.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev2 1156/2023
07.06.2023. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jelice Bojanić Kerkez, predsednika veća, Vesne Stanković, Radoslave Mađarov, Branislava Bosiljkovića i Branke Dražić, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužioca AA iz ..., protiv tuženog JKP „Higijena“ Pančevo, čiji je punomoćnik Milorad Milićević, advokat iz ..., uz učešće umešača na strani tuženog Grada Pančeva, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Pančeva, radi isplate razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3364/21 od 15.10.2021. godine, u sednici održanoj 07.06.2023. godine, doneo je
P R E S U D U
PRIHVATA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3364/21 od 15.10.2021. godine.
PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3364/21 od 15.10.2021. godine i presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 527/20 od 14.04.2021. godine, tako što se ODBIJA tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se tuženi obaveže da mu za vremenski period od januara 2017. godine zaključno sa decembrom 2019. godine, isplati na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade troškova za topli obrok iznos od 40.602,61 dinara i na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 87.991,03 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom i doprinosima na te iznose.
OBAVEZUJE SE tužilac da tuženom naknadi troškove celog postupka u iznosu od 191.404,00 dinara, u roku od 8 dana od dana prijema otpravka presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3364/21 od 15.10.2021. godine, odbijene su žalbe tuženog i umešača na strani tuženog i potvrđena presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 527/20 od 14.04.2021. godine, kojom je usvojen tužbeni zahtev sadržine kao u izreci ove presude, te je tuženi obavezan da tužiocu nadoknadi parnične troškove u iznosu od 24.743,74 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, pozivajući se na član 404. ZPP.
Imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženu u presudama na koje je revident ukazao, Vrhovni sud nalazi da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.
Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni sud je našao da je revizija osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u periodu od 11.12.1997. godine do kraja spornog perioda bio u radnom odnosu kod tuženog na neodređeno vreme, kao diplomirani ... . Tužilac je kod tuženog obavljao rad i u periodu od januara meseca 2017. godine do decembra meseca 2019. godine. Umešač u ovoj parnici je Grad Pančevo kao osnivač tuženog. U istom periodu poslodavac je naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora isplaćivao zaposlenima u skladu sa programom poslovanja tuženog za 2017, 2018. i 2019. godinu po kojima je naknada troškova za ishranu u toku rada iznosila 3.500,00 dinara bruto za svaki mesec, a regres za korišćenje godišnjeg odmora 897,00 dinara bruto mesečno. Iznosi dosuđeni tužiocu predstavljaju razliku između naknade troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora obračunate u vrednosti propisanoj Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike (''Službeni glasnik RS'' br. 27/15 od 18.03.2015. godine, stupio na snagu 26.03.2015. godine) i Posebnim kolektivnim ugovorom za javna i javno komunalno preduzeće grada Pančeva (''Službeni glasnik RS'' br. 59/2015 koji je stupio na snagu 03.07.2015. godine) i naknade tih troškova isplaćenih tužiocu za utuženi period. Visina spornih potraživanja utvrđena je na osnovu obračunskih listova za tužioca i obračuna razlike predložene uz tužbu, koji niji nisu osporni od strane parničnih stranaka.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenjujući članove 118. stav 1. tačka 5. i 6, 246. stav 1. i 2, 256. i 257. Zakona o radu, člana 9. st. 1. i 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, pravila iz odredbe 65. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i odredbe 4. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalno preduzeće grada Pančeva ocenio da tužilac osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorima, da se pravila iz člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarade i drugih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na naknadu za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, pa je kao osnovane usvojio postavljene tužbene zahteve.
Stanovište nižestepenih sudova nije pravilno.
Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarade drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine) propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kao korisnika javnih sredstava sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plate i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se u ovom zakonu platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđen u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona, propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.
Tuženi je korisnik budžetskih sredstava, pa se na njega, osim pomenutog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu, pa obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).
Pod zaradom smatraju primanja iz radnog odnosa kao što je, između ostalog, i naknada za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačijim tumačenjem pojma zarade ne bi bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1), jer bi to značilo selektivnu primenu zakona, imajući u vidu i da koeficijent za obračun plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, na koje se kao i na zaposlene kod tuženog primenjuje Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.
S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate. Zbog toga i po shvatanju ovog suda, odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, ništave su i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužioca odbijen.
Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.
Na osnovu članova 165. stav 2., 153. stav 1., 154. stav 2. i 163. stavovi 1. – 4. ZPP tuženom su dosuđeni troškovi parničnog postupka. Dosuđeni iznos od 191.404,00 dinara čini nagrada za sastav odgovora na tužbu u iznosu od 9.000,00 dinara, za zastupanje tuženog na 5 održanih ročišta u iznosu od po 10.500,00 dinara, za sastav žalbe i revizije u iznosu od po 18.000,00 dinara, te sudske takse na odgovor na tužbu u iznosu od 6.300,00 dinara, na žalbu i drugostepenu presudu u iznosu od po 12.372,00 dinara, te na reviziju u iznosu od 24.744,00 dinara i na ovu presudu u iznosu od 37.116,00 dinara, sve odmereno prema važećoj Advokatskoj tarifi i Taksenoj tarifi.
Predsednik veća - sudija
Jelica Bojanić Kerkez, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
