Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o posebnoj po članu 404. ZPP.

Odlučujući o dozvoljenosti izjavljene revizije, po članu 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br.72/11...18/20), Vrhovni sud je ocenio da su ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji kao posebnoj, u svrhu ujednačavanja sudske prakse.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni sud je utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema činjenicama utvrđenim u prvostepenoj presudi tužilji je rešenjem od 06.09.2019. godine, utvrđena povreda prava na suđenje u razumnom roku u izvršnom postupku koji se vodi pred Osnovnim sudom u Vranju I 1470/08, u kom rešenju su navedeni razlozi zbog kojih još nije okončan postupak stečaja. Potraživanje tužilje čine neisplaćene zarade u iznosu od 669,97 evra u dinarskoj protivvrednosti, a na osnovu pravnosnažne presude Osnovnog suda u Vlasotincu P 237/07 od 10.12.2007. godine. Označenom presudom tužilji i još 34 zaposlenih kod istog poslodavca dosuđen je parnični trošak od 147.400,00 dinara, a rešenjem o izvršenju priznat im je i trošak tog postupka u iznosu od 74.287,00 dinara. Prvostepeni sud ocenjuje kao osnovan tužbeni zahtev za naknadu štete u visini neizmirene zarade po pravnosnažnim presudama sa kamatom počev od 01.01.2007. godine do isplate, te srazmernog iznosa troškova parničnog i izvršnog postupka koji su vođeni prema poslodavcu, pozivom na odredbe članova 172. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima i 58. Ustava Republike Srbije.

Drugostepeni sud, u sporu male vrednosti (čl. 469. stav 1. ZPP) vrši službenu proveru podataka Agencije za privredne registre, te bez raspravljanja i nasuprot utvrđenim činjenicama u prvostepenoj presudi utvrđuje da je rešenjem Privredog suda u Leskovcu Reo 1/2020 od 03.03.2021. godine otvoren stečajni postupak nad stečajnim dužnikom HK PA „Jumko“ AD Vranje, da je potvrđeno usvajanja unapred pripremljenog plana reorganizacije – prečišćen tekst 07.12.2020. godine, obustavljen postupak stečaja nad stečajnim dužnikom i određeno da se po donošenju tog rešenja sva potraživanja i prava poverilaca i drugih lica i obaveze stečajnog dužnika određene unapred pripremljenim planom reorganizacije uređuju isključivo prema uslovima iz plana reorganizacije. Pošto izvršni dužnik nije u stečaju, drugostepeni sud nalazi da nema uslova za objektivnu odgovornost tužene za nastalu imovinsku štetu na strani tužilje, pa prvostepenu presudu preinačuje i odbija postaljen tužbeni zahtev, pozivom na odredbe članova 68. – 167. Zakona o stečaju i 23. i 31. Zakona o zaštiti prava na suđenje u razumnom roku.

Izneti zaključak drugostepenog suda se ne može prihvatiti, jer zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje nije potpuno utvrđeno.

Prema zaključku Vrhovnog kasacionog suda koji je donet na sednici Građanskog odeljenja održanoj dana 27.09.2019. godine, a kojim je dopunjen zaključak istog suda sa sednice održane dana 02.11.2018. godine, Republika Srbija odgovara za materijalnu štetu nastalu zbog potpunog ili delimičnog neizvršenja pravnosnažnih i izvršnih sudskih odluka, odnosno u stečaju utvrđenog potraživanja zaposlenih iz radnog odnosa koja su bez njihove krivice ostala neizvršena i u postupku stečaja vođena nad stečajnim dužnikom sa većinskim društvenim i državnim kapitalom, uz uslov za da je prethodno utvrđena povreda prava na suđenje u razumnom roku. U predmetima u kojima se vodi stečajni postupak zakonska zatezna kamata na potraživanja utvrđena pravnosnažnim presudama protiv dužnika – društvenih preduzeća obračunava se do dana otvaranja stečajnog postupka, u skladu sa zakonskim rešenjem iz Zakona o stečaju iz 2009. godine. U pogledu izvršnih dužnika koji ne spadaju u napred navedenu kategoriju, već se radi o fizičim licima ili pravnim licima koja nisu osnovana na bazi društvenog ili državnog kapitala, svakako je nužno utvrđivati uzročno- posledičnu vezu između povrede prava na suđenje u razumnom roku i nenaplaćenog potraživanja, te utvrđivati da je upravo isključivi razlog nemogućnosti naplate tih potraživanja neadekvatno postupanje suda. Nužno je dokazati da je dužnik u trenutku pokretanja postupka za naplatu imao dovoljno novčanih sredstava u imovini i da je poštujući redosled isplate mogao da se naplati da je sud efikasno postupao i preduzimao delotvorne radnje u cilju naplate propisane odgovarajućim Zakonom o izvršenju.

Dakle, za odgovornost države za štetu po ovom zaključku neophodno je da je potraživanje iz radnog odnosa nastalo prema poslodavcu dok je on poslovao sredstvima u društvenoj, odnosno državnoj svojini, te da su ova potraživanja iz radnog odnosa ostala nenamirena, uz uslov da je prethodno utvrđena povreda prava na suđenje u razumnom roku.

Odredbom člana 93. stav 1. Zakona o stečaju („Službeni glasnik RS“ br 104/09 ... 95/2018) propisano je da se od dana otvaranja stečajnog postupka ne može protiv stečajnog dužnika, odnosno nad njegovom imovinom odrediti i sprovesti prinudno izvršenje, niti bilo koja mera postupka izvršenja, osim izvršenja koja se odnose na obaveze stečajne mase i troškova stečajnog postupka. Stavom drugim ovog člana zakona propisano je da se prekidaju postupci iz stava 1. ovog člana koji su u toku.

Presuda prvostepenog suda zasnovana je na utvrđenju da je povreda prava na suđenje u razumnom roku utvrđena zbog dugog vođenja izvršnog postupka, a da su u razlozima tog rešenja navedeni razlozi zbog kojih još uvek nije okončan postupak stečaja. Drugostepeni sud je zasnovao presudu na činjenici da je poslodavac tužilje u vreme zaključenja glavne rasprave aktivno privredno društvo, koja činjenica nije utvrđena u prvostepenoj presudi, a izostalo je utvrđenje i vrednovanje pravnog značaja činjenica kada je nastalo i dospelo potraživanje tužilje iz radnog odnosa koje joj je dosuđeno pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Vlasotincu P 237/07 od 10.12.2007. godine, iz kojih razloga je potraživanje priznato u stranoj valuti i koja je struktura tog potraživanja, u čijoj svojini je bio kapital poslodavca tužilje u vreme nastanka potraživanja, iz kojih razloga potraživanje nije naplaćeno u izvršnom postupku, da li je u proteklom vremenskom periodu izvršni postupak prekinut u skladu sa odredbama člana 93. Zakona o stečaju i iz kojih razloga je dužina stečajnog postupka vrednovana kod utvrđenja povrede prava na suđenje u razumnom roku, te da li postoji i pod kojim uslovima mogućnost namirenja potraživanja tužilje po izvršnoj presudi iz imovine poslodavca.

Pošto je zbog pogrešne primene materijalnog prava izostalo utvrđenje navedenih bitnih činjenica, odluka u stavu drugom izreke doneta je na osnovu odredbe člana 416. stav 2. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić