Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju iz svih zakonskih razloga, pozivajući se na odredbe 404. Zakona parničnom postupku.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), Vrhovni sud je našao da je revizija tuženog dozvoljena, ali da nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tuženog. U utuženom periodu tuženi je tužiocu isplaćivao naknadu za ishranu u toku rada – topli obrok na mesečnom nivou po osnovu prisustva tužioca na radu u ukupnom broju časova, odnosno po osnovu broja dana u mesecu kada je tužilac faktički radio, a iznose za isplatu po ovom osnovu iskazivao je u okviru obračuna plate u rubrici „topli obrok za rad i naknade“, kao i u rubrici „bonovi za ishranu“, a koji su isplaćeni istovremeno sa konačnom isplatom zarade. Tužiocu je isplaćen manji iznos naknade troškova za ishranu u toku rada od iznosa predviđenog Kolektivnim ugovorom tuženog.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev nalazeći da se kod tuženog kao korisnika javnih sredstava u utuženom periodu primenjivao Zakon o privremenom uređenju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava i da je tuženi u hijerarhiji primene propisa bio dužan da primeni odredbu člana 4. ovog Zakona, a ne odredbu člana 64. Kolektivnog ugovora tuženog čije odredbe su ništave.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i usvojio tužbeni zahtev s obzirom da su u spornom periodu tužiocu isplaćeni manji iznosi naknade troškova ishrane na radu od onih koji je trebalo da budu isplaćeni prema članu 64 stav 1 Kolektivnog ugovora tuženog prema kome zaposleni ima pravo na mesečnu naknadu za troškove ishrane u toku rada u visini od 500,00 dinara po radnom danu s tim da će se 300,00 dinara isplatiti u novcu, a 200,00 dinara u bonovima za ishranu. Pored toga, navedena odredba Kolektivnog ugovora tuženog u pogledu visine iznosa predmetne naknade ne upućuje na primenu tzv. „bruto principa“ prilikom obračun i isplate naknade za ishranu u toku rada, a isplatom traženih troškova u manjem iznosu zaposlenima su data manja prava od prava utvrđenih Posebnim kolektivnim ugovorom u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije. Stoga je tuženi obavezan da tužiocu isplati razliku između visine naknade troškova za ishranu u toku rada od 500,00 dinara po radnom danu (neto) i umanjene naknade koja mu je po tom osnovu isplaćena.

Po oceni Vrhovnog suda, pobijana drugostepena presuda zasnovana je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 118. stav 1. tačka 5. Zakona o radu („Sl. glasnik RS“ broj 24/05..95/18) propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način. Odredbom člana 105. stav 2. istog Zakona propisano je da se pod zaradom smatra zarada koja sadrži poreze i doprinose koji se plaćaju iz zarade, a stavom 3. istog člana propisano je da se pod zaradom u smislu stava 1. ovog člana smatraju sva primanja iz radnog odnosa, osim primanja iz člana 14, člana 42. stav 3. tač. 4.i 5, člana 118. tač. 1-4, člana 119, člana 120. tačka 1. i člana 158.

Odredbom člana 64. stav 1. Kolektivnog ugovora JKP GSP „Beograd“ („Službeni list Grada Beograda“, broj 96 od 11.10.2018. godine) propisano je da zaposleni ima pravo na mesečnu naknadu za troškove ishrane u toku rada u visini od 500,00 dinara po radnom danu, s tim da će se 300,00 dinara isplatiti u novcu, a 200,00 dinara u bonovima za ishranu, dok je stavom 3. istog člana predviđeno da se mesečna naknada za ishranu u toku rada iz stava 1. ovog člana isplaćuje po isteku meseca istovremeno sa konačnom isplatom zarade, a na osnovu prisustva na radu zaposlenog za tekući mesec.

Naknada troškova ishrane u toku rada u istoj visini bila je utvrđena i odredbom člana 23. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj i stambenoj delatnosti Grada Beograda („Službeni list Grada Beograda“ broj 78/18).

U ovoj parnici je bilo sporno da li je kolektivnim ugovorima koji su važili u utuženom periodu visina naknade troškova za ishranu u toku rada bila predviđena u bruto ili neto iznosu. Navodi revizije da bi isplate naknade troškova u toku rada u neto iznosu predviđenom kolektivnim ugovorom tuženog dovela do povećanja zarade tužioca nije od uticaja na drugačiju odluku u ovoj pravnoj stvari, s obzirom da su saglasno odredbi člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“ broj 116/14), ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta (osim pojedinačnog akta kojim se plata povećava po osnovu napredovanja) kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugog stalnog primanja kod subjekta iz člana 2. ovog Zakona. U konkretnom slučaju nije sporna izmena opšteg akta – Kolektivnog ugovora, već je sporna primena tog akta u smislu isplate ugovorenog iznosa na ime naknade troškova za ishranu u bruto ili neto iznosu.

Drugostepeni sud je pravilno zaključio da se ne dovodi u pitanje tumačenje odredbe člana 64. stav 1. Kolektivnog ugovora tuženog, u pogledu visine iznosa predmetne naknade, niti sama ova odredba upućuje na primenu tzv. „bruto principa“ prilikom obračuna i isplate naknade za ishranu u toku rada. Takođe, kod obračuna zarade, Zakon o radu nije izričito propisao tzv. „bruto princip“, niti se taj princip primenjuje kod obračuna i isplate naknade za ishranu u toku rada u konkretnom slučaju.

Odredbom člana 105. Zakona o radu propisano je između ostalog, šta čini zaradu, a odredbom člana 118. stav 1. tačka 5. istog Zakona, proklamovano je pravo zaposlenih na naknadu troškova za ishranu, dok je detaljnije regulisanje ovog prava ostavljeno socijalnim partnerima kroz kolektivne ugovore ili autonomne pravne akte poslodavca, pri čemu je jedino ograničenje postavljeno u odnosu na način isplate, ali ne i na visinu i način obračuna naknade, zbog čega tužiocu u konkretnom slučaju, pripada predmetno potraživanje u neto iznosu koji je predviđen članom 64. Kolektivnog ugovora tuženog. Stoga je drugostepeni sud pravilno preinačio prvostepenu presudu i usvojio tužbeni zahtev tužioca.

Zaposleni u skladu sa odredbom člana 118. stav 1. tačka 5. Zakona o radu ima pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada, a visina troškova mora biti izražena u novcu. Bez obzira na ustanovljen princip zarade, koja u skladu sa odredbom člana 105. Zakona o radu u sebi sadrži poreze i doprinose koji se plaćaju iz zarade, pojedinačne odredbe kolektivnih ugovora i ugovora o radu tumače se onako kako su definisane. Bruto princip zarada podrazumeva da zarada u sebi sadrži poreze i doprinose, pri čemu se u ugovoru o radu i drugim relevantnim aktima uvek navodi i neto iznos zarade. U situaciji kada se aktima poslodavca ne navode konkretni novčani iznos koji se po određenom osnovu ima isplatiti zaposlenom ne može se na štetu zaposlenih pretpostaviti, odnosno zaključiti da je reč o ugovorenom bruto iznosu.

Kod izloženog, neosnovano se revizijom ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Iz navedenih razloga, Vrhovni sud je primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić