-tužilji VV za period od 01.04.2018. godine do 30.09.2020. godine, na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 95.861,75 dinara, sa zateznom kamatom od 07.09.2021. godine do isplate i iznos od 19.688,02 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 06.09.2021. godine, kao i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 68.252,78 dinara, sa zateznom kamatom od 07.09.2021. godine do isplate i iznos od 13.677,36 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 06.09.2021. godine i

-tužilji GG za period od 01.04.2018. godine do 30.09.2020. godine, na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 94.109,25 dinara, sa zateznom kamatom od 07.09.2021. godine do isplate i iznos od 19.346,12 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 06.09.2021. godine, kao i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 68.252,78 dinara, sa zateznom kamatom od 07.09.2021. godine do isplate i iznos od 13.677,36 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 06.09.2021. godine i zahtev tužilja za troškove parničnog postupka.

OBAVEZUJU SE tužilje da tuženom naknade troškove revizijskog postupka u iznosu od 83.085,24 dinara, u roku od 8 dana od prijema prepisa presude

ODBIJA SE kao neosnovan zahtev tužilja za naknadu revizijskih troškova.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 1034/22 od 11.04.2022. godine, odbijena je žalba tuženog i potvrđena presuda Osnovnog suda u Novom Sadu P1 2192/20 od 10.12.2021. godine kojom su usvojeni tužbeni zahtevi tužilja i obavezan tuženi da tužilji tužilji AA za period od 01.10.2017. godine do 30.09.2020. godine, na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 115.489,75 dinara, sa zateznom kamatom od 07.09.2021. godine do isplate i iznos od 27.491,16 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 06.09.2021. godine, kao i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 80.082,79 dinara, sa zateznom kamatom od 07.09.2021. godine do isplate i iznos od 18.036,30 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 06.09.2021. godine, tužilji BB za period od 01.10.2017. godine do 30.09.2020. godine, na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 117.242,25 dinara, sa zateznom kamatom od 07.09.2021. godine do isplate i iznos od 27.163,69 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 06.09.2021. godine, kao i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 80.082,79 dinara, sa zateznom kamatom od 07.09.2021. godine do isplate i iznos od 18.036,30 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 06.09.2021. godine, tužilji VV za period od 01.04.2018. godine do 30.09.2020. godine, na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 95.861,75 dinara, sa zateznom kamatom od 07.09.2021. godine do isplate i iznos od 19.688,02 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 06.09.2021. godine, kao i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 68.252,78 dinara, sa zateznom kamatom od 07.09.2021. godine do isplate i iznos od 13.677,36 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 06.09.2021. godine i tužilji GG za period od 01.04.2018. godine do 30.09.2020. godine, na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 94.109,25 dinara, sa zateznom kamatom od 07.09.2021. godine do isplate i iznos od 19.346,12 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 06.09.2021. godine, kao i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 68.252,78 dinara, sa zateznom kamatom od 07.09.2021. godine do isplate i iznos od 13.677,36 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 06.09.2021. godine, i troškove parničnog postupka u iznosu od 186,750,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate i tužilje oslobođene od plaćanja troškova sudskih taksi.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava sa predlogom da se o istoj odlučuje kao o posebnoj, primenom odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Tužilje su podnele odgovor na reviziju.

Prema odredbi člana 404. ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...18/20) revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). O dozvoljenosti i osnovanosti posebne revizije odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Postupajući na osnovu citirane zakonske odredbe, Vrhovni kasacioni sud je imajući u vidu različitu sudsku praksu apelacionih sudova u istoj činjeničnopravnoj situaciji dozvolio odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilje AA i BB su u periodu od 01.10.2017. godine do 30.09.2020. godine, a tužilje VV i GG u periodu od 01.04.2018. godine do 30.09.2020. godine, bile u radnom odnosu kod tuženog na poslovima ... sa koeficijentom za obračun plate 7,34. U navedenom periodu tuženi je obračunavao i isplaćivao platu tužiljama tako što je osnovicu koju je objavila Vlada Republike Srbije, množio sa koeficijentom radnog mesta 7,34, a koji se metod obračuna plate primenjuje za zaposlene od početka primene Zakona o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 86/19). Nakon ovakvog obračuna, tuženi je obračunatu platu upoređivao sa minimalnom zaradom i po potrebi popunjavao do iznosa minimalne zarade. U listama za obračun plata tužilja nije posebno iskazana naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Prema nalazu sudskog veštaka ekonomsko – finansijske struke, utvrđene su neisplaćene naknade za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora tužiljama za utuženi period u iznosima bliže navedenim u datom nalazu, za svaku od tužilja posebno. Obračun predmetnih naknada izvršen je na osnovu najpovoljnijeg kriterijuma za tuženog u uporednim važećim kolektivnim ugovorima u Republici Srbiji, između ostalog Posebnom kolektivnom ugovoru za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije, u kojem je propisana naknada troškova za ishranu u toku rada od 250,00 dinara bruto na dnevnom nivou, a naknada troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora u visini od 1/12 minimalne zarade u Republici Srbiji na mesečnom nivou.

Imajući u vidu navedeno, nižestepeni sudovi su ocenili da tužiljama u spornom periodu nisu isplaćivane naknade na ime troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, s obzirom na to da kada se koeficijent tužilja pomnoži sa cenom rada, plata nije odgovarala visini minimalne zarade, na osnovu čega su izveli zaključak da u koeficijentu za obračun plate tužiljama, nisu bile sadržane predmetne naknade i iz ovih razloga su usvojili tužbene zahteve u navedenim iznosima, shodno odredbama člana 1. do 4. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama i člana 111. i 112. Zakona o radu.

Prema stanovištu Vrhovnog kasacionog suda, revizijom se osnovano ukazuje da su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo.

Zakon o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 86/19), propisuje način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave (član 1. stav 1. tačka 3). Odredbom člana 3. stav 1. tog Zakona, propisano je da osnovicu za obračun i isplatu plata utvrđuje Vlada, osim za predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama predsednika Republike i Narodne skupštine Republike Srbije. Odredbom člana 4. stav 1. istog Zakona, propisano je da koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu, a stavom 2. istog člana, propisano je da koeficijent sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Poseban Kolektivni ugovor za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 1/2015 i 3/2018), kao i Poseban Kolektivni ugovor za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 96/2019 i 58/2019) u odredbi člana 91. propisuje elemente za utvrđivanje plate, tako da se plata utvrđuje na osnovu: osnovice za obračun plate, koeficijenta sa kojim se množi osnovica, dodatka na platu, obaveza koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plata, i dela plate po osnovu radnog učinka, u skladu sa zakonom (stav 2), da osnovna plata pripada zaposlenom koj radi puno radno vreme ili radno vreme koje se smatra punim radnim vremenom (stav 3).

Navedeni Posebni kolektivni ugovori za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave, koji su bili u primeni u spornom periodu, nisu predviđali niti propisivali pravo zaposlenih na naknadu navedenih troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Zakonom o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05... 113/17), u odredbi člana 111. stav 1. i 2. propisano je da zaposleni ima pravo na minimalnu zaradu za standardni učinak i vreme provedeno na radu, a da se minimalna zarada određuje na osnovu minimalne cene rada utvrđene u skladu sa ovim zakonom, vremena provedenog na radu i poreza i doprinosa koji se plaćaju iz zarade; članom 118. stav 1. propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to, između ostalog, za ishranu u toku rada, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način (tačka 5) i regres za korišćenje godišnjeg odmora (tačka 6), a prema stavu 2. istog člana, visina troškova iz stava 1. tačka 5. ovog člana mora biti izražena u novcu. Odredbe ovog Zakona primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drugačije određeno, na osnovu odredbe člana 2. stav 2. tog zakona.

Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 44/01... 58/14), koju je Vlada Republike Srbije donela na osnovu člana 8. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Odredbom člana 2. stav 1. tačka 13. te Uredbe, utvrđeni su koeficijenti za obračun isplata zaposlenih iz člana 1. ove Uredbe, koje se primenjuju na zaposlene u zdravstvenim ustanovama.

U konkretnom slučaju, tužilje su u spornom periodu bile zaposlene u zdravstvenoj ustanovi, pa se na utvrđivanje i obračun njihovih plata, kao i naknada i dodataka po osnovu rada primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama. Supsidijerna primena Zakona o radu propisana je samo za slučaj kada posebnim zakonom položaj, prava, obaveze i odgovornostim zaposlenih nisu drugačije uređeni. Pošto poseban zakon – Zakon o platama u državnim organima i javnim službama propisuje da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, sledi da ta odredba posebnog Zakona isključuje primenu opšte norme iz Zakona o radu. Posebnim Kolektivnim ugovorom za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 1/2015 i 3/2018), kao i Posebnim Kolektivnim ugovorom za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 96/2019 i 58/2019) nije predviđeno pravo zaposlenih na naknadu troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Dakle, kako na osnovu člana 4. stav 2. citiranog Zakon o platama u državnim organima i javnim službama kao lex specialis, proizlazi da su primanja po osnovu naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora sadržana u koeficijentu kao jednom od elemenata plate, to ne postoji pravni osnov za ostvarivanje predmetnog prava tužilja. Taj osnov ne postoji ni u opštem aktu. Saglasno navedenom, tužiljama ne pripada pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora pošto su te naknade sadržane u koeficijentu njihovih plata, pa je stoga činjenica da im je u spornom periodu isplaćivana minimalna zarada (kao ona osnovna plata koja se isplaćuje u toj visini u situaciji kada je bila niža od minimalne zarade) bez uticaja na drugačiju odluku jer ona ne aktivira prava iz Zakona o radu kao opšteg zakona.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je primenom odredbe člana 416. stav 1. ZPP odlučio kao u stavu drugom izreke.

Tužena je uspela u revizijskom postupku, pa joj na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 163. stav 2., 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP pripadaju opredeljeni troškovi revizijskog postupka za sastav revizije u iznosu od 45.000,00 dinara, za taksu na reviziju u iznosu od 72.987,48 dinara i taksu na revizijsku odluku u iznosu od 97.500,00 dinara, ukupno 215.487,48 dinara, prema važećoj Advokatskoj tarifi i Taksenoj tarifi iz Zakona o sudskim taksama.

Tužiljama ne pripada naknada troškova postupka jer su spor izgubile, pa je zahtev tužilja za naknadu troškova revizijskog postupka za sastav odgovora na reviziju odbijen kao neosnovan.

Iz navedenih razloga, primenom člana 165. ZPP odlučeno je kao u stavu trećem i četvrtom izreke.

Predsednik veća - sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić