Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu ovlašćenja predviđenih članom 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...18/20), Vrhovni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Isticanje bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP nije zakonom propisani razlog za izjavljivanje revizije, a ukazivanje na bitnu povredu odredba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi sa stavovima 3. i 8. ZPP bez uticaja je na pravilnost pobijane odluke, jer se može isticati u odnosu na činjenično stanje utvrđeno shodno članu 383. stav 4. ZPP na raspravi otvorenoj u drugostepenom postupku, koja odredba u konkretnom slučaju nije primenjena. Isticanje bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP odredbom člana 407. stav 1. ZPP nije propisano kao revizijski razlog.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je vlasnik kp.br. ... KO ... upisane u katastar nepokretnosti kao dvojna kultura – zemljište pod zgradama i njiva sedme klase, a tuženi je titular prava svojine na susednoj kp.br. ... KO ... koja se u javnim knjigama vodi kao voćnjak sedme klase. Dve-tri godine pre podnošenja tužbe, tuženi je angažovao treća lica i mašinski izravnao međni deo radi formiranja puta. Ravnanje je obavljeno u prisustvu tužioca koji tom prilikom nije reagovao, a na koji način je zauzet deo tužiočeve katastarske parcele. Postojeće zauzeće u obliku nepravilnog trougla, u navedenim merama i granicama, utvrđeno je nalazom veštaka geodetske struke.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaključio da su prilikom ravnanja spornog dela zemljišta parnične stranke postigle usmeni dogovor za formiranje službenosti puta na tužiočevoj katastarskoj parceli shodno članu 51. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Razmatrajući odredbu člana 52. istog Zakona kojom je propisano da se službenost na nepokretnostima stiče upisom u katastar nepokretnosti, prvostepeni sud je ocenio da pisana forma ugovora o zasnivanju službenosti na nepokretnosti nije uslov njegove punovažnosti, već tehničko pitanje vezano za uknjižbu.

Drugostepeni sud je ocenio da je prvostepena odluka doneta pogrešnom primenom materijalnog prava, pa je shodno članu 37. u vezi sa članovima 51. i 52. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa prvostepenu presudu preinačio i utvrdio postojanje zauzeća i obavezao tuženog da tužiocu vrati u posed deo njegove katastarske parcele koji drži bez pravnog osnova.

Vrhovni sud je ocenio da je neosnovano revizijsko ukazivanje na pogrešnu primenu materijalnog prava od strane drugostepenog suda.

Članom 49. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa („Službeni list SFRJ“ broj 6/80 sa izmenama i dopunama „Službeni list SRJ“ broj 29/96 i „Službeni glasnik RS“ broj 115/05) regulisan je pravni pojam službenosti kao prava vlasnika jedne nepokretnosti (povlasno dobro) da za potrebe svoje nepokretnosti koristi nepokretnost u vlasništvu drugog lica (poslužno dobro). Članom 51. istog zakona propisano je da se službenost zasniva pravnim poslom, odlukom državnog organa i održajem. Članom 52. Zakona propisano je da se na osnovu pravnog posla službenost stiče upisom u javnu knjigu, a članom 54. stav 1. Zakona propisano je da se faktičkim ostvarivanjem prava na nepokretnosti u vlasništvu drugog lica, koje se tome ne protivi, službenost stiče održajem dugim dvadeset godina.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, između parničnih stranaka nije zaključen pisani ugovor o zasnivanju službenosti puta na spornom delu tužiočeve katastarske parcele broj ... KO ..., koju bi upisom u katastar nepokretnosti tuženi mogao da stekne pravnim poslom. Pasivno držanje tužioca prilikom ravnanja terena 2-3 godine ranije u odnosu na podnetu tužbu kojom traži pravnu zaštitu, ne može se smatrati njegovom saglasnošću za zasnivanje službenosti, jer mu međna linija sa tuženikovom katastarskom parcelom ... KO ... nije bila precizno poznata do izlaska geometra na lice mesta. Nezavisno od toga, izričiti ili prećutni pristanak tužioca na zasnivanje službenosti, u odsustvu pisanog ugovora, od značaja bi bio samo kod zasnivanja službenosti održajem, koji osnov se ne može primeniti, jer je za isti neophodan protek vremena od 20 godina.

Iz navedenih razloga, drugostepeni sud je pravilnom primenom materijalnog prava usvojio tužbeni zahtev i shodno članu 37. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa obavezao tuženog da tužiocu, kao vlasniku kp.br. ... KO ..., vrati zauzeti deo njegove katastarske parcele, koji drži bez pravnog osnova.

Sa navedenih razloga, primenom člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić