U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Jelice Bojanić Kerkez i Zorana Hadžića, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., koju zastupa punomoćnik Milija Stanković, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo odbrane, VU „Dedinje“ sa sedištem u Beogradu, čiji je zakonski zastupnik Vojno pravobranilaštvo sa sedištem u Beogradu, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2064/21 od 28.05.2021. godine, u sednici veća održanoj dana 02.06.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2064/21 od 28.05.2021. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 382/20 od 27.01.2021. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev tužilje AA iz ..., pa je obavezana tužena Republika Srbija - Ministarstvo odbrane, VU „Dedinje“ da tužilji na ime naknade štete na ime mesečno obračunate, a manje isplaćene zarade za period od 18.02.2017. godine do 31.12.2017. godine isplati pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom od dospeća svakog iznosa do konačne isplate, sve bliže navedeno u izreci presude. Stavom drugim izreke odbijen je tužbeni zahtev u delu u kojem je tužilja tražila da sud obaveže tuženu da joj na ime naknade štet na ime mesečno obračunate a manje isplaćene zarade za period od 01.01.2015. godine do 17.02.2017. godine isplati pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom od dospeća svakog pojedinačnog iznosa do konačne isplate, sve bliže navedeno u izreci presude, kao neosnovan. Stavom trećim izreke obavezana je tužena da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 75.562,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana kada nastupe uslovi za izvršenje pa do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2064/21 od 28.05.2021. godine potvrđena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 382/20 od 27.01.2021. godine u stavu drugom izreke i žalba tužilje odbijena, kao neosnovana; preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom i trećem izreke pa je odbijen, kao neosnovan, tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se tužena obaveže da joj na ime mesečno obračunate, a manje isplaćene zarade za period od 01.01.2017. godine – 31.12.2017. godine isplati novčane iznose po mesecima, sa zakonskom zateznom kamatom na svaki pojedinačni mesečni iznos kao i troškove parničnog postupka u iznosu od 75.562,00 dinara; odbijen je zahtev tužilje da se obaveže tužena da plati tužilji troškove drugostepenog postupka, kao neosnovan; obavezana je tužilja da tuženoj naknadi troškove žalbenog postupka u iznosu od 12.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Sl.glasnik RS“ br. 72/2011...18/2020), i odlučio da revizija tužilje nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koje revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u reviziji se ukazuje na ostale bitne povrede odredaba parničnog postupka zbog kojih se revizija može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilja je bila zaposlena kod tužene na neodređeno vreme kao civilno lice u službi Vojske Srbije i u VU „Dedinje“ je radila neprekidno 32 godine, na poslovima radnog mesta diplomirani ... . Nalazom i mišljenjem sudskog veštaka utvrđena je visina potraživanja tužilje za sporni period na ime umanjenja zarade u smislu odredbi Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja zaposlenih kod korisnika javnih sredstava.

Imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje prvostepeni sud je zaključio da je tužbeni zahtev za isplatu naknade za period od 18.02.2017. godine do 31.12.2017. godine osnovan, smatrajući da se odredbe Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja zaposlenih kod korisnika javnih sredstava ne mogu primeniti kod tuženog, koji nije korisnik javnih sredstava, s obzirom da posluje po dohodovnom principu, zbog čega nije postojao osnov za umanjenje zarada u smislu odredbe člana 2. Zakona o budžetskom sisitemu i člana 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja zaposlenih kod korisnika javnih sredstava, dok je u preostalom delu zahtev tužilje za period od 01.01.2015. godine do 17.02.2017. godine odbio kao neosnovan, zbog zastarelosti potraživanja, u smislu odredbe člana 196. Zakona o radu.

Drugostepeni sud je ocenio da je prvostepeni sud pravilno zaključio da je tužbeni zahtev u delu koji se odnosi na isplatu zarade za period od 01.01.2015. godine do 17.02.2017. godine neosnovan, s obzirom da je u tom delu nastupila zastarelost potraživanja tužilje, pri činjenici da je tužba podneta dana 18.02.2020. godine, tako da su sva potraživanja tužilje dospela pre 18.02.2017. godine zastarela jer je protekao trogodišnji rok zastarelosti, u skladu sa odredbom člana 196. Zakona o radu. U usvajajućem delu izreke prvostepene presude drugostepeni sud je prvostepenu presudu preinačio i odbio tužbeni zahtev, smatrajući da tužilji ne pripada pravo na isplatu razlike umanjene zarade, a u smislu odredbi Zakona o Vojsi Srbije, Uredbe o transformaciji vojnih ustanova koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti i o pravima i obavezama civilnih lica na službi u Vojsci Srbije zaposlenih u tim ustanovama, Pravilnika o raspodeli dobiti i zarada civilnih lica u VU „Dedinje“ i Pravilnika o platama i drugim novčanim primanjima profesionalnih pripadanika Vojske Srbije, navedenih u obrazloženju pobijane presude.

Drugostepeni sud je, na utvrđeno činjenično stanje, pravilno primenio materijalno pravo donoseći pobijanu presudu.

Neosnovano se u reviziji ukazuje da se na zaposlene u VU „Dedinje“ nije mogao primenjivati Zakon o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava jer VU „Dedinje“ posluje po dohodovnom principu.

Prema odredbama Zakona o Vojsci Srbije kojima se uređuje i organizacija Vojske Srbije, Vojska Srbije se organizuje u komande, jedinice i ustanove. Članom 195. tog Zakona predviđeno je da uslove, način i postupak transformacije vojnih ustanova koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost, odnosno posluju po principu sticanja i raspodele dobiti i prava i obaveze civilnih lica na službi u Vojsci Srbije zaposlenih u tim ustanovama do završetka transformacije urediće Vlada. Iz te odredbe proizlazi da vojne ustanove obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost, odnosno poslove po principu sticanja i raspodele dobiti, na šta tužilja ukazuje. Na osnovu te odredbe je Vlada Republike Srbije donela Uredbu o transformaciji vojnih ustanova koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti i o pravima i obavezama civilnih lica na službi u Vojsci Srbije zaposlenih u tim ustanovama, objavljeni u „Službenom glasniku RS“ br. 58/2008. ....10/2013. Vojne ustanove koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost, odnosno posluju po principu sticanja i raspodele dobiti mogu se transformisati u vojne ustanove koje su organizaciono i funkcionalno vezane za Ministarstvo odbrane, što je ovde tužena. Ministar odbrane urediće način rada, poslovanja i upravljanja tim ustanovama i odrediće vojne ustanove koje mogu steći status pravnog lica. Prema odredbi člana 104. Zakona o odbrani („Sl. glasnik RS“ br. 116/07...36/2018), sredstava za funkcionisanje Vojske Srbije obezbeđuje Ministarstvo odbrane u okviru budžeta Republike Srbije, Ministarstvo odbrane može da ostvaruje dopunska sredstva pružanjem usluga u skladu sa zakonom i drugim propisima, ministar odbrane u okviru odobrenih aproprijacija vrši raspored novčanih sredstava ustanovama koje su organizaciono i funkcionalno vezane za Ministarstvo odbrane, a posebnim propisom uređuje materijalno i finansijsko poslovanje budžetskih korisnika.

Zakonom o budžetskom sistemu („Sl. glasnik RS“ br. 54/09 sa izmenama i dopunama), predviđeno je da su korisnici javnih sredstava direktni i indirektni korisnici budžetskih sredstava, a indirektni korisnici budžetskih sredstava su i ustanove osnovane od strane Republike Srbije, nad kojima osnivač preko direktnih korisnika budžetskih sredstava vrši zakonom utvrđena prava u pogledu upravljanja i finansiranja (član 2. stav 1. tačka 5. i 8. ). Prema odredbi iz člana 2. stav 1. tačka 14. tog zakona, javni prihodi su svi prihodi koje ostvaruju korisnici budžetskih sredstava. Aproprijacija je od strane Narodne skupštine, Zakonom o budžetu Republike Srbije, dato ovlašćenje Vladi za trošenje javnih sredstava do određenog iznosa i za određene namene za budžetsku godinu, a aproprijacija za indirektne korisnike budžetskih sredstava se iskazuju zbirno po vrstama indirektnih korisnika i namenama sredstava u okviru razdela direktnog korisnika koji je u budžetskom smislu odgovoran za te indirektne korisnike budžetskih sredstava (član 2. stav 1. tačka 31).

Prema navedenoj odredbi člana 2. stav 1. tačka 8. Zakona o budžetskom sistemu osnivač, u ovom slučaju Vlada Republike Srbije, preko direktnog korisnika budžetskih sredstava vrši zakonom utvrđena prava u pogledu upravljanja i finansiranja ustanova, kao indirektnih korisnika budžetskih sredstava, što je tužena. Prema tome, na tuženu se odnosi Zakon o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja zaposlenih kod korisnika javnih sredstava, jer je tužena korisnik javnih sredstava, zbog čega je tužilji i umanjena zarada primenom odredbi navedenog Zakona, pa tužilja nema pravo na naknadu razlike, odnosno umanjene zarade za sporni period.

S obzirom da tužilja nema pravo na isplatu tražene razlike u zaradi, navodi revizije u pogledu ocene prigovora zastarelosti potraživanja nisu od uticaja na drugačiju odluku u ovoj parnici.

Vrhovni kasacioni sud je cenio i ostale navode izjavljene revizije, kojima se ukazuje na suprotnu odluku Apelacionog suda u Beogradu, ali smatra da se tim navodima ne dovodi u sumnju pravilnost i zakonitost pobijane presude, zbog čega navodi u tom smislu nisu posebno obrazloženi.

Iz navedenih razloga odlučeno je kao u izreci presude, na osnovu člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća-sudija

Vesna Subić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić