Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane odluke u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. Zakona o parničnom postupku (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), Vrhovni sud je utvrdio da je revizija neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Petrovcu na Mlavi, Sudska jedinica u Žagubici P2 160/19 od 11.09.2020. godine, razveden je brak zaključen ...2015. godine između tužioca i tužene, zajednička maloletna deca poverena ocu na staranje, čuvanje, vaspitavanje i izdržavanje radi samostalnog vršenja roditeljskog prava i uređen je način održavanja ličnih odnosa između maloletne dece i tužene majke, na način bliže opisan u ovoj presudi. Pravnosnažnim rešenjem Osnovnog suda u Petrovcu na Mlavi, Sudska jedinica u Žagubici R3 250/21 od 10.02.2022. godine, odbijen je predlog predlagača, ovde tužioca za određivanje privremene mere i majci privremeno uskrati održavanje ličnih odnosa i neposredan fizički kontakt sa maloletnom decom. Maloletna VV upisana je u prvi razred osnovne škole ...2022. godine u ... . Prema izveštaju Centra za socijalni rad Opština Petrovac i Žagubica, nakon obavljenog razgovora sa tužiocem, razlog za pokretanje postupka je polazak maloletne VV u školu, ali i nepromenjeni životni uslovi majke, koja još uvek živi u socijalnom stanu, pa dete ne bi imalo potrebne uslove za učenje, a majka nije savladala nemački jezik, pa ne može da pomaže detetu u školskom gradivu i primetno je da deca često budu bolesna nakon boravka kod majke, dok su promene u njihovim ponašanju u smislu uznemirenosti i odbijanja za osnovne evidentne. Porodične i materijalne prilike oca se nisu promenile, zaposlen je, škola je u istoj ulici gde je i njegov stan u neposrednoj blizini u ... . Organ starateljstva nije uspeo da uspostavi kontakt sa majkom, jer nije dolazila u Srbiju i nema dokaza da je unapredila svoju životnu situaciju. Prema izveštaju Centra za socijalni rad Kruševac, da pored već datog mišljenja Službe za pomoć deci i omladini u ... od 26.08.2021. godine i 14.11.2022. godine, mal.deca su ugrožena ponašanjem oca koji se ne odaziva na zakazane termine i ne odgovara na telefonske pozive, pa je Okružni sud Favoriten zatražio stručno mišljenje porodične sudske pomoći i istaknuto je da isključivo starateljstvo majke trenutno najviše odgovara dobrobiti dece pod uslovom nadgledanja od strane nadležne Službe za pomoć deci i omladini u ..., te da ukoliko otac ne promeni svoj odnos prema majci može se očekivati štetno dejstvo na razvoj dece. Ovaj centar je mišljenja da je necelishodno izjašnjavati se o izmeni odluke o određivanju ličnih odnosa, budući da je u ... u toku postupak određivanja starateljstva nad maloletnom decom i da je uključena Služba za pomoć deci i omladini i predložen tretman u savetovalištu, koje mišljenje su podržili i CSR Petrovac i Žagubica, kao i CSR Kruševac. Tužilac je negirao postojanje postupaka između stranaka pred organima u ..., vezano za odnose sa maloletnom decom i prikazivao ih je beznačajnim i kao otac ne sarađuje sa ovim organima i ne deluje u dobrobiti dece. U ... se vodi sudski spor u koji su uključene sve strane (mal.deca, majka i otac) i ovaj centar je mišljenja da je necelishodno se izjašnjavati o izmeni odluke o određivanju ličnih odnosa, budući da je u ... u toku postupak određivanja starateljstva nad maloletnom decom.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, a imajući u vidu sve okolnosti konkretnog slučaja i najbolji interes mal.dece, nižestepeni sudovi su zaključili da se nisu stekli uslovi za izmenu odluke o načinu održavanja ličnih odnosa mal.dece sa tuženom.

Prema članu 3. stav 1. Konvencije o pravima deteta (Zakon o ratifikaciji konvencije Ujedinjenih nacija o pravima deteta „Službeni list SFRJ“ - Međunarodni ugovori broj 15/90 i „Službeni list SRJ“ – Međunarodni ugovori broj 4/96 i2/97) u svim aktivnostima koje se tiču dece od primarnog značaja su interesi deteta bez obzira na to da li ga sprovode javne ili privatne institucije za socijalnu zaštitu, sudovi, administrativni organi ili zakonodavna tela. Države članice se obavezuju da detetu obezbede takvu zaštitu i brigu koja je neophodna za njegovu dobrobit, uzimajući u obzir prava i obaveze njegovih roditelja, zakonitih staratelja ili drugih pojedinaca koji su pravno odgovorni za dete i preuzimaju u tom cilju sve potrebne zakonodavne i administrativne mere (stav 2.).

Ova obaveza preuzeta je članom 6. stav 1. Porodičnog zakona kojim je propisano da je svako dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta u svim aktivnostima koje se tiču deteta. U sporu za zaštitu prava deteta i u sporu za vršenje odnosno lišenje roditeljskog prava sud je uvek dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta (član 266. navedenog zakona) i pre nego što donese odluku o zaštiti prava deteta ili o vršenju odnosno lišenju roditeljskog prava sud je dužan da zatraži nalaz i stručno mišljenje od organa starateljstva, porodičnog savetovališta ili druge ustanove specijalizovane za posredovanje u porodičnim odnosima (član 270.).

Porodičnim zakonom je propisano da dete ima pravo da održava lične odnose sa roditeljem sa kojim ne živi. Pravo deteta da održava lične odnose sa roditeljem sa kojim ne živi može biti ograničeno samo sudskom odlukom kada je to u najboljem interesu deteta (član 61. stav 1. i 2.) i u sporu za zaštitu prava deteta i sporu za vršenje, odnosno lišenje roditeljskog prava, sud je uvek dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta (član 266. stav 1). Zakonom nije predviđen najniži ili najviši obim kontakata, već ih u odsustvu sporazuma roditelja uređuje sud u svakom individualnom slučaju prilagođavajući model viđanja najboljem interesu maloletnog deteta u skladu sa njegovim razvojnim potrebama, kao i životnim prilikama roditelja.

Stručno mišljenje organa starateljstva sud je dužan da pribavi i ima ga u vidu (član 270. Porodičnog zakona) pa je u konkretnom slučaju odluka o održavanju ličnih odnosa doneta na osnovu nalaza organa starateljstva i ocene svih okolnosti koje ukazuju na najbolji interes maloletne dece, a zasnovana je na činjenicama i obrazložena u sudskoj odluci prema kriterijumu najboljeg interesa dece. Kod utvrđenog da su mal. deca ugrožena ponašanjem oca koji ne sarađuje sa nadležnim organima starateljstva i ne deluje u pravcu dobrobiti dece, a da isključivo starateljstvo majke trenutno najviše odgovara dobrobiti dece pod uslovom nadgledanja od strane nadležnih organa, te da je u ... u toku postupak za vršenje roditeljskog prava, uključena Služba za pomoć deci i omladini i predložen tretman u Savetovalištu, to je i po oceni revizijskog suda pravilan zaključak nižestepenih sudova da je u sklopu svih okolnosti konkretnog slučaja necelishodno izjašnjavanje o izmeni odluke i zahtev odbijen. Uređeno održavanje ličnih odnosa maloletne dece sa majkom, imajući u vidu aktuelnu porodičnu situaciju i nepostojanje roditeljske saradnje, omogućava u konkretnom slučaju očuvanje bliskosti i emotivnog odnosa sa majkom, nesumnjivo potrebnog za pravilan psihofizički razvoj dece i održavanje porodičnih veza što je fundamentalni element pojma porodičnog života, garantovanog članom 8. Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Osim toga, način održavanja ličnih odnosa uređen odlukom suda u konkretnom slučaju prilagođen je uzrastu, razvojnim, obrazovnim, vaspitnim i socijalnim potrebama maloletne dece, u postojećim životnim okolnostima, pa su revizijski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava neosnovani. Najbolji interes deteta je uvek prioritetan kada se odlučuje o zaštiti prava i interesa deteta i ceni se prema okolnostima svakog konkretnog slučaja, što su nižestepeni sudovi pravilno učinili, nakon pribavljanja nalaza i mišljenja organa starateljstva primenom člana 270. Porodičnog zakona i njihove pravilne ocene. Stoga su neosnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava. Sledom navedenog, Vrhovni sud nalazi da je pravilan zaključak nižestepenih sudova da nije došlo do promenjenih okolnosti, zbog kojih bi bilo potrebno da se promeni odluka o načinu održavanja ličnih odnosa majke sa mal.decom u odnosu na raniju odluku.

Ostali navodi revizije, kojima se ukazuje na odluku Vrhovnog kasacionog suda Rev 887/2021 od 03.03.2021. godine i osporava odluka o načinu održavanja ličnih odnosa majke sa mal. decom predstavljaju ponavljanje navoda koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje je drugostepeni sud pravilno ocenio kao neosnovane i za tu ocenu dao jasne i dovoljne razloge, koje ovaj sud u svemu prihvata.

Iz napred navedenih razloga, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci, a na osnovu člana 414. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Dragana Marinković,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić