.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 2857/2022
14.12.2022. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Spomenke Zarić, predsednika veća, Dobrile Strajina i Vesne Subić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Milica Petrović, advokat iz ..., protiv tuženog JKP GRADSKO SAOBRAĆAJNO PREDUZEĆE „Beograd“, čiji je punomoćnik Dragan Jovanović, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 449/22 od 10.03.2022. godine, u sednici održanoj 14.12.2022. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog, izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 449/22 od 10.03.2022. godine.
ODBIJA SE, kao neosnovan, zahtev tuženog za naknadu revizijskih troškova.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 5467/21 od 04.11.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca, kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu na ime razlike u visini predviđene i isplaćene naknade za troškove ishrane na radu koja se isplaćuje u gotovom novcu, isplati za period od juna 2018. godine do maja 2021. godine, pojedinačne iznose sa kamatom, navedene u tom stavu izreke. Stavom drugim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca, kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu na ime razlike između visine predviđene i isplaćene naknade za troškove ishrane na radu koja bi trebalo da se isplaćuje u bonovima uplati za period od novembra 2018. godine do maja 2021. godine, pojedinačne iznose sa kamatom, navedene u tom stavu izreke. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 1.900,00 dinara.
Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 449/22 od 10.03.2022. godine, stavom prvim i drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom i drugom izreke i obavezan tuženi da tužiocu na ime razlike u visini predviđene i isplaćene naknade za troškove ishrane na radu koja se isplaćuje u gotovom novcu i u bonovima, isplati pojedinačne iznose sa kamatom, navedene ovim stavovima izreke. Stavom trećim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu trećem izreke prvostepene presude i odbijen zahtev tuženog za naknadu troškova parničnog postupka u iznosu od 1.900,00 dinara, kao neosnovan. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 52.270,00 dinara, sa kamatom od izvršnosti do isplate. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu na ime naknade troškova postupka po žalbi isplati iznos od 41.770,00 dinara.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio blagovremenu reviziju, zbog pogrešne primene primene materijalnog prava i predložio da se o reviziji odluči kao izuzetno dozvoljenoj, u smislu odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku.
S obzirom da je revizija tuženog dozvoljena po odredbi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...18/20), to nije bilo potrebe da se o istoj odlučuje kao o posebnoj reviziji.
Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom odredbe člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku i utvrdio da je revizija osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka propisana odredbom člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu na neodređeno vreme kod tuženog koji mu je, na ime naknade troškova za ishranu u toku rada, primenom svog Kolektivnog ugovora, isplaćivao mesečni iznos od 500,00 dinara bruto, od čega iznos od 300,00 dinara u gotovom novcu, a 200,00 dinara u vidu bonova za ishranu, na osnovu broja dana kada je tužilac bio prisutan na radu. Kolektivnim ugovorom tuženog broj 12082, koji je stupio na snagu 19.10.2018. godine, u odredbi člana 64. stav 1, predviđeno je pravo zaposlenog na mesečnu naknadu za troškove ishrane u toku rada u visini 500,00 dinara po radnom danu, s tim da će se 300,00 dinara isplatiti u novcu, a 200,00 dinara u bonovima za ishranu. Tužilac tužbenim zahtevom traži isplatu razlike u isplaćenoj naknadi za troškove ishrane u toku rada za period od decembra 2018.godine do juna 2021. godine pošto mu je tuženi naknadu isplatio u iznosu umanjenom za plaćene poreze i doprinose smatrajući da iznos od 500,00 dinara, predviđen odredbom člana 64. stav 1. Kolektivnog ugovora tuženog, predstavlja „bruto“, naknadu.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev tužioca kao neosnovan, s obzirom da se u konkretnoj situaciji ne može primeniti odredba člana 64. Kolektivnog ugovora, kojom je uvećana naknada troškova ishrane na 500,00 dinara, već odredba člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.
Apelacioni sud je zaključio da je prvostepeni sud na potpuno i pravilno utvrđeno činjenično stanje pogrešno primenio materijalno pravo, pa je preinačio prvostepenu presudu i usvojio tužbeni zahtev tužioca.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo.
Odredbom člana 118. stav 1. tačka 5 Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05... 95/18), propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu za ishranu u toku rada ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način.
U spornom periodu od juna 2018. do juna 2021. godine primenjivana su dva kolektivna ugovora tuženog. Odredbama člana 63. Kolektivnog ugovora Javnog komunalnog preduzeća Gradsko saobraćajno preduzeće „Beograd“ („Službeni list grada Beograda“, broj 4/15), utvrđeno je da zaposleni ima pravo na mesečnu naknadu za troškove ishrane u toku rada u visini od 300,00 dinara po radnom danu (stav 1.) i da se mesečna naknada za ishranu u toku rada iz stava 1. ovog člana, isplaćuje po isteku meseca istovremeno sa konačnom isplatom zarade, na osnovu prisustva na radu zaposlenog za tekući mesec (stav 2). Prema odredbi člana 64. stav 1. Kolektivnog ugovora Javnog komunalnog preduzeća Gradsko saobraćajno preduzeće „Beograd“ („Službeni list grada Beograda“, broj 96/18), zaposleni ima pravo na mesečnu naknadu za troškove ishrane u toku rada u visini od 500,00 dinara po radnom danu, s tim da će se 300,00 dinara isplatiti u novcu, a 200,00 dinara u bonovima za ishranu.
Naknada troškova ishrane u toku rada u istoj visini bila je utvrđena i odredbom člana 23. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj i stambenoj delatnosti grada Beograda („Službeni list grada Beograda“, broj 3/15) i člana 23. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj i stambenoj delatnosti grada Beograda („Službeni list grada Beograda“, broj 78/18).
Naime, u konkretnom slučaju sporno je da li je kolektivnim ugovorima koji su važili u utuženom periodu visina naknade troškova za ishranu u toku rada bila predviđena u bruto ili neto iznosu. Takođe, od značaja za primenu odredaba Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, je i to da li je pravo zaposlenih na mesečnu naknadu za troškove ishrane u toku rada predviđeno u višem iznosu od iznosa u prethodnom periodu, ali navedeno tuženi tokom postupka nije dokazao niti isticao.
Polazeći od toga da je u spornom periodu kolektivnim ugovorima kod tuženog poslodavca i posebnim kolektivnim ugovorima bila jasno i nedvosmisleno ugovorena visina naknade troškova ishrane u toku rada koja će se isplatiti zaposlenima, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je tužilac imao pravo na isplatu naknade ovih troškova u tako ugovorenim iznosima bez umanjenja za poreze i doprinose po principu obračuna bruto zarade ustanovljenom u članu 105. Zakona o radu. U situaciji kada se u Kolektivnom ugovoru navede konkretan novčani iznos koji se na ime naknade troškova ima isplatiti zaposlenom, ne može se na štetu zaposlenog pretpostaviti da je reč o ugovorenom bruto iznosu, jer je to protivno odredbi člana 118. stav 1. Zakona o radu, koja propisuje pravo zaposlenog na naknadu troškova, pa i troškova ishrane u toku rada, u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu. Opštim aktima i ugovorom o radu u konkretnom slučaju nije predviđeno da je visina naknade troškova za ishranu u toku rada ugovorena u bruto iznosu.
Neosnovani su navodi revizije da bi isplata naknade troškova ishrane u toku rada u neto iznosu predviđenom kolektivnim ugovorima tuženog dovela do povećanja zarade tužioca, te da bi zbog toga odredba člana 64. stav 1. Kolektivnog ugovora kod tuženog iz 2018. godine mogla biti i ništava imajući u vidu odredbu člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (ništave su odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugog stalnog primanja), s obzirom da je u konkretnom slučaju sporna primena, a ne izmena opšteg akta (kolektivnog ugovora).
Predsednik veća – sudija
Spomenka Zarić,s.r.
Za tačnost otpravka
upravitelj pisarnice
Marina Antonić
