Protiv presude Privrednog apelacionog suda Pž 4905/21 od 26.05.2022. godine tužilac preko zakonskog zastupnika je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, pogrešne primene materijalnog prava i odluke o troškovima. Predložio je da revizijski sud preinači pobinu presudu, usvoji zahtev i obaveže tuženog da plati troškove postupka.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u granicama propisanim odredbom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ 72/11.. sa izmenama) i utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju drugostepeni sud pazi po službenoj dužnosti. Revident ukazuje u obrazloženju revizije na bitnu povredu postupka iz tačke 12. ovog člana, koja ne može biti revizijski razlog.

Predmet tužbenog zahteva je isplata novčanog potraživanja tužioca u protivvrednosti 4 stana koje se nalaze na lokaciji „...“ u ... k.p. br. .../..., .../..., .../..., .../..., i .../... KO ... i to dva stana po Ugovoru o kupoprodaji stanova br. ... od 19.09.1996. godine i dva stana po Ugovoru o kupoprodaji stana br. ... od 16.04.1990. godine u ukupnom iznosu od 130.000,00 evra, zajedno sa zakonskom zateznom kamatom.

Tužbeni zahtev zasnovan je na odredbi člana 18. Zakona o privrednim društvima. Prema stanju u spisima, zadružno preduzeće „BB“, iz ..., koje je prodavac navedena dva stana je brisano iz registra privrednih subjekata dana 21.06.2018. godine na osnovu člana 68. stav 2. Zakona o registraciji privrednih subjekata, pa je zato tužbeni zahtev zasnovan na probijanju pravne ličnosti i ustanovljavanju odgovornosti zakonskog zastupnika tog društva AA - tuženog. Odgovornost tuženog i ispunjenost uslova iz člana 18. Zakona o privrednim društvima tužilac zasniva na raspolaganju tuženog imovinom društva koje se ogleda u donošenju presude na osnovu priznanja Osnovnog suda u Požarevcu – Sudska jedinica u Petrovcu na Mlavi P 1228/13 od 11.06.2013. godine, zaključenjem sudskog poravnanja pred istom sudom P 585/12 od 05.07.2012. godine, kao i potpisivanja Aneksa ugovora o zajedničkom ulaganju koji je zaključen dana 12.06.2012. godine.

U postupku je utvrđeno da je ugovor o kupoprodaji stana zaveden pod brojem ... od 19.09.1996 godine, zaključen između Zadružnog preduzeća „BB” iz ..., kao prodavca, Opštinske stambene komisije za raspodelu sredstava solidarnosti za Solidarnu stambenu izgradnju kao kupca, i KJP „Izvor” iz Petrovca na Mlavi, kao preuzimaoca duga. Prodavac prodaje kupcu dva dvosobna stana završena po sistemu „ključ u ruke“ koji se nalaze u Petrovcu na Mlavi u stambenoposlovnom objektu „...“ po ceni od od 486.200,00 dinara, koju nepokretnost prodavac se obavezao da preda kupcu u roku od 30 dana od dana izdavanja upotrebne dozvole. Strane ugovornice zaključile su i ugovor o kupoprodaji stana pod brojem ... od 16.04.1999. godine. Predmet ugovora je prodaja dva dvosobna stana završena po sistemu „ključ u ruke“ koji se nalaze u ... u stambeno-poslovnom objektu „... — ...”, ukupne površine od 130 m2. U članu 2. ugovora vrednost ovih stanova je opredeljena u iznosu od 1.560.000,00 dinara, a članom 4. ugovora prodavac se obavezao da kupcu preda nepokretnost u roku od 30 dana od dana izdavanja upotrebne dozvole. Na osnovu Sporazumom o visini duga i dinamici isplate br. ... od 06.07.2006. godine, zaključen između KJP „Izvor” iz Petrovca i „BB” iz ..., utvrđeno je da KJP „Izvor” dugovao „BB” iznos od 254.492,04 dinara. Iz registraskog uložak br. 1-8560-00 Privrednog suda u Požarevcu je utvrđeno da je kod tog suda u sudski registar upisano Zadružno preduzeće „BB” sa p.o. sa sedištem u ..., na adresi ul. ... (...), sa datumom upisa 29.04.1993. godine. Kao njegov osnivač je upisana Stambena zadruga „BB1” Petrovac, a kao zakonski zastupnik je upisan AA iz ... .

Na osnovu izveštaja Agencije za privredne registre BD 36744/2018 od 25.06.2018. godine, utvrđeno je da je AA dana 14.06.2006. godine podneo zahtev za prevođenje privrednog subjekta pod nazivom Zadružno preduzeće „BB” sa p.o. ... u registar privrednih subjekata, koji je zaveden pod brojem BD 124242. Kako podneta prijava nije ispunjavala uslove za registraciju prevođenja, zaključkom registratora BD 124242-1/2006 od 16.08.2007. godine podnosiocu zahteva je naloženo da dopuni prijavu podnošenjem odgovarajuće dokumentacije, što podnosilac nije učinio. Usled toga je navedeni privredni subjekt u registru privrednih subjekata ostao u statusu „u procesu registracije” i nije preveden u registar. Tokom narednih godina podnosilac je imao mogućnost da otkloni nedostatke i podnese prijavu koja bi dovela do upisa u registar i promene statusa u „aktivan”, ali kako to nije učinjeno, registrator je 20.04.2017. godine ovaj privredni subjekt preveo u status „neaktivnog privrednog subjekta”, a 21.06.2018. godine brisan iz registra privrednih subjekata na osnovu člana 68. stav 2. Zakona o registraciji privrednih subjekata.

Presudom na osnovu priznanja Osnovnog suda u Požarevcu-Sudska jedinica u Petrovcu na Mlavi P 1228/13 od 11.06.2013. godine utvrđeno je da je AA, kao statutarni zastupnik tuženog ZP „BB” sa sedištem u ... priznao tužbeni zahtev tužioca VV iz ... kojim se utvrđuje da je tužilac jedini i isključivi vlasnik po osnovu ugovora o izgradnji stambenog prostora od 23.08.1995. godine u stambenom objektu „... — ...”, broj stambenog prostora „...”, etaža broj ..., površine 79,13 m2.

Iz sudskog poravnanja zaključenog u predmetu RZ. 585/12 od 05.07.2012. godine Osnovnog suda u Požarevcu - Sudska jedinica Petrovac na Mlavi utvrđeno je da je predlagač GG iz ..., vlasnik stana pod brojem ... na ... spratu poslovno-stambenog objekta „.... — ...“ sagrađen na delu k.p. br. .../..., .../..., ..../..., .../... i .../... u KO ... u ulici ..., na lokaciji „...”, površine 62,25 m2, te mu protivnik predlagača ZP „BB” ..., čiji je statutarni zastupnik AA iz ... priznaje pravo svojine i navedeni stan predaje u državinu. Aneksom ugovora o zajedničkom ulaganju Ov. br. .../... od 16.06.1994. godine, zaključenim 12.06.2012. godine utvrđeno je da je isti zaključen između ZP „BB” iz ... i DD iz ... i da po njemu ugovaraču DD pripadaju u svojinu taksativno navedeni stambeni i poslovni prostor i „BB” priznaje da je na ovaj način stekao pravo uknjižbe prava svojine na navedenim nepokretnostima bez daljeg prisustva i posebne saglasnosti „BB”. Ugovor je u ime „BB” potpisao kao njegov direktor AA iz ... . Radi utvrđenja sporne činjenice identifikacije stanova koji su predmet tužbenog zahteva sud je izveo dokaze veštačenjem preko veštaka građevinske struke Dragana Vujčića iz ..., nakon čega je utvrđeno da nije moguće indetifikovati stanove po osnovu Ugovora br. ... od 19.09.1996. godine i br. ... od 16.04.1999. godine. U dopunskom nalazu i mišljenju koji je dostavljen sudu 18.02.2021. godine veštak građevinske struke Dragan Vujčić iz ... utvrdio tržišnu vrednost sva četri stana u ukupnom iznosu od 15.285.283,00 dinara odnosno 130.000,00 evra.

Tužilac je u tužbom obuhvatio i Zadružno preduzeće „BB“ iz ... koje je ugovorna strana i po navedenim ugovorima ima obavezu isporuke stanova zbog toga što su isti plaćeni uplatama na njegov račun koje je izvršio KJP „Izvor“ iz Petrovca na Mlavi. S obzirom da je u momentu podnošenja tužbe „BB“ bio upisan u registar, tužilac ga je pravilno obuhvatio tužbom, a kako je tokom postupka isti brisan iz registra, postupak u odnosu na njega je prekinut. Tužbom je takođe obuhvaćen i AA iz ... zbog toga što je isti bio upisan kao zakonski zastupnik prvotuženog, a kako se tužbom traži njegova odgovornost kroz institut proboja pravne ličnosti, to znači da je i on pasivno legitimisan u ovom postupku.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su primenom pravila o teretu dokazivanja zaključili da nema odgovornosti tuženog AA za obaveze društva „BB“ u smislu člana 18. Zakona o privrednim društvima, zbog čega je zahtev tužioca odbijen kao neosnovan.

Revident smatra da je tuženi odgovoran upravo po ovom osnovu za obaveze koje su predmet tužbe, jer je društvo čiji je bio osnivač zloupotrebio, na taj način što je cena stanova isplaćena, stanovi nisu predati tužiocu, društvo kao ugovorna strana više ne postoji niti ima imovine, tom imovinom je raspolagao tuženi tako da je na taj način tužilac oštećen, zbog čega tuženi snosi odgovornost za obaveze svog društva. Reviden ističe da je pobijana presuda doneta pogrešnom primenom materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da revizija tužioca nije osnovana.

Odredbom člana 18. Zakona o privrednim društvima propisano je da komanditor, član društva sa ograničenom odgovornošću i akcionar, kao i zakonski zastupnik tog lica ako je ono poslovno nesposobno fizičko lice, koji zloupotrebi pravilo o ograničenoj odgovornosti odgovara za obaveze društva. Teret dokazivanja ispunjenosti uslova za proboj pravne ličnosti je na tužiocu. U Zakonu o privrednim društvima u istom članu, opisane su situacije kada se smatra da postoji zloupotreba. U pobijanoj presudi se navodi da je prva situacija, kada se društvo upotrebi za postizanje cilja koji mu je inače zabranjen, na koju se tužilac nije pozivao, ali se iz izvedenih dokaza ne može zaključiti da je tuženi na bilo koji način iskoristio društvo (prvotuženog) za postizanje zabranjenog cilja. Druga situacija je kada se koristi imovina društva i njome raspolaže kao da je njegova lična imovina. Ni jedan izveden dokaz ne upućuje na to da se AA ponašao kao da je imovina „BB“ njegova lična. Odluke Osnovnog suda u Požarevcu – Sudska jedinica u Petrovcu na Mlavi, donete su uz aktivno učešće AA i to tako što je u parničnom postupku priznao tužbeni zahtev, a u vanparničnom postupku zaključio poravnanje ali na taj način za sebe nije pribavio nikakvu korist. U tim postupcima tužioci su bila lica koja su u prethodnom periodu kupila stanove od „BB“ i u tim postupcima su tražili da im se obezbedi isprava na osnovu kojih mogu da uknjiže pravo svojine. Prema tome, tuženi prilikom priznanja tužbenog zahteva, zaključenja poravnanja, Aneks ugovora, nije raspolagao stanovima kao da su njegova imovina, odnosno istima nije uopšte raspolagao već svojim postupanjem omogućio licima koja su već prethodno kupila stanove od brisanog preduzeća „BB“ ili su izvršili ulaganja, da im se prizna pravo svojine na objektima koji su bili predmet ugovora. U postupku je dalje utvrđeno i zaključeno da u svim ovim slučajevima zakonski zastupnik brisanog društva nije istupao u svoje lično ime već je istupao u ime brisanog društva. Treći slučaj koji zakon propisuje je kada se koristi društvo ili njegova imovina u cilju oštećenja poverilaca društva. U postupku nisu priloženi ni predloženi dokazi da je tuženi istupajući kao zakonski zastupnik „BB“ u pomenutim sudskim postupcima ili pri zaključenju Aneksa ugovora o zajedničkom ulaganju, na bilo koji način oštetio tužioca kao poverioca. Tačno je da je takvim postupanjem omogućio trećim licima da dođu do stanova i poslovnog prostora ali nema dokaza da su to bili stanovi koje trebalo da dobije tužilac, odnosno da je na prethodno pomenuti način tužilac onemogućen da ostvari svoje pravo na stanove. To su bili stanovi i poslovni prostor koji su kupljeni od „BB“, odnosno koji su pribavljeni zajedničkim ulaganjem u izgradnji objekta po osnovu Ugovora iz 1994. i 1995. godine pre nego što su zaključeni ugovori koji su predmet tužbenog zahteva. Isto tako ne postoje dokazi da je navedeni postupanjem tuženi radi sticanja koristi za sebe ili treća lica umanjio imovinu društva. Nema dokaza da je priznanjem tužbenog zahteva, zaključenjem poravnanja i zaključenjem Aneksa ugovora o zajedničkom ulaganju tuženi stekao korist za sebe ili treća lica, niti da je na taj način umanjena imovina „BB“.To su razlozi zbog kojih je odbijen zahtev tužioca.

Prema oceni Vrhovnog kasacionog suda svi ovi navodi iz pobijane presude su konkretizacija odredbe člana 18. Zakona o privrednim društvima i objašnjenje kada i u kojim slučajevima može doći do proboja pravne ličnosti.

Pored navedenog, Vrhovni kasacioni sud nalazi i sledeće: Institut probijanja pravne ličnosti propisan je kao izuzetak u odnosu na opšta pravila od odgovornosti člana društva, da bi se sprečili različiti oblici iskorišćavanja društva za nelegitimne ciljeve člana društva. Međutim u konketnom slučaju tuženi AA jeste zakonski zastupnik društva ali ne i njegov osnivač-član koji bi odgovarao za obaveze društva u skladu sa odredbom člana 18. Zakona privrednim društvima.

Prema podacima APR i registra u kome se vrši upis privrednih društava - registraski uložak br. 1-8560-00 Privrednog suda u Požarevcu utvrđeno je da je kod tog suda u sudski registar upisano Zadružno preduzeće „BB” sa p.o. sa sedištem u ..., na adresi ul. ... (...), sa datumom upisa 29.04.1993. godine. Kao njegov osnivač je upisana Stambena zadruga „BB1” ..., a kao zakonski zastupnik je upisan AA iz ... . Dakle tuženi AA jeste zakonski zastupnik društva ali nije osnivač društva, i nije zakonski zastupnik poslovno nesposobnog fizičkog lica, tako da u tom svojstvu on ne spada u krug lica iz člana 18. Zakona o privrednim društvima, koja bi mogla odgovarati za obaveze društva po osnovu probijanja pravne ličnosti. Zbog toga navodi tužioca kojima ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava, nisu osnovani.

Na osnovu svega izloženog Vrhovni kasacioni sud primenom procesnih ovlašćenja iz člana 414. Zakona o parničnom postupku je odbio revizju tužioca kao neosnovanu i odlučio kao u stavu I izreke presude.

Odgovor na reviziju nije bio nužan u ovoj parnici pa samim tim ni troškovi za odgovor ne predstavljaju nužne troškove koji bi se dosudili na teret tužioca, pa je primenom člana 165. Zakona o parničnom postupku, odlučeno kao u stavu II izreke presude.

Predsednik veća-sudija

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić