o obračunu razlike zarade tužiocu, u spornom periodu, na osnovu parametra iz Kolektivnog ugovora iz 2015. godine, tako što minimalna cena rada prati izmene u pogledu visine minimalne cene rada u spornom periodu, bez poreza i doprinosa, uz umanjenje od 10%, nalazeći da je smisao Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava u tome da se ograniči i limitira visina zarade korisnika javnih sredstava, tako što se ''zamrznuta'' cena rada ima primeniti i u slučajevima kada je parametar za određivanje cene rada podložan promenama kroz period važenja akta kojim je određena visina cene rada.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu u odbijajućem delu, tako što je tuženog obavezao da tužiocu, pored dosuđenog iznosa razlike od 12.261,65 dinara, sa pripadajućom kamatom, isplati iznos od još 15.305,37 dinara, sa pripadajućom kamatom, jer je zaključio da je prvostepeni sud pogrešno primenio odredbu člana 28. Kolektivnog ugovora tuženog iz 2015.godine, kada je zaključio da je cena sata rada fiksno određena u visini minimalne cene sata rada propisana odlukom nadležnog organa u skladu sa članom 112. Zakona o radu i da je nije moguće menjati. Suprotno tome, drugostepeni sud je našao da se cena rada po radnom času za zaposlene utvrđuje za tekući mesec, što podrazumeva da se usklađuje svakog meseca prema minimalnoj ceni sata rada utvrđenoj od strane nadležnog organa, u skladu sa zakonom.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, odluka drugostepenog suda je pravilna.

Odredbom člana 4. stav 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećava osnovica, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugog stalnog primanja, donet za vreme primene tog Zakona.

Na osnovu odredbe člana 28.stav 1. Kolektivnog ugovora tuženog od 09.04.2015. godine, predviđeno je da se cena rada po radnom času za zaposlene kod poslodavca za tekući mesec utvrđuje na osnovu planirane mase zarada za taj mesec, a stavom 2. te odredbe, da se cena rada po radnom času utvrđuje u visini minimalne cene radnog časa, bez poreza i doprinosa.

Dakle, pošto se cena rada po radnom času za zaposlene utvrđuje za tekući mesec na osnovu minimalne cene sata rada utvrđene od strane nadležnog organa u skladu sa zakonom, sledi da se ne radi o fiksno određenom iznosu, niti obračun na osnovu te odredbe predstavlja povećanje osnovice ili koeficijenta, odnosno uvođenja novih elemenata na osnovu kojih bi se povećavao iznos zarade, pa takav obračun nije protivan odredbi člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, kako je pravilno zaključio drugostepeni sud. Zbog toga tuženi neosnovano ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava u odnosu na preinačujući deo drugostepene presude.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu prvom izreke doneo primenom člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Odredbom člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku, propisano je da je revizija izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija).

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, u konkretnom slučaju nije potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, niti je potrebno ujednačavanje sudske prakse i novo tumačenje prava. Predmet tražene pravne zaštite po posebnoj reviziji tužioca je naknada štete zbog nepravilno obračunate zarade u spornom periodu u pogledu obračuna minimalne cene radnog sata koja je utvrđena od strane nadležnog organa, u situaciji kada tužiocu nije isplaćivana zarada u nižem iznosu od minimalne zarade. Pobijana odluka ne odstupa od pravnog shvatanja izraženog kroz odluke Vrhovnog kasacionog suda da u situaciji kada je zarada koja je tužiocu obračunavana i isplaćivana bila viša od minimalne zarade, onda se minimalna cena rada propisana zakonom ne može koristiti kao osnovica na koju će se primeniti koeficijent iz ugovora o radu, pošto se minimalna cena rada ne izjednačava sa cenom za najjednostavniji rad.

Ispitujući dozvoljenost revizija tužioca i tuženog izjavljenih protiv potvrđujućeg dela (stav treći izreke) drugostepene presude, na osnovu odredbe člana 410. stav 2. tačka 5. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da revizije nisu dozvoljene.

Tužbu radi naknade štete tužilac je sudu podneo 03.09.2019. godine, a vrednost predmeta spora je 190.026,03 dinara.

Prema članu 441. Zakona o parničnom postupku, revizija je uvek dozvoljena u parnicama o sporovima o zasnivanju, postojanju i prestanku radnog odnosa.

U sporovima radi novčanog potraživanja iz radnog odnosa, što je ovde slučaj, revizija je dozvoljena pod istim uslovima kao i u imovinsko-pravnim sporovima koji se odnose na novčano potraživanje.

Odredbom člana 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku, propisano je da revizija nije dozvoljena u imovinskopravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijenog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu NBS na dan podnošenja tužbe.

Vrednost predmeta spora pobijanog dela pravnosnažne presude revizijom tužioca iznosi 174.720,66 dinara, a revizijom tuženog iznosi 12.261,65 dinara. Ti iznosi su ispod merodavne vrednosti za dozvoljenost revizije od 40.000 evra u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan podnošenja tužbe, što znači da njihove revizije nisu dozvoljene.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu drugom i četvrtom izreke doneo primenom odredbe člana 404. stav 2. i 413. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća - sudija

Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić