U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, preduzeća PERMINDEX DOO, kao prodavac i CASTANEA DOO, kao kupac su bili u poslovnom odnosu povodom kupoprodaje svežeg stonog belog i crnog grožđa prve klase na osnovu ugovora o prodaji od 10.05.2011. godine. Ovim ugovorom se prodavac obavezao da proda i isporuči robu, a kupac da isplati kupoprodajnu cenu. Prodavac je ispunio svoju obavezu i isporučio ugovorenu robu ali kupac nije izvršio plaćanje po ispostavljenim računima izdatim za period od 06.10.2011. zaključno sa 25.12.2011. godine u ukupnom iznosu od 38.755.185,23 dinara. Ugovoreni rok plaćanja je bio 60 dana od dana ispostavljanja računa za svaku isporuku uz mogućnost produžetka roka na 90 dana saglasno članu 9. ugovora. Dana 05.04.2012. godine zaključen je ugovor o preuzimanju duga između preduzeća PERMINDEX DOO kao poverioca, CASTANEA DOO kao dužnika i tuženog u svojstvu preuzimaoca duga. U članu 2. ugovora o preuzimanju duga tuženi je preuzeo deo duga preduzeća CASTANEA prema preduzeću PERMINDEX u iznosu od 22.322.850,00 dinara, po računima koji su navedeni u ugovoru. Saglasno članu 3. ugovora tuženi je stupio na mesto ranijeg dužnika za navedeni deo duga pri čemu se raniji dužnik oslobodio obaveze prema poveriocu za navedeni deo iznosa duga. Po članu 4. ugovora o preuzimanju duga tuženi se obavezao da preuzeti dug isplati poveriocu najkasnije do 01.04.2014. godine, a u članu 5. tuženi se obavezao da u roku od 2 dana od dana zaključenja ugovora dostavi založnu izjavu na osnovu koje će izvršiti upis založnog prava – izvršna vansudska hipoteka prvog reda radi obezbeđenja potraživanja iz tog ugovora. Poverilac je opomenama pred utuženje od 26.02.2016. godine i 09.03.2016. godine obavestio tuženog o celokupnom iznosu duga koji je dospeo za naplatu i zahtevao njegovo plaćanje. Tuženi nije izvršio plaćanje, niti je odgovorio na opomenu. Dana 31.05.2017. godine zaključen je ugovor o ustupanju potraživanja između preduzeća PERMINDEX u svojstvu ustupioca i ovde tužioca u svojstvu prijemnika. Odredbom člana 1. tog ugovora tužiocu je ustupljeno potraživanje prema tuženom u iznosu od 22.322.820,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 02.04.2014. godine do isplate. Dopisom od 01.06.2017. godine tuženi je obavešten o činjenici da je potraživanje ustupljeno ovde tužiocu, kao i o pravnim posledicama izvršenog ustupanja u skladu sa članom 438. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima. Tužilac je tužbu u ovoj parnici podneo preporučenom pošiljkom 05.06.2017. godine.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev, nalazeći da je istaknuti prigovor zastarelosti potraživanja osnovan u smislu člana 374. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, jer predmetno potraživanje potiče iz ugovora o prometu robe i usluga, zaključenog između pravnih lica (pravni prethodnici tužioca i tuženog), koje je dospelo za isplatu 02.04.2014. godine, pa je do podnošenja tužbe 05.06.2017. godine protekao zakonski rok od tri godine.

Po odredbi člana 446. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO) preuzimanje duga vrši se ugovorom između dužnika i preuzimaoca, na koji je pristao poverilac. Preuzimanjem duga preuzimalac stupa na mesto pređašnjeg dužnika, a ovaj se oslobađa obaveze po članu 448. stav 1. ZOO i između preuzimaoca i poverioca postoji ista obaveza koja je dotle postojala između pređašnjeg dužnika i poverioca (stav 3.). Preuzimalac može istaći poveriocu sve prigovore koji proističu iz pravnog odnosa između pređašnjeg dužnika i poverioca, iz koga potiče preuzeti dug, kao i prigovore koje preuzimalac ima prema poveriocu (član 450. ZOO), što uključuje i prigovor zastarelosti potraživanja.

Međusobna potraživanja pravnih lica iz ugovora o prometu robe i usluga, kao i potraživanja naknade za izdatke učinjene u vezi sa tim ugovorima, zastarevaju za tri godine po članu 374. stav 1. ZOO.

Neosnovani su navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava ukazivanjem da ugovor o preuzimanju duga ima drugu pravnu prirodu, odnosno da predstavlja ugovor o poravnanju zbog čega se na predmetno potraživanje ima primeniti opšti rok zastarelosti od 10 godina propisan članom 371. ZOO. Između preuzimaoca i poverioca postoji ista obaveza koja je dotle postojala između pređašnjeg dužnika i poverioca, bez obzira na preuzimanje duga. Zato preuzeti dug koji potiče iz ugovora o prometu robe i usluga između pravnih lica zastareva za tri godine po članu 374. stav 1. ZOO. Suprotno navodima revizije, činjenica da se kao potpisnik ugovora o preuzimanju duga pojavljuje i poverilac potraživanja, ne menja pravnu prirodu tog ugovora jer da bi ugovor starog i novog dužnika imao dejstvo i prema poveriocu potrebno je da on pristane na preuzimanje duga, što je on učinio potpisivanjem ugovora. Po članu 449. stav 2. ZOO preuzimalac ne odgovara za nenaplaćene kamate koje su dospele do preuzimanja ako nije što drugo ugovoreno, pa pravnu prirodu ugovora o preuzimanju duga ne menja ni činjenica da se po navodima revizije poverilac prećutno odrekao prava na kamatu za period od dospelosti svake pojedinačne fakture do 01.04.2014. godine. Postizanjem saglasnosti oko novog roka za izmirenje preuzetog duga do 01.04.2014. godine, određen je novi rok dospelosti potraživanja, pa se po odredbi člana 361. stav 1. ZOO zastarelost računa od dana kada je poverilac imao pravo da zahteva ispunjenje obaveze (od 02.04.2014. godine). Do podnošenja tužbe u ovoj parnici 05.06.2017. godine, protekao je zakonski rok zastarelosti od tri godine koji se u konkretenom slučaju primenjuje. Ostalim navodima revizije ponavljaju se žalbeni razlozi koji su bili predmet pravilne ocene drugostepenog suda pa Vrhovni kasacioni sud nalazi da ih nije potrebno detaljno obrazlagati u smislu člana 414. stav 2. ZPP.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić