Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravni prethodnik tužilaca, sada pok. VV je u zknj. ulošku br. ... KO ... bila upisana kao vlasnik kat. parcele .../... površine 4 ha 45 a 23 m2, od koje su nastale kat. parcele br. .../... površine 659 m2, kp.br. .../... površine 857 m2 i kp.br. .../... površine 604 m2. Navedene katastarske parcele su ušle u sastav novonastalih parcela, i to: kat. parcela br. .../... u sastav kat.parcele broj ... površine 41a 43m2, kat. parcela .../... u sastav kat. parcele broj ... površine 49a 64m2 i kat.parcela broj .../... u sastav kat. parcele broj ... površine 50a 81m2 i upisane su u LN broj ... KO ..., kao javna svojina. U zknj. ulošku KO ... nije evidentirano da su predmetne parcele prešle u svojinu drugog lica, pa ni tuženog, niti je evidentirano da je vođen ostavinski postupak za parcele starih brojeva, a Služba za katastar nepokretnosti ne poseduje isprave na osnovu kojih je upis izvršen. Predmetne kat.parcele su prešle u svojinu tuženog u postupku komasacije – premera građevinskog reona, odnosno obnove Zemljišnih knjiga od 1978. - 1984. godine, kada su parcele za koje je utvrđeno da se faktički koriste kao put, upisane kao svojina tuženog. Pravnosnažnim rešenjem o nasleđivanju Osnovnog suda u Novom Sadu O 791/19 od 27.03.2019. godine, tužioci su po pravu predstavljanja oglašeni za naslednike iza pok. BB, svako sa ½ idealnog dela.

Kat. parcela broj ... KO ... (ranije kat. parcela br. .../... KO ...), u celosti predstavlja ulicu ... u ..., kat. parcela broj ... KO ... (ranije kat. parcela br. .../... KO ...) ulicu ... u ... i kat. parcela broj ... KO ... (ranije kat. parcela br. .../... KO ...) ulicu ... u ... . Prema Planu generalne regulacije naseljenog mesta Veternik („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 27/15 i 14/17), kat. parcele broj ..., ... i ... KO ... se nalaze u zoni porodičnog stanovanja u starim delovima naselja i u celosti su namenjene za javno građevinsko zemljište za javnu i saobraćajnu površinu – regulaciju ulica ..., ... i ... u ..., koje nisu namenjene za izgradnju i na kojima nisu izgrađene regulacione i građevinske linije. Navedene kat. parcele su kompletno opremljene infrastrukturom, vodnom (vodovod i kanalizacija), elektroenergetskom, telekomunikacionom i gasnom infrastrukturom, dok su saobraćajne površine izgrađene od asfaltnog zastora i neometano ih koristi neograničeni broj lica za javni saobraćaj. Prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka (usaglašenom sa izveštajem poreske uprave od 06.11.2019. godine), tržišna vrednost navedenih parcela iznosi 12.884.893,60 dinara (6.077,78 dinara/m2 = 51,73 evra po m2). Predmetne parcele su oduzete od pravnog prethodnika tužilaca BB za potrebe izgradnje ulica i danas predstavljaju ulice. Postupak eksproprijacije u vezi sa predmetnim parcelama nije vođen, a pravnom prethodniku tužilaca, kao ni tužiocima, naknada po navedenom osnovu nije isplaćena, niti su na drugi način obeštećeni.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom člana 1. stav 1. Protokola uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava, člana 58. Ustava Republike Srbije, člana 2. stav 2. Zakona o javnim putevima i člana 69. i 70. Zakona o planiranju i izgradnji, usvojili tužbeni zahtev i tužiocima dosudili naknadu za oduzete parcele u iznosu od 12.884.893,60 dinara u visini utvrđenoj prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka usaglašenom sa izveštajem poreske uprave, a zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta.

Neosnovano se u reviziji tuženog ističe da je materijalno pravo pogrešno primenjeno.

Odredbom člana 58. Ustava Republike Srbije u stavu 1, zajemčeno je mirno uživanje imovine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona. Stavom 2. istog člana propisano je da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Članom 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa stavom 1. propisano je pravo vlasnika da svoju stvar drži, da je koristi i da njome raspolaže u granicama određenim zakonom. Svako je dužan da se uzdržava od povrede prava svojine drugog lica, propisuje stav 2. navedenog člana.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09...145/14) propisano je da površina javne namene jeste prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju objekata javne namene ili javnih površina za koje je predviđeno utvrđivanje javnog interesa, u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i dr.).

Odrebom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/11... 113/17) pored ostalog propisano je: dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu ovog zakona, smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i dr.) (stav 2), da svako ima pravo da dobra u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarenja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa ili pravnog lica kome su ta dobra data na upravljanje (stav 4) i da dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev državnih puteva II reda, koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda) i trgova i javnih parkova, koji su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 7.)

U konkretnom slučaju, sporno zemljište je Planom generalne regulacije naseljenog mesta Veternik („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 27/15 i 14/17) određeno za ulice i saobraćajnice koje koristi neograničen broj lica za javni saobraćaj i u prirodi jesu ulice koje imaju svoj naziv. Zbog toga je ono, saglasno citiranim odredbama Zakona o javnoj svojini, postalo dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini tuženog kao jedinice lokalne samouprave, koje kao ulice svako ima pravo da koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom i podzakonskim aktima. Na taj način izvršena je „faktička eksproprijacija“ koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju zemljišta. Tužioci su faktički lišeni prava svojine, sa svim atributima iz člana 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, i nisu dužni da trpe štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda), koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade. Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, u pogledu osnova tužbenog zahteva.

Neosnovano se revizijskim navodima osporava visina dosuđene naknade tužiocima.

Naime, faktičko zauzimanje parcele radi izgradnje ulica predstavlja pravni osnov za ostvarivanje prava na novčanu naknadu u visini koja ne može biti niža od tržišne, isto kao i da je sproveden postupak eksproprijacije, odnosno izuzimanje zemljišta iz poseda, koji je u ovom slučaju izostao propustom nadležnog organa tuženog. Navedeno sledi iz citirane odredbe člana 58. stav 2. Ustava Republike Srbije i prakse u primeni člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju o ljudskim pravima, zasnovane na stavu Evropskog suda za ljudska prava da se kod svakog oduzimanje imovine u javnom interesu mora postići ravnoteža između zahteva opšteg interesa i prava pojedinca na njeno uživanje, da odsustvo naknade ili neodgovarajuća naknada kod eksproprijacije redovno predstavlja nesrazmerno mešanje države, odnosno da ako se pojedincu za oduzetu nepokretnost ne plati nikakva naknada, povreda prava na mirno uživanje imovine postoji sve do onog momenta kada dođe do uspostavljanja ravnoteže interesa, isplatom adekvatne naknade.

U reviziji su iznete primedbe na ocenu dokaza, a tim se u suštini osporava utvrđeno činjenično stanje, što ne predstavlja dozvoljen razlog zbog kojeg se revizija može izjaviti, nasuprot propisanog u članu 407. stav 2. ZPP. Takvi navodi se ne razmatraju u revizijskom postupku.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Marina Milanović,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić