Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića i Mirjane Andrijašević, članova veća, u parnici tužilje protivtužene AA iz ..., kao zakonske naslednice pok. BB, čiji je punomoćnik Aleksandar Markov, advokat iz ..., protiv tuženih protivtužilaca VV i GG iz ..., čiji je punomoćnik Nikola Kosanović, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tuženih izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 655/22 od 31.03.2022. godine, u sednici održanoj dana 23.03.2023. godine doneo je

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 655/22 od 31.03.2022. godine u delu stava prvog u kojem je preinačena presuda Osnovnog suda u Bečeju P 2119/12 od 29.04.2015. godine, ispravljena rešenjem Osnovnog suda u Bečeju P 411/20 od 10.12.2021. godine, u stavu sedmom i osmom izreke prvostepene presude i u delu stava četvrtog presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 655/22 od 31.03.2022. godine u kojem je odbijen zahtev tuženih protivtužilaca za naknadu troškova i predmet VRAĆA istom sudu na ponovno odlučivanje u tom delu.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Bečeju P 2119/12 od 29.04.2015. godine, ispravljenom rešenjem Osnovnog suda u Bečeju P 411/2020 od 10.12.2021. godine tužbeni zahtev tužilje je delimično usvojen (stav prvi izreke). Preinačeni protivtužbeni zahtev tuženih je delimično usvojen (stav drugi izreke). Utvrđeno je da je tužilja ima na dan 28.09.2005. godine dospelo novčano potraživanje prema tuženima u iznosu od 148.214,00 dinara na ime naknade za više utrošenih 9700 kilograma koncentrata za tov tovljenika u odnosu na normirani utrošak sa troškovima prevoza napred navedene količine koncentrata, pa su obavezani tuženi da tužiocu solidarno isplate navedeni iznos (stav treći izreke). Obavezani su tuženi da tužilji isplate iznos od 50.000,00 dinara na ime držanja i hranjenja nerasta tuženih, u periodu od decembra 2000. godine do decembra 2002. godine, sa zakonskom zateznom kamatom od 05.07.2006. godine do isplate (stav četvrti izreke). Obavezani su tuženi da tužilji isplate 68.750,00 dinara na ime naknade za 1000 kilograma svinjetine koja je data tuženima prilikom prinudnog klanja u periodu od januara 2001. godine do 15.10.2015. godine sa zakonskom zateznom kamatom od 05.07.2006. godine do isplate (stav peti izreke). Deo tužbenog zahteva tužioca preko dosuđenog iznsa na ime od dosuđenih 9700 kilograma do traženih 58825 kilograma od 15% koncentrata na ime potraživanja 500 kilograma superkoncentrata od 40% ili isplatu dinarske protivvrednosti ovih potraživanja na ime potraživanja 90.700,00 dinara na ime vraćanja zajma od 1.200 evra po kursu od 85,50 dinara za evro sa zakonskom zateznom kamatom od 04.04.2005. godine do isplate, na ime potraživanja iznosa od 135.000,00 dinara na ime košenja i prevoza zelene deteline u periodu od 15.04.2001. godine do 15.10.2004. godine, sa zakonskom zateznom kamatom računajući istu od 05.07.2006. godine do isplate, na ime potraživanja preko dosuđenog iznosa od 68.750,00 dinara do traženog iznosa od 160.000,00 dinara na ime naknade za 2000 kilograma svinjetine, koliko je dato tuženima prilikom prinudnog klanja u periodu od januara 2001. godine do 15.10.2004. godine, sa zakonskom zateznom kamatom računajući od 05.07.2006. godine do isplate, kao i deo tužbenog zahteva kojim je traženo da sud obaveže tuženu i protivtužioce da isplate novčane iznose na ime naknade za 20 kilograma junetine – 5.000,00 dinara, za 50 kilograma krompira iznos od 450,00 dinara, za 20 kilograma crnog luka iznos od 440,00 dinara, za 150 kilograma kajsija iznos od 6.000,00 dinara, za 150 kilograma trešanja iznos od 12.000,00 dinara, za 90 kilograma krušaka iznos od 4.770,00 dinara, za 50 kilograma šećera iznos od 4.000,00 dinara, na ime naknade za 7500 kilograma siliranog kukuruza iznos od 41.250,00 dinara, sve sa zakonskom zateznom kamatom od 05.07.2006. godine do isplate, odbijen je (stav šesti izreke). Obavezana je tužilja da tuženima isplati iznos od 675.000,00 dinara na ime vrednosti 150 komada prasadi prosečne težine 25 kilograma po komadu, iznos od 105.480,00 dinara na ime naknade za rad tuženih na tovu 150 komada tovljenika sa troškovima lečenja i osiguranja tovljenika, tj ukupno 780.480,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 28.09.2005. godine do isplate (stav sedmi izreke). Obavezana je tužilja da tuženima isplati 470,071,20 dinara na ime 150 komada tovljenika tuženih, čiju je vrednost tužilac isplatio od ZZ „Zadrugar“ iz Vrbasa 28.09.2005. godine sa zakonskom zateznom kamatom od 28.09.2005. godine do isplate (stav osmi izreke). deo preciziranog protivtužbenog zahteva kojim se traži isplata na ime troškova ishrane tužioca u iznosu od 443.871,00 dinara, isplata na ime neisplaćene pšenice roda 2004. godine u iznosu od 48.750,00 dinara, isplata kukuruza roda 2004. godine u iznosu od 32.000,00 dinara, na ime usluga presovanja i baliranja 600 bala deteline lucerke u 2004. godini, 1000 bala iznos od 16.000,00 dinara i na ime naknade za upotrebu nerasta tuženih-protivtužilaca u trajanju od 2 godine za oplodnju krmača tužioca-protivtuženog u iznosu od 140.000,00 dinara, te kojim se traži da sud odredi prebijanje međuosbnih potraživanja na svaki iznos pojedinačno sa zakonskom zateznom kamatom od 01.01.2005. godine do isplate, odbijen je. Određeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka (stav deveti izreke).

Dopunskim rešenjem Osnovnog suda u Bečeju P 411/2020 od 13.07.2021. godine odbijen je zahtev tuženih-protivtužilaca za naknadu troškova parničnog postupka u iznosu od 117.000,00 dinara u odnosu na dopunsku presudu donetu 28.04.2021. godine P 411/2020.

Dopunskom presudom Osnovnog suda u Bečeju P 411/2020 od 28.04.2021. godine, nepresuđeni deo tužbenog zahteva kojim tužilac-protivtuženi traži da sud obaveže tužene-protivtužioce da mu solidarno predaju 2246,56 kilograma 15% koncentrata na ime 553 kilograma manjka težine tovljenika koje je predao, odbija se (stav prvi izreke). Deo tužbenog zahteva tužioca kojim protivtuženog preko dosuđenog iznosa na ime koncentrata od dosuđenih 9700 kilograma do traženih 2246,56 kilograma 15% koncentrata na ime 553 kilograma manjka težine tovljenika koje je predao, odbijen je.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 655/22 od 31.03.2022. godine, žalbe tužilje-protivtužene i tuženih-protivtužilaca se delimično usvajaju, delimično odbijaju, pa se presuda Osnovnog suda u Bečeju P 2119/12 od 29.04.2015. godine ispravljena rešenjem istog suda P 411/20 od 10.12.2021. godine preinačava (stav tri, četiri, pet, sedam i osam izreke) tako što se odbija tužbeni zahtev kojim je traženo da se obavežu tuženi da tužilji solidarno isplate iznos od 148.216,00 dinara na ime naknade za više utrošeno 9700 kilograma koncentrata za tov tovljenika u odnosu na normirani utrošak sa troškovima prevoza napred navedene količine koncentrata, odbija tužbeni zahtev kojim je traženo da se obavežu tuženi da tužiocu isplate iznos od 50.000,00 dinara na ime držanja i hranjenja nerasta tuženih u periodu od decembra 2000. godine do decembra 2002. godine sa zakonskom zateznom kamatom od 05.07.2006. godine do isplate, odbija tužbeni zahtev kojim je traženo da se obavežu tuženi da tužiocu isplate iznos od 68.750,00 dinara na ime naknade za 1000 kilograma svinjetine koja je data tuženima prilikom prinudnih klanja svinja u periodu od januara 2001. godine do 15.10.2005. godine sa zakonskom zateznom kamatom računajući istu od 05.07.2006. godine do isplate, te tako što se odbija protivtužbeni zahtev kojim je traženo da se obaveže tužilac da tuženima isplati iznos od 675.000,00 dinara na ime vrednosti 150 komada prasadi tuženih prosečne težine 25 kilograma po komadu, iznos od 105.480,00 dinara na ime naknade za rad tuženih na tovu 150 komada tovljenika sa troškovima lečenja i osiguranja tovljenika, tj ukupno 784.480,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 28.09.2005. godine do isplate i protivtužbeni zahtev kojim je tražno da se obaveže tužilac da tuženima isplati iznos od 470.071,20 dinara na ime 150 komada tovljenika tuženih, čiju vrednost tužilac naplatio od ZZ „Zadrugar“ Vrbas od 28.09.2005. godine sa zakonskom zateznom kamatom od 28.09.2005. godine do isplate, dok se u preostalom delu kojim je odbijen tužbeni zahtev i protivtužbeni zahtev prvostepena presuda potvrđuje (stav prvi izreke). Žalba tužilje-protivtužene se odbija i dopunska presuda Osnovnog suda u Bečeju P 411/2020 od 28.04.2021. godine potvrđuje (stav drugi izreke). Žalba tuženih – protivtužilaca je odbijena i dopunsko rešenje Osnovnog suda u Bečeju P 411/2020 od 13.07.2021. godine, potvrđeno (stav treći izreke). Odbijeni su zahtevi tužilje-protivtužene i tuženih-protivtužilaca za naknadu troškova drugostepenog postupka (stav četvrti izreke).

Protiv preinačujućeg dela pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi-protivtužioci su izjavili blagovremenu reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka pred drugostepenim sudom, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, u preinačujućem delu, na osnovu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 18/20 – u daljem tekstu ZPP) i utvrdio da je revizija dozvoljena i osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, sada pok. BB i VV i GG tuženi- protivtužioci ugovorili su zajednički tov svinja tovljenika putem ZZ „Zadrugar“ iz Vrbasa počev od 1990. odnosno 2000. godine, s tim što je ugovorna strana, kao kooperant, u svim ugovorima bio BB iz ..., s obzirom na to da je on i ranije kao ugovarač kooperant imao saradnju sa ovom Zadrugom. Stranke su u obostranom interesu vršile uslužni tov tako što bi dali svoju prasad težine 25 kilograma i uslugu – rad na tovu tovljenika, dok je koncentrat obezbeđivala ZZ „Zadrugar“. Na kraju posla u svakom ugovoru vršio se obračun, te su parnične stranke srazmerno predatom broju tovljenika pravično delile ostvarenu zaradu dobiti . Međutim, po poslednjem zaključenom ugovoru u kome su učestvovale parnične stranke ugovor broj ../2003 od 24.09.2003. godine tuženi su ostali dužni BB vrednost predatih 150 tovljenika od kog iznosa tuženi nisu dobili do današnjeg dana ništa na ime datih 150 komada prasića i uloženog rada uslužnog tova. Sada pok. BB naplatio je za ukupno predatih svojih 525 komada tovljenika među kojima je bilo i 150 tovljenika u vlasništvu tuženih u ukupnom iznosu od 1.645.249,30 dinara što u sebi sadrži iznos od 912.624,00 dinara u gotovini, 200.000,00 dinara u gotovom novcu i 532.625,30 dinara na ime više preuzetog koncentrata i celokupni iznos je zadržao za sebe. Za 150 komada prasadi koja su vlasništvo tuženih, BB je dugovao tuženima iznos od 675.000,00 dinara. Tuženi su uložili rad na uzgoju ovih tovljenika, koji zajedno sa veterinarskim uslugama prema nalazu i mišljenju veštaka ekonomske struke iznosi 105.480,00 dinara.

Iz ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je smatrao da su i tužbeni i protivtužbeni zahtev delimično osnovani i delimično ih je usvojio primenom odredbe člana 210. Zakona o obligacionim odnosima.

Drugostepeni sud je preinačio presudu i tužbene zahteve tužioca- protivtuženog i tuženih-protivtužilaca odbio, jer je njihov međusobni odnos kvalifikovao kao ugovor o ortakluku, koji je u međuvremenu raskinut, a da stranke nisu pružile dokaze na odlučne činjenice koje se tiču obima njihovih udela, sporazuma o deobi stečenog, kao i o visini imovine koja je preostala nakon što su stranke prestale da izvršavaju međusobne obaveze. Po stanovištu drugostepenog suda ortaci imaju pravo da traže vraćnje svog uloga, ali samo iz imovine ortakluka i to samo u delu koji je moguće ostvariti iz vrednosti ove imovine.

Osnovano se u reviziji tuženih-protivtužilaca ukazuje da je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje pogrešno i nepotpuno utvrđeno. Po stanovištu Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se u reviziji navodi da je pogrešan zaključak drugostepenog suda o tome na koji način se imaju primeniti odredbe ugovora o ortakluku i to paragrafa 723. i 739. Srpskog građanskog zakonika, koji se primenjuju na osnovu člana 4. Zakona o nevažnosti pravnih propisa donetih pre 06.04.1941. godine. Paragrafom 739. propisano je da pri deobi koristi ortačke najpre će se odbiti uloženi ulozi, potom troškovi i pretrpljene štete, pa što preteče ono će biti dobitak. Glavno pripada svakom svoje, a dobitak će se deliti po meri uloga.

Osnovano se u reviziji ukazuje da kod poslednjeg ugovora broj ../2003 od 24.9.2003. godine sa ZZ „Zadrugar“ iz Vrbasa, po čijoj realizaciji je sada pok. BB isplaćen, po odbitku troškova koje je snosio ZZ „Zadrugar“, iznos od 1.645.249,30 dinara za predatih 525 tovljenika, od kojih je 150 prasadi bilo tuženih protivtužilaca, da je pogrešan zaključak drugostepenog suda da tuženi protivtužioci nisu dokazali šta su uložili u ortakluk, jer su uložili 150 prasadi, rad i dobili tovljenike koje su putem BB predali ZZ „Zadrugaru“. Pravilna primena citiranih odredaba Srpskog građanskog zakonika znači da od isplaćenog iznosa ortacima pripada srazmerna vrednost uloga, a srazmerno i postignute koristi ukoliko ih je bilo, o kojoj srazmeri se drugostepeni sud zbog pogrešne primene materijalnog prava nije izjašnjavao.

U ponovnom postupku drugostepeni sud će otkloniti ukazane nepravilnosti nakon čega će doneti zakonitu i pravilnu odluku vodeći računa i o ostalim revizijskim navodima.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci rešenja primenom odredbe člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća-sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić