U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branka Stanića, predsednika veća, Tatjane Matković Stefanović i Tatjane Miljuš, članova veća, u parnici po tužbi tužioca AA AD ..., Republika ..., ... .../.../... ..., .../.../..., čiji je punomoćnik Višnja Mandić, advokat u ..., protiv tuženog INTERLEMIND AD Leskovac – u stečaju, Sime Pogačarevića broj 5, čiji je punomoćnik Stanimir Marković, advokat u ..., radi utvrđenja, vrednost predmeta spora 482.525.393,01 dinar, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Privrednog apelacionog suda 3Pž 3604/20 od 10.03.2021. godine, u sednici veća održanoj 06. oktobra 2022. godine, doneo je

P R E S U D U

Revizija tuženog SE ODBIJA, kao neosnovana, u delu kojim se pobija presuda Privrednog apelacionog suda 3Pž 3604/20 od 10.03.2021. godine u delu I stava izreke, kojim je potvrđena presuda Privrednog suda u Leskovcu 5P 668/2019 od 02.07.2020. godine u stavu I izreke za iznos od 443,937.102,44 dinara na ime prijavljene glavnice, što predstavlja iznos od 3.680.115,38 evra u dinarskoj protivvrednosti obračunatoj po srednjem kursu NBS na dan otvaranja stečaja,

revizija tuženog SE USVAJA, presuda Privrednog apelacionog suda 3Pž 3604/20 od 10.03.2021. godine i presuda Privrednog suda u Leskovcu 5P 668/2019 od 02.07.2020. godine se ukidaju u usvajajućem delu za tužbeni zahtev za utvrđenje da tužilac ima obezbeđeno potraživanje, odnosno status razlučnog poverioca i razlučno pravo, odnosno pravo na prvenstveno namirenje potraživanja prema tuženom u iznosu od 9.263.217,21 dinara na ime prijavljene kamate, što predstavlja iznos od 76,789,50 evra u dinarskoj protivvrednosti obračunatoj po srednjem kursu NBS na dan otvaranja stečaja, iz sredstava ostvarenih prodajom pokretnih stvari tuženog, i odluka o troškovima postupka, i u tom delu se predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Privredni sud u Leskovcu je doneo presudu 5P 668/2019 dana 02.07.2020. godine kojom je, u prvom stavu izreke, usvojio tužbeni zahtev i utvrdio da tužilac ima obezbeđeno potraživanje, odnosno status razlučnog poverioca i razlučno pravo i da ima pravo na prvenstveno namirenje potraživanja prema tuženom u ukupnom iznosu od 482.525.393,01 dinar, od čega:

- iznos od 473.262.175,80 dinara na ime prijavljene glavnice što predstavlja iznos od 3.923.212,10 evra u dinarskoj protivvrednosti obračunatoj po srednjem kursu NBS na dan otvaranja stečaja i

- iznos od 9.263.217,21 dinar na ime prijavljene kamate, što predstavlja iznos od 76.789,50 evra, u dinarskoj protivvrednosti obračunatoj po srednjem kursu NBS na dan otvaranja stečaja,

sve uvećano za iznos zakonske zatezne kamate počev od 03.06.2015. godine do dana isplate predmetnog potraživanja iz sredstava ostvarenih prodajom pokretnih stvari tuženog pobrojanih od 1 do 17 bliže određenih u izreci te presude, te u drugom stavu izreke obavezao tuženog da tužiocu na ime naknade troškova parničnog postupka isplati iznos od 1.527.560,00 dinara, te ukoliko isto ne isplati u roku od 15 dana od dana prijema presude da isplati i zakonsku zateznu kamatu počev od dana izvršnosti presude do isplate.

Privredni apelacioni sud je doneo presudu 3Pž 3604/20 dana 10.03.2021. godine kojom je u I stavu izreke odbio kao neosnovanu žalbu tuženog i potvrdio presudu Privrednog suda u Leskovcu P 668/2019 od 02.07.2020. godine u stavu prvom izreke i to za ukupan iznos od 453.200.319,65 dinara od čega iznos od 443.937.102,44 dinara na ime prijavljene glavnice što predstavlja iznos od 3.680.115,38 evra i iznos od 9.263.217,21 dinara na ime prijavljene kamate, što predstavlja iznos od 76.789,50 evra u dinarskoj protivvrednosti obračunato po srednjem kursu NBS na dan otvaranja stečaja i u stavu drugom izreke; u II stavu izreke delimično usvojio žalbu tuženog, preinačio navedenu prvostepenu presudu u delu stava prvog tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca za utvrđenje obezbeđenog potraživanja, odnosno statusa razlučnog poverioca i razlučnog prava i prava na prvenstveno namirenje potraživanja prema tuženom u ukupnom iznosu od 29.325.073,36 dinara, na ime prijavljene glavnice.

Protiv navedene drugostepene presude tuženi je izjavio dozvoljenu i blagovremenu reviziju kojom presudu pobija zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Privredni apelacioni sud doneo je dopunsku presudu 3Pž 3604/20 dana 22.12.2021. godine kojom je u I stavu izreke odbio, kao neosnovanu, žalbu tuženog i potvrdio presudu Privrednog suda u Leskovcu P 668/19 od 02.07.2020. godine u prvom stavu izreke za iznos zakonske zatezne kamate na iznos od 453.200.319,65 dinara počev od 03.06.2015. godine do isplate; u II stavu izreke delimično usvojio žalbu tuženog i preinačio istu presudu u delu stava prvog izreke za zakonsku zateznu kamatu na iznos od 29.325.073,36 dinara i presudio tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtev za utvrđenje obezbeđenog potraživanja, odnosno statusa razlučnog poverioca i razlučnog prava i prava na prvenstveno namirenje potraživanja prema tuženom za iznos zakonske zatezne kamate od 03.06.2015. godine do isplate a na iznos glavnice od 29.325.073,36 dinara.

Protiv dopunske presude nije izjavljena revizija.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju tužioca izjavljenu protiv presude Privrednog apelacionog suda 3Pž 3604/20 od 10.03.2021. godine.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu po odredbama člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br 72/2011 ... 18/2020) i zaključio da je revizija tužioca delimično osnovana, a delimično neosnovana.

Presuda je doneta bez bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

U reviziji, tuženi ukazuje na bitne povrede odredaba parničnog postupka pred prvostepenim sudom, što nije predviđen revizijski razlog po odredbama člana 407. Zakona o parničnom postupku.

Prema činjeničnom stanju utvrđenom od strane prvostepenog suda na osnovu kog je doneta pobijana presuda, između „BB“ AD ..., Republika ... i Interlemind AD Leskovac, zaključen je ugovor o zalozi na pokretnim stvarima dana 23.12.2011. godine, kojim su konstituisali založno pravo na pokretnim stvarima Interlemind AD Leskovac, radi obezbeđenja potraživanja po ugovorima iz 2007. godine za iznos od 3.923.212,10 evra, koje potraživanje je „BB“ AD ... imao prema Interlemind AD Leskovac za isporučenu robu, sa rokom plaćanja do 31.03.2008. godine, u maksimalnom iznosu od 4.000.000,1 evra, zajedno sa obračunatom kamatom. Agencija za privredne registre je u registru založnog prava na pokretnim stvarima i pravima registrovala založno pravo 16.03.2012. godine. Dana 27.12.2012. godine je zaključen ugovor o cesiji između „BB“ AD ... i „VV“ AD ..., pravnog prethodnika ovde tužioca, kojim je ustupljeno potraživanje od Interlemind AD Leskovac pravnom prethodniku tužioca u iznosu od 7.690.202,88 evra, i ovde predmetno potraživanje. Za preuzeto potraživanje, pravni prethodnici parničnih stranaka su 16.08.2013. godine zaključili Sporazum o izmirenju duga, kojim su konstatovali da je Interlemind AD Leskovac pismeno obavešten 28.12.2012. godine da je „BB“ AD ... preneo svoje potraživanje u ukupnom iznosu od 7.690.202.88 evra na „VV“ AD ..., pravnog prethodnika ovde tužioca, te da je preneo zalogu na pokretnim stvarima koja je upisana 16.03.2012. godine u registar založnog prava kod Agencije za privredne registre. Pravnom prethodniku tužioca preneto je i potraživanje GG AD ... koje je imao prema Interlemind AD Leskovac, u ukupnom iznosu od 5.685.99,17 evra i Interlemind AD Leskovac se saglasio da ukupan iznos duga od 13.376.202,05 evra plati pravnom prethodniku tužioca u 16 jednakih mesečnih rata u iznosu po 111.200,35 evra u periodu od septembra 2013. godine do decembra 2014. godine i u 36 jednakih mesečnih rada po 322.138,78 evra u periodu od januara 2015. godine do decembra 2017. godine, i da Interlemind AD Leskovac duguje pravnom prethodniku tužioca i godišnju kamatu od 5% koja se obračunava od 01.01.2014. godine. Utvrđeno je da je između „BB“ AD ... i Interlemind AD Leskovac poslovni odnos postojao u periodu od 18.01.2007. do 27.12.2012. godine u okviru kog je prethodnik tuženog bio kupac robe ili korisnik usluga od „BB“ AD ... . Neispunjeni deo obaveze evidentiran je po 307 računa koji su sastavni deo zaključenog ugovora o cesiji, u koje su uključeni i 141 račun koji su predmet tužbenog zahteva u ovoj parnici. Ugovorom o zalozi na pokretnim stvarima obuhvaćena je obaveza Interlemind AD Leskovac po ugovorima koji su obuhvaćeni ugovorom o cesiji i evidentirani kao obaveza prethodnika tuženog po osnovu 141 računa koji su predmet tužbenog zahteva, za prodatu opremu, izradu reklamnih materijala i prodaju robe u periodu od 18.01.2007. godine do 22.10.2007. godine, sa dospelošću poslednjeg računa 21.12.2007. godine. Ukupno potraživanje na ime glavnice po 141 računu na kome se zasniva tužbeni zahtev je 3.680.115,38 evra, a ukupna protivvrednost prema srednjem kursu evra na dan otvaranja stečajnog postupka nad tuženim je 443.937.102,44 dinara.

Tuženi je osporio tužbeni zahtev isticanjem prigovora zastarelosti potraživanja, s obzirom da je zasnovano na računima o isporuci robe iz 2007. godine, te je potraživanje zastarelo 2010. godine, i osporava da je Sporazumom o izmirenju dugovanja iz 2013. godine predmetni dug priznat od strane pravnog prethodnika tuženog.

Drugostepeni sud smatra da je Sporazumom o izmirenju duga zaključenim 16.08.2013. godine između parnog prethodnika tužioca i Interlemind AD Leskovac, kojim je utvrđena ukupna visina duga u koji ulazi i dug koji je predmet tužbenog zahteva, te utvrđena obaveza Interleminda AD Leskovac da isplati dug u 16 jednakih mesečnih rata do decembra 2014. godine i 36 jednakih rata od januara 2015. do decembra 2017. godine, priznato predmetno potraživanje. Tuženi u reviziji osporava dejstvo Sporazuma o izmirenju duga, navodima da je potpisan od strane neovlašćenog lica za tuženog. Međutim, prema utvrđenju prvostepenog suda taj sporazum je sa strane tuženog potpisan od strane ovlašćenih lica, izvršnih direktora, u postupku saslušanih svedoka DD i ĐĐ. U reviziji protiv donete drugostepene presude prema odredbama člana 407. Zakona o parničnom postupku ne može se pobijati utvrđeno činjenično stanje, pa ni o postojanju ovlašćenja potpisnika sporazuma sa strane tuženog. Nadalje, utvrđeno je da je celokupno potraživanje obuhvaćeno Ugovorom o cesiji proknjiženo kod tuženog kao potraživanje tužioca. Prema tome, za tuženog nije bila sporna obaveznost Sporazuma o izmirenju duga zaključenog 16.08.2013. godine, kojim je konstatovano i da je tuženi pismeno obavešten o cesiji potraživanja na ovde tužioca.

Drugostepeni sud je pravilno ocenio da nije osnovan ni prigovor tuženog da Sporazum ne proizvodi pravno dejstvo s obzirom na odredbe člana 46. Zakona o platnom prometu („Službeni glasnik SRJ“, br. 3/2002 ... „Službeni glasnik RS“, br. 31/11) koji je tada bio na snazi, jer je zaključen za vreme blokade računa Interlemind AD Leskovac. Interlemind AD Leskovac nije ugovorna strana u ugovoru o cesiji, nije on ustupio potraživanje, što bi bilo zabranjeno odredbom člana 46. Zakona o platnom prometu. Navedenom odredbom nije zabranjeno priznanje duga i promena rokova dospeća, što je sadržina Sporazuma o izmirenju duga zaključenog 16.08.2013. godine.

Tuženi je istakao prigovor zastarelosti predmetnog potraživanja, što ponavlja i u navodima revizije, polazeći od osporavanja dejstva Sporazuma o izmirenju duga od 16.08.2013. godine.

O prigovoru zastarelosti potraživanja nižestepeni sudovi su pravilno odlučili. Sporazumom o izmirenju duga tužilac i Interlemind AD Leskovac utvrdili su nove rokove dospelosti predmetnog potraživanja, koje je Interlemind priznao, tako da 16 jednakih mesečnih rata dospevaju u periodu od septembra 2013. do decembra 2014. godine, a 36 jednakih rata u periodu od januara 2015. do decembra 2017. godine. Dejstvo priznanja duga na tok zastarelosti nižestepeni sudovi su pravilno utvrdili, pravilnom primenom materijalnog prava na koje se pozivaju. Kako je tužba poneta 15.08.2016. godine radi utvrđenja prethodno prijavljenog potraživanja tužioca prema tuženom u postupku stečaja, to proizilazi da je zastarni rok prekinut pre isteka roka od 3 godine, koji je zastarni rok propisan odredbom člana 374. Zakona o obligacionim odnosima.

Prema tome, prigovori tuženog nisu osnovani, pa je i revizija tuženog neosnovana u delu kojim se pobija pravnosnažna presuda kojom je odlučeno o glavnom dugu i o razlučnom pravu tužioca radi namirenja potraživanja na ime glavnog duga iz sredstava ostvarenih prodajom pokretnih stvari pobrojanih u prvom stavu izreke prvostepene presude, na kojima je konstituisana zaloga od strane tuženog i založno pravo preneto na tužioca.

Međutim, revizija je osnovana u delu u kome se pobija pravnosnažna presuda o potraživanju tužioca za iznos od 9.263.217,21 dinar na ime kamate, što predstavlja protivvrednost iznosa od 76.789,50 evra po srednjem kursu NBS na dan otvaranja stečaja. Iznos od 9.263.217,21 dinar je prijavljeno potraživanje na ime zatezne kamate obračunate na glavni dug od 473.262.175,80 dinara. Kako je odbijen tužbeni zahtev za za glavni dug u iznosu od 29.325.073,36 dinara, to osnovano revident ukazuje da je neosnovano obavezan da plati zateznu kamatu u iznosu koji je obračunat i na taj deo potraživanja na ime glavnice. Osim toga, utvrđena je činjenica da je Sporazumom o izmirenju duga, na kome je tužba takođe zasnovana, ugovoreno da Interlemind AD Leskovac duguje prethodniku tužioca godišnju kamatu od 5% koja se obračunava od 01.01.2014. godine, na iznos konstatovanog glavnog duga od 13.376.202,05 evra. Nižestepeni sudovi nisu imali u vidu ovu odredbu sporazuma, pa nisu raspravili da li je zatezna kamata obračunata na nivou zakonske zatezne kamate ili na ugovorenom nivou od 5%, o kojoj ugovor ne bi mogao proizvoditi dejstvo. Po odredbi člana 277. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima se zatezna kamata određuje imperativnim propisom – Zakonom o zateznoj kamati.

Ovo su razlozi zbog kojih je revizija neosnovana u delu u kojem je odlučeno o potraživanju za glavni dug, dok je u delu u kom je odlučeno o uglavničenoj zateznoj kamati revizija osnovana i ukinuta je drugostepena i prvostepena presuda i predmet je vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje, primenom odredaba člana 414. i člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

U ponovljenom postupku doneće se odluka o troškovima celog postupka prema odredbi člana 165. stav 3. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić