U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Gordane Komnenić i Dragane Mirosavljević, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Svetlana Amidžić Nađ, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije – Osnovni sud u Somboru, koju zastupa Državno pravobranilaštvo – Odeljenje u Subotici, radi isplate, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2191/20 od 21.09.2020. godine, u sednici održanoj 07.09.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2191/20 od 21.09.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Somboru P1 80/19 od 23.01.2020. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužilji isplati na ime naknade za ishranu u toku rada za period od 01.02.2016. godine do 31.01.2019. godine, ukupan iznos od 236.449,36 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na svaki mesečni iznos od dana dospelosti do isplate naveden u ovom stavu. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da tužilji isplati po osnovu naknade na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora za vremenski period od 01.02.2016. godine do 31.01.2019. godine novčani iznos od 107.600,04 dinara i to po 2.988,89 mesečno za označeni vremenski period sa zakonskom zateznom kamatom počev od dospelosti svakog pojedinačnog iznosa naknade pa do konačne isplate. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da tužilji nadoknadi troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 85.534,99 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na taj iznos počev od izvršnosti presude, pa do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2191/20 od 21.09.2020. godine, stavom prvim izreke, žalba tužene je usvojena i prvostepena presuda preinačena tako što je odbijen tužbeni zahtev tužilje da joj tužena isplati: na ime naknade za ishranu u toku rada za period februar 2016. godine do januara 2019. godine mesečne iznose sa kamatom navedene u ovom stavu; na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od 01.02.2016. godine do 31.01.2019. godine iznos od po 2.988,89 dinara mesečno ili ukupno 107.600,04 dinara, sve sa zateznom kamatom počev od 01-og u mesecu drugosledujućem mesecu za koje se vrši isplata; na ime troškova postupka iznos od 85.534,99 dinara sa zateznom kamatom počev od izvršnosti presude pa do isplate. Stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da tuženoj naknadi troškove prvostepenog postupka u iznosu od 12.000,00 dinara i troškove žalbenog postupka u iznosu od 12.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408, u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je kao državni službenik u radnom odnosu kod tužene na radnom mestu „...“. U obračunskim listama ne postoje posebne stavke iz kojih bi se moglo zaključiti da su naknade za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora obračunate i sadržane u isplaćenoj zaradi. Po poslednjem objavljenom podatku Zavoda za statistiku za decembar 2010. godine, prosečna zarada u privredi je iznosila 51.165,00 dinara bruto, odnosno 35.866,67 dinara neto. Podaci o efektivnim satima rada tužilje utvrđeni iz obračunskih lista zarada za tužilju za sporni period. Visina zarade državnih službenika i nameštenika ne zavisi od odsustvovanja sa rada na ime godišnjeg odmora, plaćenog odsustva, odsustva u dane praznika i slično. Minimalna neto zarada po satu, utvrđena odlukama Socijalno-ekonomskog saveta u utuženom periodu kretala se u visini od 121,00 dinara do 155,30 dinara. Izvršena je analiza osnovne zarade nameštenika koji pripada VI platnoj grupi i ima koeficijent osnovne zarade 1,00 i utvrđeno je da je zarada tog nameštenika manja od minimalne neto zarade za oko 20%, iz kojih razloga se za ovakvog zaposlenog svakog meseca utvrđuje dodatak na zaradu do visine minimalne zarade i na obračunskoj listi ove iznose evidentira kao „razlika do minimalne zarade“. Nadalje, utvrđeno je da zarada nameštenika sa koeficijentom osnovne zarade od 1,00 ne sadrži u sebi naknadu za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, s obzirom da se njegova zarada obračunava i isplaćuje u visini minimalne zarade, a minimalna zarada u sebi ne sadrži dodatke.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev tužilje nalazeći da joj pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora pripada u visini mesečne naknade shodno parametrima koje je tuženi ranije primenjivao prilikom obračuna ovih naknada i na osnovu kojih je i veštak izvršio obračun naknada. U okolnostima kada prava zaposlenih (na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora) nisu bila regulisana posebnim propisima, a tužena nije mogla da se izjasni o visini ovih naknada, prvostepeni sud je zaključio da se u konkretnom slučaju primenjuju opšti propisi o radu, zbog čega je i usvojio tužbeni zahtev.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev, iz razloga što su u koeficijentu za obračun plate sadržane i naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Činjenica da se u isplatnim listićima ne vidi koji deo koeficijenta tužilje predstavlja naknadu za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora ne podrazumeva da u koeficijent prilikom njegovog utvrđenja nisu uračunate predmetne naknade kao deo osnovne zarade, niti da je iznos navedenih naknada različit za zaposlene, što bi se dogodilo kada bi ova naknada ulazila u osnovicu s obzirom da se osnovica množi sa koeficijentom – koji je različit za zaposlene raspoređene na različitim radnim mestima, ta činjenica sama po sebi ne stvara osnov za zaključak da isplata naknada za regres i topli obrok za sporni period nije izvršena.

Prema članu 4. stav 1. Zakona o državnim službenicima („ Sl. Glasnik RS“ br.79/05, 104/09), na prava i dužnosti državnih službenika koji nisu uređeni ovim ili posebnim zakonom ili drugim propisom primenjuju se opšti propisi o radu i poseban kolektivni ugovor za državne organe.

Odredbom člana 1. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“, broj 62/06...95/18), propisano je da se ovim zakonom uređuju plate, naknade i druga primanja državnih službenika i nameštenika, dok je članom 2. istog zakona, propisano da se plata državnih službenika i nameštenika sastoji od osnovne plate i dodatka na platu.

Naime, državni službenici se nalaze u posebnom režimu radnih odnosa na koje se primenjuju posebni propisi u ostvarivanju prava, obaveza i odgovornosti iz radnog odnosa i prilikom odlučivanja o pravu na naknadu za ishranu u toku rada i regresa za koršćenje godišnjeg odmora nema mogućnosti primene odredaba Zakona o radu, odnosno propisa koji se odnose na opšti režim radnih odnosa, jer je pitanje plate regulisno odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe, pa nisu osnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Takođe, kako je ostvarivanje prava na naknadu za ishranu u toku rada i prava na regres za korišćenje godišnjeg odmora, koja su predviđena odredbama člana 118. tačka 5. i 6. Zakona o radu, obezbeđeno i Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, za zaposlene na koje se primenjuju odredbe ovog zakona, to nije povređen princip zabrane diskriminacije u odnosu na ostale zaposlene na koje se primenjuje Zakon o radu.

Kako se revizijom ne dovodi u sumnju pravilnost pobijane presude, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija
Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić