.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 4160/2022
08.02.2023. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Gordane Komnenić i Dragane Mirosavljević, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Marija Kitarović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo unutrašnjih poslova, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Beograd, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1273/22 od 20.05.2022. godine, u sednici održanoj 08.02.2023. godine, doneo je
P R E S U D U
PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1273/22 od 20.05.2022. godine, u stavovima drugom, četvrtom i petom izreke, tako što ODBIJA, kao neosnovana, žalba tužene i potvrđuje presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 7076/21 od 25.01.2022. godine, u stavu prvom i drugom izreke u delu kojim je obavezana tužena da tužilji na ime naknade materijalne štete zbog manje isplaćenih plata za period od 01.10.2018. do 31.12.2018. godine isplati i to: za oktobar 2018. godine iznos od 64.002,72 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 25.11.2018. godine; za novembar 2018. godine iznos od 66.333,58 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 25.12.2018. godine i za decembar 2018. godine iznos od 66.333,58 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 25.01.2019. godine, sve navedeno do isplate, i da u korist tužilje obračuna doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje za period od 01.10.2018. do 31.12.2018. godine na navedene neisplaćene iznose plate i iste uplati Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje – Filijala za Grad Beograd, prema stopi važećoj na dan uplate, kao i da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 20.178,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate, a ODBIJA zahtev tužene za naknadu troškova postupka po žalbi.
OBAVEZUJE SE tužena da tužilji naknadi troškove revizijskog postupka od 18.000,00 dinara, u roku od osam dana od dana prijema prepisa presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 7076/21 od 25.01.2022. godine, stavom prvim izreke, obavezana je tužena da tužilji na ime naknade materijalne štete zbog manje isplaćenih plata za period od 01.10.2018. godine zaključno sa 31.12.2018. godine isplati iznos od ukupno 283.879,27 dinara i to: iznos od 93.800,00 dinara, na ime manje isplaćenih plata za oktobar 2018. godine, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 25.11.2018. godine pa do isplate; iznos od 95.039,63 dinara na ime manje isplaćene plate za novembar 2018. godine, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 25.12.2018. godine pa do isplate; iznos od 95.039,63 dinara na ime manje isplaćene plate za decembar 2018. godine, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 25.01.2019. godine pa do isplate. Stavom drugim izreke, tužena je obavezana da na iznose iz stava prvog izreke u korist tužilji obračuna doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje za period od 01.10.2018. godine zaključno sa 31.12.2018. godine i iste uplati Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje – Filijala za Grad Beograd, prema stopi važećoj na dan uplate. Stavom trećim izreke, tužena je obavezana da tužilji na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 111.954,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti presude. Stavom četvrtim izreke, odbijen je zahtev tužilje za isplatu zakonske zatezne kamate na dosuđene iznose troškove postupka u iznosu od 101.454,00 dinara za period od 13.07.2021. godine pa do dana izvršnosti presude.
Apelacioni sud u Beogradu je, presudom Gž1 1273/22 od 20.05.2022. godine, stavom prvim izreke, potvrdio presudu Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 7076/21 od 25.01.2022. godine, u delu stava prvog izreke i u delu stava drugog izreke, kojima je obavezana tužena da tužilji na ime naknade materijalne štete zbog manje isplaćenih plata za period od 01.10.2018. do 31.12.2018. godine isplati i to: za oktobar 2018. godine iznos od 29.797,28 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 25.11.2018. godine pa do isplate; za novembar 2018. godine iznos od 28.706,05 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 25.12.2018. godine pa do isplate i za decembar 2018. godine iznos od 28.706,05 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 25.01.2019. godine pa do isplate i da u korist tužilje obračuna doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje za period od 01.10.2018. do 31.12.2018. godine na navedene neisplaćene razlike plate i iste uplati Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje – Filijali za Grad Beograd, prema stopi važećoj na dan uplate, a žalbu tužene je u tom delu odbio kao neosnovanu. Stavom drugim izreke, preinačena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 7076/21 od 25.01.2022. godine, u preostalom delu stava prvog izreke i u preostalom delu stava drugog izreke tako što su odbijeni, kao neosnovani tužbeni zahtevi tužilje u delu da se obaveže tužena da joj na ime naknade materijalne štete zbog manje isplaćenih plata za period od 01.10.2018. do 31.12.2018. godine isplati i to: za oktobar 2018. godine preko iznosa od 29.797,28 dinara a do iznosa od 93.800,00 dinara, za iznos od 64.002,72 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 25.11.2018. godine do isplate; za novembar 2018. godine, preko iznosa od 28.706,05 dinara a do iznosa od 95.039,63 dinara, za iznos od 66.333,58 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 25.12.2018. godine pa do isplate i za decembar 2018. godine, preko iznosa od 28.706,05 dinara a do iznosa od 95.039,63 dinara, za iznos od 66.333,58 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 25.01.2019. godine do isplate i da u korist tužilje obračuna doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje za period od 01.10.2018. do 31.12.2018. godine na navedene neisplaćene iznose plate i iste uplati Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje – Filijali za Grad Beograd, prema stopi važećoj na dan uplate. Stavom trećim izreke, potvrđeno je rešenje o parničnim troškovima sadržano u stavu trećem izreke presude Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 7076/21 od 25.01.2022. godine, za iznos od 91.776,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate, a žalba tužene je u tom delu odbijena kao neosnovana. Stavom četvrtim izreke, preinačeno je rešenje o parničnim troškovima sadržano u stavu trećem izreke presude Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 7076/21 od 25.01.2022. godine u preostalom delu tako što je odbijen kao neosnovan zahtev tužilje za naknadu parničnih troškova preko iznosa od 91.776,00 dinara do iznosa od 111.954,00 dinara, za iznos od 20.178,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate. Stavom petim izreke, obavezana je tužilja da tuženoj naknadi troškove postupka po žalbi u iznosu od 18.000,00 dinara.
Protiv preinačujućeg dela pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je izjavila blagovremenu reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.
Vrhovni kasacioni sud je ispitao pravnosnažnu presudu, u pobijanom delu, u smislu odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20) i utvrdio da je revizija tužilje osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Neosnovano se navodima revizije tužilje ukazuje na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 8. Zakona o parničnom postupku, učinjenu u postupku pred drugostepenim sudom, imajući u vidu da je drugostepeni sud pobijanu odluku doneo u sednici veća, na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja i ocene dokaza od strane prvostepenog suda.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je u radnom odnosu kod tužene počev od 06.07.2012. godine u Sektoru za vanredne situacije, na poslovima ... u zvanju ..., sa koeficijentom za obračun plate od 2.700. Rešenjem tužene od 15.04.2013. godine, tužilja je počev od 30.05.2013. godine trajno premeštena na radno mesto „...“ u Odseku za poslove ... Službe za borbu protiv organizovanog kriminala – Uprave kriminalističke policije. Rešenjem tužene od 30.05.2013. godine tužilji je utvrđen koeficijent za obračun plate od 2.700. Po donošenju Pravilnika o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u MUP-u od 02.03.2016. godine, tužilja je rešenjem od 01.05.2016. godine premeštena na radno mesto – ..., Odsek za poslove ... u ..., ... u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala, Uprave kriminalističke policije, u svom zvanju. Rešenjem tužene od 18.04.2017. godine, tužilji je utvrđen koeficijent za obračun i isplatu plate u visini 2.915. Veštačenjem od strane sudskog veštaka za ekonomsko-finansijsku oblast utvrđeno je da je osnovna plata tužilje za april 2013. godine, pre raspoređivanja u SBPOK iznosila 56.183,85 dinara, obračunata prema koeficijentu od 2.159 i osnovici od 26.023,09 dinara a da je nakon raspoređivanja u SBPOK plata tužilje u maju 2013. godine obračunavana prema koeficijentu 2.766 i osnovici 26.023,09 dinara i da je iznosila 71.979,87 dinara i nije obračunavana prema Uredbi o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala („Službeni glasnik RS“, br. 14/2003... 114/2014). Razlika plate tužilje, sa minulim radom, do dvostrukog iznosa plate, prema pomenutoj Uredbi iznosi ukupno 283.879,27 dinara i to: za oktobar 2018. godine 93.800,00 dinara, za novembar 2018. godine 95.039,63 dinara i za decembar 2018. godine 95.039,63 dinara. Pri obračunu, sudski veštak je imao u vidu ograničenje propisano odredbom člana 18. Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela („Službeni glasnik RS“ broj 42/2002...61/2005)
Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je tuženu obavezao da tužilji na ime naknade materijalne štete zbog manje isplaćenih plata za period od 01.10.2018. do 31.12.2018. godine isplati iznos od 283.879,27 dinara, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom na mesečne iznose manje isplaćene plate za period od oktobra do decembra 2018. godine, prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke, na osnovu odredbe člana 2. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“, br. 62/2006... 99/2010), odredbe člana 146. st. 1. i 2. Zakona o policiji („Službeni glasnik RS“, br. 101/2005, 63/2009), odredbe člana 10. Zakona o organizaciji nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala („Službeni glasnik RS“, br. 42/02... 61/05) i odredbe člana 2. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala („Službeni glasnik RS“, br. 14/2003... 114/2014), u vezi odredbe člana 154. Zakona o obligacionim odnosima. Po mišljenju prvostepenog suda, merilo za obračun dvostrukog iznosa osnovne plate ne može biti samo onaj iznos koji je tužilji nominalno isplaćen u mesecu koji je prethodio njenom raspoređivanju na radno mesto u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala – Uprava kriminalističke policije, već se pri utvrđivanju visine plate moraju uzeti u obzir i sve promene u visini osnovne plate koje su usledile u spornom periodu obračuna, a što je veštak u svom nalazu i uzeo u obzir. Odluku o uplati doprinosa, prvostepeni sud je doneo na osnovu odredbe čl. 2. i 51. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje.
Drugostepeni sud je, pobijanim preinačujućim delom, preinačio prvostepenu presudu tako što je tužbeni zahtev tužilje za naknadu materijalne štete odbio preko iznosa od 29.797,28 dinara za oktobar 2018. godine, preko iznosa od 28.706,05 dinara za novembar 2018. godine i preko iznosa od 28.706,05 dinara za decembar 2018. godine, sa pripadajućom kamatom i doprinosima za penzijsko i invalidsko osiguranje, i odbio zahtev tužilje za naknadu parničnih troškova preko iznosa od 91.776,00 dinara, a za iznos od još 20.178,00 dinara sa pripadajućom kamatom, nalazeći da tužilji pripada razlika između dvostruke plate koju je ostvarila na prethodnom radnom mestu, neposredno pre prelaska na navedene poslove u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala i isplaćene plate za naznačeni period a da tužilja nema pravo na isplatu preko tih iznosa i s tim u vezi, i pravo na uplatu doprinosa za obavezno socijalno osiguranje na iznose u odnosu na koje je prvostepena presuda preinačena.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, drugostepeni sud je, preinačenjem prvostepene presude, pogrešno primenio materijalno pravo a tužilja na to osnovano u reviziji ukazuje.
Odredbom člana 104. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05... 32/13), propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.
Na osnovu odredbe člana 146. st. 1. i 2. Zakona o policiji („Službeni glasnik RS“, br. 101/2005, 63/2009), policijski službenici i drugi zaposleni u ministarstvu imaju pravo na platu koja se sastoji od osnovice koju utvrđuje Vlada i osnovnog i dodatnog koeficijenta u odnosu na zvanje, posebne uslove rada, opasnost, odgovornost i složenost posla. Plata iz stava 1. ovog člana, uvećava se za 0,04% za svaku navršenu godinu radnog staža.
Odredbom člana 10. Zakona o organizaciji nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala („Službeni glasnik RS“, br. 42/02... 61/05), propisano je da se radi obavljanja poslova organa unutrašnjih poslova u vezi sa krivičnim delima organizovanog kriminala obrazuje u okviru ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove Služba za suzbijanje organizovanog kriminala.
Vlada Republike Srbije donela je Uredbu o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala („Službeni glasnik RS“, br. 14/2003... 114/2014), kojom je propisano da plata starešine službe i zamenika starešine službe i ovlašćenog službenog lica u službi, rukovodioca i zamenika rukovodioca posebne pritvorske jedinice i zaposlenog na poslovima obezbeđenja u posebnoj pritvorskoj jedinici, obračunava se i isplaćuje u dvostrukom iznosu plate koju su ostvarili na poslovima sa kojih su stupili na rad u organizacionoj jedinici iz člana 1. te Uredbe.
Prema pravnom stavu Vrhovnog kasacionog suda usvojenom u sednici Građanskog odeljenja Vrhovnog kasacionog suda od 13.10.2020. godine, o pravu na uvećanje plate zaposlenih u posebnim organizacionim jedinicama Ministarstva unutrašnjih poslova nadležnim za suzbijanje organizovanog kriminala i otkrivanja ratnog zločina, lica, zaposleni koji su pre stupanja na rad u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala i Službu za otkrivanje ratnih zločina bili radno angažovani u MUP-u imaju pravo na dvostruki iznos plate koju bi ostvarila na poslovima i zadacima u tom Ministarstvu, uz ograničenje iz odredbe člana 18. stav 1. Zakona o organizaciji nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela.
U skladu sa navedenim pravnim stavom Vrhovnog kasacionog suda, svako uvećanje osnovne tužiljine mesečne plate na njenom ranijem radnom mestu posledično dovodi do uvećanja dvostrukog iznosa njene osnovne plate u ovim organizacionim jedinicama.
Na osnovu izloženog, pogrešan je zaključak drugostepenog suda da tužilji pripada razlika između dvostruke plate koju je ostvarila na prethodnom radnom mestu neposredno pre prelaska na poslove u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala i isplaćene plate u utuženom periodu a da ona nema pravo na isplatu preko tih iznosa. Suprotno tome, pravilan je zaključak prvostepenog suda da merilo za obračun dvostrukog iznosa osnovne plate nije samo onaj iznos koji je tužilji nominalno isplaćen u mesecu koji je prethodio njenom raspoređivanju na radno mesto u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala u Upravi kriminalističke policije, već da se pri utvrđivanju visine plate moraju uzeti u obzir i sve promene u visini osnovne plate koje su usledile u spornom periodu obračuna, a što je i utvrđeno nalazom i mišljenjem sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke.
Odluka prvostepenog suda o troškovima parničnog postupka doneta je pravilnom primenom odredbe čl. 153. i 154. Zakona o parničnom postupku, imajući u vidu njegov ishod, a tuženoj ne pripada pravo na troškove drugostepenog postupka pošto u tom postupku nije uspela.
Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu prvom izreke, doneo primenom odredbe člana 416. stav 1. Zakona o parničnom postupku.
Tužilja je uspela u postupku po reviziji pa joj pripada pravo na naknadu troškova na ime angažovanja punomoćnika – advokata za sastav revizije, od 18.000,00 dinara, na osnovu važeće Advokatske tarife. Troškovi sudskih taksi tužilji nisu priznati jer zahtev za naknadu tih troškova nije opredeljen po vrsti, na osnovu odredbe člana 163. stav 2. Zakona o parničnom postupku.
Iz tih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu drugom izreke doneo primenom odredbe člana 165. stav 2. Zakona o parničnom postupku.
Predsednik veća – sudija
Dobrila Strajina,s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
