Prvim stavom izreke presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2453/20 od 17.06.2021. godine preinačena je presuda Osnovnog suda u Despotovcu P 237/19 od 04.08.2020. godine tako što je kao neosnovan odbijen zahtev tužilje za utvrđenje postojanja prava službenosti prolaza opisanog u prvom stavu izreke prvostepene presude. Drugim stavom izreke obavezana je tužilja da tuženom na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 229.230,00 dinara.

Protiv pravosnažne presude donete u drugostepenom postupku tužilja je zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava reviziju podnela shodno članu 403. stav 2. tačka 2. ZPP.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20), Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija nije osnovana.

U postupku donošenja drugostepene odluke nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a izjavljenim vanrednim pravnim lekom ne ukazuje se na druge bitne povrede odredaba parničnog postupka koje bi bile od uticaja na zakonitost osporavane presude.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju sledi da su do kompleksa svojih katastarskih parcela broj .../..., .../..., .../..., .../..., .../... i .../... upisanih u list nepokretnosti ... KO ..., tužilja i njeni pravni prethodnici decenijama unazad, od javnog puta upisanog kao javna svojina Opštine Despotovac, dolazili sporednim seoskim poljskim putem širine 3 metra. Navedeni sporedni poljski put od javnog puta vodi preko kp. br. ... upisane u list nepokretnosti ... KO ... kao svojina tuženikove supruge VV, zatim preko kp.br. ... KO ... upisane kao javna svojina JP „Srbija šume“, pa preko kp.br. .../... upisane u list nepokretnosti ... KO ..., koja je vlasništvo tuženog. Poljski seoski put, koji je radi obrađivanja svojih katastarskih parcela tužilja koristila za prolaz pešice, motornim vozilima i poljoprivrednom mehanizacijom, ima vidljive kolotrage. Površina tužiljinih nepokretnosti iznosi oko 1 hektar i one su okružene katastarskim parcelama trećih lica, a tuženikova katastarska parcela ima površinu 7 ari i graniči se sa kompleksom tužiljinih katastarskih parcela. U toku ovog postupka, zbog osporavanja prolaza tužilji preko kp.br. ... KO ..., pred Osnovnim sudom u Despotovcu pokrenuta je parnica između tužilje i tuženikove supruge VV, čija se nepokretnost nalazi neposredno do javnog puta.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev opredeljen u merama i granicama prema nalazu veštaka geodetske struke. U obrazloženju svoje odluke je naveo da je u periodu dužem od 20 godina tužilja zajedno sa svojim pravnim prethodnicima sporni prolaz koristila za pristup svojim katastarskim parcelama, da je to trajalo sve do 2016. godine, kada joj je za razliku od drugih meštana koji put nesmetano i dalje koriste, tuženi zabranio prolaz, te da su se shodno članu 49. stav 1. članu 51. i članu 54. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa („Službeni list SFRJ“ broj 6/80 sa izmenama i dopunam, „Službeni list SRJ“ broj 29/96 i „Službeni glasnik RS“ broj 115/05), stekli uslovi za utvrđenje postojanja prava službenosti prolaza stečenog održajem.

Zauzimajući drugačije pravno stanovište drugostepeni sud je tužbeni zahtev odbio zauzimajući pravni stav da su titulari stvarnog prava na katastarskim parcelama lociranim između javnog puta i tužiljinih katastarskih parcela – tuženikova supruga VV, Javno preduzeće „Srbija šume“ i tuženi, shodno članu 211. stav 1. u vezi sa članom 210. ZPP nužni suparničari, pa kako je tužba podneta samo protiv tuženog, kao vlasnika susedne katastarske parcele .../... KO ..., tužbeni zahtev je odbijen shodno članu 211. stav 2. ZPP.

U skladu sa članom 414. stav 2. ZPP, Vrhovni kasacioni sud prihvata razloge pobijane presude i neosnovanim ocenjuje navode tužiljine revizije.

Članom 211. stav 1. ZPP propisano je da nužno suparničarstvo postoji ako po zakonu ili zbog prirode pravnog odnosa tužbom moraju da se obuhvate sva lica koja su učesnici materijalnopravnog odnosa. Stavom 2. istog člana propisano je da će sud da odbije tužbeni zahtev kao neosnovan ako sva lica iz stava 1. ovog člana nisu obuhvaćene tužbom kao stranke,. Stavom trećim istog člana propisano je da u nužnom suparničarstvu sud vodi računa po službenoj dužnosti.

Članom 210. ZPP propisano je da ako po zakonu ili zbog prirode pravnog odnosa spor može da se reši samo na jednak način prema svim suparničarima (jedinstveni suparničari), oni se smatraju kao jedna parnična stranka, tako da kada pojedini suparničari propuste neku parničnu radnju, dejstvo parničnih radnji koje su izvršili drugi suparničari odnose se i na one koji te radnje nisu preduzeli.

U skladu sa citiranim odredbama procesnog zakona, potpunost zajednice na strani tuženih zahtevala je podnošenje tužbe i protiv JP „Srbijašume“ i VV, supruge tuženog, kao vlasnika preostale dve katastarske parcele locirane između javnog puta i tužiljine njive, jer te nepokretnosti njeno pravo službenosti čine jedinstvenim i funkcionalnim.

Stvarna službenost, kao pravo vlasnika povlasnog dobra da za potrebe svoje nepokretnosti vrši određene radnje na nepokretnosti drugog vlasnika (poslužno dobro), shodno članu 50. stav 1. u vezi sa članom 49. stav 1. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa vrši se tako da najmanje opterećuje poslužno dobro i saglasno članu 51. istog zakona zasniva se pravnim poslom, odlukom državnog organa ili održajem. Stvarna službenost, koja zbog položaja povlasnog dobra realno opterećuje nekoliko nepokretnosti u vlasništvu više lica, za vlasnika povlasnog dobra faktički predstavlja jedinstveno pravo i kao takvo zahteva istovetno rešenje prema svim titularima stvarnog prava na poslužnim katastarskim parcelama.

Sa stanovišta člana 56. stav 1. u vezi sa članom 54. stav 1. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, kojima je kao osnov za utvrđenje postojanja stvarne službenosti propisan održaj duži od 20 godina tokom kog vremena se vlasnik poslužnog dobra nije protivio korišćenju svoje nepokretnosti za potrebe povlasnog dobra, Vrhovni kasacioni sud je revizijske navode vezane za različite pravne osnove sticanja prava službenosti na katastarskim parcelama u svojini JP „Srbijašume“ i tuženikove supruge ocenio neosnovanim.

Odluka o troškovima parničnog postupka doneta je pravilnom primenom člana 165. stav 2. u vezi sa članom 153. stav 1, članom 154. i članom 163. stav 1. i 2. ZPP, a njihova visina opredeljena je u skladu sa Advokatskom i Taksenom tarifom važećom na dan presuđenja.

Na osnovu svega izloženog, saglasno odredi člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci ove presude.

Predsednik veća-sudija

Marina Milanović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić