.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 2837/2021
09.02.2022. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Gordane Komnenić i Dragane Mirosavljević, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ..., selo ..., BB iz ..., selo ... i VV iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Miodrag Vasiljević, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Vlada Republike Srbije – Kancelarija za Kosovo i Metohiju, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Beograd, radi utvrđenja i naknade štete, odlučujući o reviziji tužilaca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1016/20 od 08.10.2020. godine, u sednici održanoj 09.02.2022. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilaca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1016/20 od 08.10.2020. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1503/16 od 23.09.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje AA iz sela ..., Opština Štrpce, kojim je tražila da se utvrdi da je ona u radnom odnosu kod tužene počev od 07.11.2008. godine, preuzimanjem iz Privremenih institucija Kosova i Metohije u Opštini Štrpce i rasporedom na poslove radnog mesta odgovarajuće prema njenom stepenu školske spreme koju poseduje (šesti stepen) i znanju i sposobnostima stečenim na radu, tako da ta presuda zameni rešenje o preuzimanju koje donosi ovlašćeni organ tuženog. Stavom drugim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužilje AA iz sela ..., Opština Štrpce, kojim je tražila da sud tuženu obaveže da joj isplati naknadu izgubljene zarade za period od 07.11.2008. godine do 31.12.2018. godine, u iznosu od 4.343.706,31 dinar, sa zakonskom zateznom kamatom po Zakonu o stopi zatezne kamate koja, na mesečne iznose razlika dospeva na način naveden u tom stavu izreke. Stavom trećim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužilje AA iz sela ..., opština Štrpce, kojim je tražila da sud tuženu obaveže da tužilji kod nadležnih fondova PIO, Filijala prema sedištu organa u kojoj tužilja bude raspoređena, uplati zakonom utvrđene pripadajuće naknade i doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje i zdravstveno osiguranje na iznose zarade obračunate u periodu iz stava dva izreke te presude, kao neosnovan. Stavom četvrtim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužioca BB iz ..., kojim je tražio da se utvrdi da je on uradnom odnosu kod tužene počev od 07.11.2008. godine, preuzimanjem iz privremenih institucija Kosova i Metohije u Opštini Štrpce i rasporedom na poslove radnog mesta odgovarajućem prema njegovom stepenu školske spreme koju poseduje (četvrti stepen) i znanju i sposobnostima stečenim na radu, s tim da ta presuda zamenjuje rešenje o preuzimanju koje donosi ovlašćeni organ tuženog, kao neosnovan. Stavom petim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužioca BB iz ..., kojim je tražio da se tužena obaveže da tužiocu isplati na ime naknade izgubljene zarade za period od 07.11.2008. godine do 31.12.2018. godine iznos od 3.709.575,96 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom po Zakonu o stopi zatezne kamate koja dospeva, na mesečne iznose razlika, na način naveden u tom stavu izreke, kao neosnovan. Stavom šestim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužioca BB iz ..., kojim je tražio da se tužena obaveže da mu kod nadležnih fondova PIO, Filijala prema sedištu organa u kojoj tužilac bude raspoređen, uplati zakonom utvrđene pripadajuće naknade i doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje i zdravstveno osiguranje, na iznose zarade obračunate iz stava petog te presude, kao neosnovan. Stavom sedmim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužioca VV iz ..., kojim je tražio da se utvrdi da je on uradnom odnosu kod tužene počev od 05.11.2008. godine, preuzimanjem iz privremenih institucija Kosova i Metohije u Opštini Štrpce i rasporedom na poslove radnog mesta odgovarajuće prema njegovom stepenu školske spreme koju poseduje (sedmi stepen) i znanju i sposobnostima stečenim na radu, s tim da ta presuda zamenjuje rešenje o preuzimanju koje donosi ovlašćeni organ tuženog, kao neosnovan. Stavom osmim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužioca VV iz ..., kojim je tražio da sud tuženu obaveže da mu isplati na ime naknade izgubljene zarade za period od 05.11.2008. godine do 31.12.2018. godine, iznos od 4.274.263,48 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom po Zakonu o stopi zatezne kamate koja, na mesečne iznose razlika, dospeva na način naveden u tom stavu izreke, kao neosnovan. Stavom devetim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužioca VV iz ..., kojim je tražio da se tužena obaveže da tužiocu kod nadležnih fondova PIO, Filijala prema sedištu organa u kojoj tužilac bude raspoređen, uplati zakonom utvrđene pripadajuće naknade i doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje i zdravstveno osiguranje, na iznose zarade obračunate u periodu iz stava šestog izreke te presude, kao neosnovan. Stavom desetim izreke, obavezani su tužioci da tuženoj naknade troškove parničnog postpuka, solidarno, u iznosu od 187.500,00 dinara.
Apelacioni sud u Beogradu je, presudom Gž1 1016/20 od 08.10.2020. godine, stavom prvim izreke, odbio kao neosnovanu žalbu tužilaca i potvrdio presudu Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1503/16 od 23.09.2019. godine. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužilaca za naknadu troškova drugostepenog parničnog postupka, kao neosnovan.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužioci su izjavili blagovremenu reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.
Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 18/20) i utvrdio da revizija nije osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje se na neku drugu bitnu povredu propisanu odredbom člana 407. stav 1. tačke 2. i 3. istog Zakona.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja AA je zasnovana radni odnos na radom mestu referenta ..., na određeno vreme, 31.12.2007. godine do 31.12.2008. godine, za mesečnu platu od 146 evra, ugovorom o zaposlenju .. broj ../2008 od 02.01.2008. godine, u Opštini Štrpce. Svojom izjavom od 21.05.2008. godine, koja je zavedena kod SO Štrpce pod brojem .. od 21.05.2008. godine, tužilja je obavestila Opštinu Štrpce da nakon 17.02.2008. godine, kada je nelegalno proglašena nezavisnost, suprotno Rezoluciji 1244 Saveta bezbednosti UN, prekidia svaki vid angažovanja u pomenutim institucijama i da ne želi da bude angažovana u toj instituciji koja je deo privremenih institucija samouprave, uz zahtev nadležnom organu za raskid ugovora o radu. Istovremeno je obavestila SO Štrpce da odbija isplatu svih novčanih primanja iz ovih institucija i da priznaje samo institucije civilne misije UN – UNMIK. Rešenjem SO Štrpce, Odeljenje administracije i personala .. broj .. od 07.11.2008. godine, tužilji, radnici civilne službe, prekinut je ugovor o radu. Tužilac BB je ugovorom o zaposlenju .. broj ../2008 od 02.01.2008. godine, koji je zaključio sa Opštinom Štrpce, angažovan na radnom mestu ..., na određeno vreme, tako da ugovor stupa na snagu 31.12.2007. godine, a završava se 31.12.2008. godine, za mesečnu platu od 130 evra. Izjavom od 21.05.2008. godine, tužilac BB je obavestio SO Štrpce da nakon 17.02.2008. godine, kada je nelegalno proglašena nezavisnost, suprotno Rezoluciji 1244 Saveta bezbednosti UN, prekida svaki vid angažovanja u pomenutim institucijama i da ne želi da bude angažovan u instituciji koja je deo privremenih institucija samouprave. Takođe je nadležnom organu podneo zahtev za raskid ugovora o radu i obavestio SO Štrpce da odbija isplatu svih novčanih primanja iz tih institucija, te da priznaje samo institucije civilne misije UN – UNMIK. Rešenjem SO Štrpce, Odeljenje administracije i personala .. broj .. od 07.11.2008. godine, tužocu BB, radniku civilne službe, prekinut je ugovor o radu. Tužilac VV je ugovorom o zaposlenju .. broj ../2008 od 02.01.2008. godine, koje je zaključio sa Opštinom Štrpce pod brojem .. od 21.05.2008. godine, tužilja je obavestila Opštinu Štrpce, kao poslodavcem, zasnovao radni odnos na mestu referenta za ..., na određeno vreme, tako da ugovor stupa na snagu 31.12.2007. godine i završava se 31.12.2008. godine, za mesečnu platu od 163 evra. Na osnovu njegove izjave od 21.05.2008. godine, zavedene kod SO Štrpce pod brojem .. od 21.05.2008. godine, tužilac je obavestio SO Štrpce da nakon 17.02.2008. godine, kada je nelegalno proglašena nezavisnost, suprotno Rezoluciji 1244 Saveta bezbednosti UN, prekida svaki vid angažovanja u pomenutim institucijama, kao delu privremenih institucija samouprave, a istovrmeno je podneo zahtev nadležnom organu za raskid ugovora o radu, te je obavestio SO Štrpce da odbija isplatu svih novčanih primanja iz tih institucija priznajući samo institucije civilne misije UN – UNMIK. Rešenjem SO Štrpce, Odeljenje administracije i personala .. broj .. od 05.11.2008. godine, tužiocu VV, radniku civilne službe, prekinut je ugovor o radu. Zaključkom Vlade RS 05 broj 02-812/2008 od 21.02.2008. godine, usvojena je informacija o aktivnostima za jačanje institucija Republike Srbije na Kosovu i Metohiji, koja je sastavni deo Zaključka, pa su obavezani Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo za Kosovo i Metohiju, Ministarstvo pravde, Ministarstvo finansija, Uprava carina i Poreska uprava, da preuzmu radnike koji su bili zaposleni u privremenim institucijama Kosova i Metohije. Zaključkom Vlade RS 05 broj 112-1619/2008-2 od 17.04.2008. godine, u članu 3. tačka 2. naloženo je Ministarstvu za Kosovo i Metohiju da preuzme lica koja su bila zaposlena u lokalnoj samoupravi privremenih institucija Kosova i Metohije.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi tužbeni zahtev tužilaca za utvrđenje postojanja radnog odnosa preuzimanjem iz Privremenih institucija Kosova i Metohije u Opštini Štrpce i za naknadu štete na ime izgubljene zarade, odbili, pošto tužioci nisu bili u radnom odnosu kod tužene i nisu imali status državnih službenika, već su bili u radnom odnosu na određeno vreme kod poslodavca u Skupštini Opštini Štrpce kod kog im je radni odnos prestao na osnovu njihovih pisanih izjava od 21.05.2008. godine.
Zakon o državnim službenicima („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 79/05...104/09), u odredbi člana 2. stav 1. propisuje da je državni službenik lice čije se radno mesto sastoji od poslova iz delokruga organa državne uprave, sudova, javnih tužilaštava, državnog pravobranilaštva, službi Narodne Skupštine, predsednika Republike, Vlade, Ustavnog suda i službi organa čije članove bira Narodna skupština ili s`njima povezanih opštih pravnih, informatičkih, materijalno- finansijskih, računovodstvenih i administrativnih poslova. Izvršilačko radno mesto, prema odredbi člana 48. stav 1. istog Zakona popunjava se i to: premeštajem unutar istog državnog organa; premeštajem po osnovu sporazuma o preuzimanju; premeštajem iz drugog državnog organa po sprovedenom internom ili javnom konkursu i zasnivanjem radnog odnosa, ako je na javnom konkursu izabran kandidat koji nije državni službenik. U smislu odredbe člana 135. stav 1. Zakona o državnim službenicima, ako državni organ bude ukinut, a njegov delokrug preuzme drugi državni organ, on preuzima i državne službenike iz ukinutog državnog organa, rešenjima koje donosi rukovodilac državnog organa koji je preuzeo delokrug.
U konkretnom slučaju, tužioci su bili radno angažovani na određeno vreme u Opštini Štrpce gde im je radni odnos prestao na osnovu njihove pisane izjave od 21.05.2008. godine na radnim mestima i to: referent ...; ...; referent za ..., što znači da tužioci nisu imali status državnih službenika. Za zasnivanje radnog odnosa preuzimanjem državnog službenika, moraju da budu ispunjeni uslovi propisani članom 49a i 49b Zakona o državnim službenicima (preuzimanje neraspoređenog državnog službenika odnosno preuzimanje državnog službenika iz drugog državnog organa), što ovde nije slučaj. Tužioci su, na teritoriji Kosova i Metohije obavljali poslove na određeno vreme, pri institucijama koje nisu bile u sastavu državnih oragana Republike Srbije. Zaključak Vlade Republike Srbije od 21.02.2008. godine, nije osnov za utvrđenje da su tužioci zasnovali radni odnos na neodređeno vreme kod tužene, jer su uslovi za zasnivanje radnog odnosa izričito propisani Zakonom o državnim službenicima, kao aktom jače pravne snage u odnosu na podzakonske akte koje donosi Vlada Republike Srbije. Na osnovu ovog Zaključka Vlada je obavezala određena ministarstva da preuzmu radnike koji su bili zaposleni u Privremenim institucijama Kosova i Metohije, ali preuzimanje tih lica mora da bude isključivo u skladu sa uslovima i u postupku koji je propisan Zakonom o državnim službenicima, što ovde nije slučaj. Zbog toga, revidenti u reviziji neosnovano ukazuju na pogrešnu primenu materijalnog prava.
Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka jer je doneta pravilnom primenom odredbe člana 153. stav 1. i 154. Zakona parničnom postupku.
Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci doneo primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona parničnom postupku.
Predsednik veća - sudija
Dobrila Strajina, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
