Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tužilje dozvoljena, ali da nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, dok bitna povreda iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, na koju se revizijom ukazuje, nije revizijski razlog u smislu člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, stranke imaju jedno zajedničko dete, VV, rođenog ...1998. godine. Očinstvo tuženog je utvrđeno pravnosnažnom presudom Višeg suda u Zrenjaninu P2 18/17 od 25.07.2017. godine i on je obavezan da doprinosi dečijem izdržavanju mesečnim iznosom od 12.000,00 dinara, počev od dana donošenja presude pa ubuduće. Istom presudom je poništena izjava o priznanju očinstva koju je dao GG. Tužilja je pet godina živela u vanbračnoj zajednici sa GG kada je rodila VV. Istovremeno je održavala emotivnu vezu sa tuženim. GG, koji je sa tužiljom zaključio brak 2008. godine bio je uveren da je VV njegov sin, dok tuženi nije imao saznanja da je dete njegovo. Obavezu izdržavanja utvrđenu pravnosnažnom presudom tuženi uredno ispunjava. Potrebe muškog deteta rođenog 1998. godine za vremenski period od 16.08.2007. godine do 25.07.2017. godine iznose ukupno 2.069.956,00 dinara, a doprinos svakog roditelja iznosi po pola od ovog iznosa (1.034.978,00 dinara).

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je obavezao tuženog na isplatu iznosa od 1.000.000,00 dinara koliko je tužilja tražila tužbenim zahtevom, nalazeći da tužilja ima pravo regresa prema tuženom za onaj iznos koji je on bio dužan da daje na ime svog doprinosa za izdržavanje zajedničkog deteta. Svoju odluku prvostepeni sud je zasnovao na odredbama članova 154. stav 1. i 165. stav 1. Porodičnog zakona i članova 214. i 218. Zakona o obligacionim odnosima.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev sa stanovištem da je tužilja, kao majka koja je svojim sredstvima izdržavala zajedničko dete stranaka u utuženom periodu, lice koje ima pravnu obavezu izdržavanja svoga deteta, te zato nije moguća primena člana 165. Porodičnog zakona.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijanom presudom pravilno primenjeno materijalno pravo kada je preinačena prvostepena presuda i odbijen tužbeni zahtev. Pravilan je zaključak drugostepenog suda da tužilja nema pravo regresa prema tuženom za dato izdržavanje ni po osnovu člana 165. stav 1. Porodičnog zakona, niti po pravilima sticanja bez osnova iz člana 210.-218. Zakona o obligacionim odnosima.

Prema članu 165. stav 1. Porodičnog zakona, lice koje je faktički davalo izdržavanje, a nije imalo pravnu obavezu, ima pravo na naknadu za učinjeno izdržavanje od lica koje je bilo dužno da daje izdržavanje.

Smisao pravila iz citirane zakonske odredbe je da se pravo na regres omogući trećem licu koje faktički plaća izdržavanje iako nema zakonsku obavezu izdržavanja, zbog čega se pravo na regres iz ove zakonske odredbe ne odnosi na roditelje. Roditelji su lica koji imaju pravnu obavezu izdržavanja prema svojoj deci, jer su po Porodičnom zakonu dužni da izdržavaju svoju maloletnu decu i punoletnu decu dok su na redovnom školovanju, a najkasnije do navršene 26. godine života ( članovi 73., 154. i 155.). Shodno tome, roditelji ne spadaju u krug lica koja prema navedenoj zakonskoj odredbi imaju pravo na naknadu za već dato izdržavanje, a to znači ni prema drugom roditelju koji u tome nije učestvovao ili to nije učinio u dovoljnoj meri. U situaciji kada se radi o zahtevu za naknadu za već dato izdržavanje roditelja koji ima zakonsku obavezu izdržavanja deteta prema drugom roditelju koji u tome nije učestvovao, kao što je konkretni slučaj, ne postoje uslovi za dosuđivanje regresnog potraživanja prema članu 165. stav 1. Porodičnog zakona. Ovo stoga jer navedena zakonska odredba ima za cilj da zaštiti imovinske interese trećih lica koja su faktički davala izdržavanje iako nisu imala zakonsku obavezu u odnosu na lica koja tu pravnu obavezu izdržavanja faktički ne vrše.

Stoga tužilja ne spada u krug lica koja imaju pravo na naknadu za već dato izdržavanje (pravo na regres) u smislu člana 165. stav 1. Porodičnog zakona, jer je u utuženom periodu imala pravnu obavezu izdržavanja prema sinu po osnovu člana 68., 73. i 154. Porodičnog zakona, niti saglasno cilju zakonske odredbe to pravo može isticati prema tuženom kao drugom roditelju koji nije učestvovao u izdržavanju svoga deteta u utuženom periodu. Kako tužilja nema pravo na naknadu za već dato izdržavanje prema tuženom prema pravilima iz Porodičnog zakona, ona to pravo ne može ostvariti ni po pravilima sticanja bez osnova (članovi 210. – 218. ZOO), jer je Porodični zakon specijalni zakon koji je u potpunosti uredio ovu oblast.

Iz navedenih razloga, primenom člana 414. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić