.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 925/2023
12.04.2023. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jelice Bojanić Kerkez, predsednika veća, Vesne Stanković i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Slobodan Jovanović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo zdravlja, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Leskovcu, radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 4648/2022 od 18.11.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 12.04.2023. godine, doneo je
P R E S U D U
PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž1 4648/2022 od 18.11.2022. godine, tako što se ODBIJA žalba tužene i POTVRĐUJE presuda Osnovnog suda u Vranju P1 120/22 od 31.08.2022. godine.
OBAVEZUJE SE tužena da tužiocu na ime troškova revizijskog postupka isplati iznos od 32.825,00 dinara, u roku od 15 dana, sa zakonskom zateznom kamatom počev od izvršnosti presude do isplate.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Vranju P1 120/22 od 31.08.2022. godine, obavezana je tužena da na ime potraživanja koja tužilac ima prema Zdravstvenom centru u Vranju po rešenju Osnovnog suda u Vranju II 4295/17 od 27.07.2017. godine, tužiocu isplati na ime neisplaćenih troškova prevoza za dolazak na rad i odlazak sa rada za vremenski period od aprila 2013. godine do kraja novembra 2014. godine, navedene iznose po mesecima, sa zakonskom zateznom kamatom počev od poslednjeg dana u mesecu za prethodni mesec do isplate, na ime troškova parničnog postupka u predmetu Osnovnog suda u Vranju P1 798/16 iznos od 35.400,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 23.04.2017. godine do isplate, na ime troškova izvršnog postupka u predmetu Osnovnog suda u Vranju II 4295/17 iznos od 6.988,00 dinara, kao i troškove ovog parničnog postupka u iznosu od 63.930,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti presude do isplate, sve u roku od osam dana.
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 4648/2022 od 18.11.2022. godine, preinačena je prvostepena presuda, tako što je tužbeni zahtev u celosti odbijen, te tužilac obavezan da tuženoj nadoknadi parnične troškove u iznosu od 66.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti odluke o troškovima postupka do isplate.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa prelogom da Vrhovni kasacioni sud o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj po članu 404. ZPP.
Revizija je dozvoljena po članu 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20), pa je Vrhovni kasacioni sud ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP i utvrdio da je revizija osnovana.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, u sudskom sporu tužioca, zaposlenog, prema Zdravstvenom centru Vranje, poslodavcu, za isplatu naknade troškova za dolazak i odlazak sa rada, u periodu od aprila 2013. godine do novembra 2014. godine, zaključeno je sudsko poravnanje P1 798/16 dana 22.03.2017. godine. Na osnovu ovog poravnanja, kao i izvršne isprave, tužilac je ishodovao rešenje o izvršenju Osnovnog suda u Vranju Ii 4295/17 od 27.07.2017. godine, kojim je određena prinudna naplata potraživanja koje je predmet ovog parničnog postupka. Prinudno namirenje određeno zaključkom javnog izvršitelja na sredstvima na računima izvršnog dužnika, koje je dostavljeno na sprovođenje NBS – Odeljenju za prinudnu naplatu Kragujevac dana 21.08.2017. godine, ostalo je bez uspeha. Naime, računi poslodavca tužioca u neprekidnoj su blokadi počev od 16.09.2017. godine, ukupno 1.827 dana, a novčani iznos blokade je 304.727.943,42 dinara. Osnivač Zdravstvenog centra Vranje je tužena Republika Srbija, koja finansira delatnost Zdravstvenog centra iz ustupljenih javnih prihoda.
Prvostepeni sud usvaja postavljeni tužbeni zahtev, iz razloga što Zdravstveni centar Vranje, koji je osnovan odlukom Vlade od 11.02.2021. godine sredstvima u javnoj svojini, delatnost obavlja pretežno transferom sredstava javnih prihoda, sve pokretne i nepokretne stvari nalaze se u javnoj svojini Republike Srbije, pa su kod nemogućnosti prinudnog namirenja potraživanja iz radnog odnosa zbog dugogodišnje blokade računa tuženog ispunjeni uslovi za obavezivanje tužene, kao solidarnog dužnika, na isplatu u skladu sa članovima 14. Zakona o stečaju i 16. Zakona o javnoj svojini. Po ovim odredbama tužena Republika Srbija kao osnivač Zdravstvenog centra, zbog nemogućnosti sprovođenja stečajnog postupka prema tom pravnom licu, solidarno odgovara za njegove obaveze, pošto je činjenično razjašnjeno da se delatnost Centra pretežno finansira kroz ustupljene prihode, a ne postoji druga imovina iz koje bi se moglo namiriti potraživanje tužioca. Prigovor zastarelosti potraživanja iz radnog odnosa odbija kao neosnovan.
Drugostepeni sud ne prihvata stanovište da su u konkretnoj situaciji ispunjeni zakonom propisani uslovi za ustanovljenje solidarne obaveze tužene, nalazeći da tužilac nije dokazao da su iscrpljena sva raspoloživa sredstva izvršenja propisana Zakonom o izvršenju i obezbeđenju, što bi bio slučaj da je javni izvršitelj obustavio postupak u skladu sa članom 129. stav 1. tačka 6. Zakona o izvršenju i obezbeđenju.
Izneto stanovište drugostepenog suda, Vrhovni kasacioni sud ne može prihvatiti.
Činjenično je utvrđeno da tužilac potraživanje iz radnog odnosa, za koje je ishodovao izvršnu ispravu 22.03.2017. godine, nije namirio i pored određene prinudne naplate 27.07.2017. godine, da su računi njegovog poslodavca u neprekidnoj blokadi, te da ne postoji druga imovina poslodavca koja nije u javnoj svojini tužene Republike Srbije, a koja bi mogla biti predmet prinudnog izvršenja.
Po odredbama člana 11. stav 1. i stav 2. tačka 1. Zakona o stečaju („Službeni glasnik RS“ br. 104/2009 ... 95/2018), stečajni postupak se otvara kada postoji, između ostalog, trajnija nesposobnost plaćanja.
Članom 12. istog zakona propisano je da se postojanje trajnije nesposobnosti plaćanja pretpostavlja u slučaju kada je predlog za pokretanje stečajnog postupka podneo poverilac, koji u sudskom postupku sprovedenom u Republici Srbiji nije mogao namiriti svoje novčano potraživanje bilo kojim sredstvom izvršenja.
Prema članu 14. Zakona o stečaju, stečajni postupak se ne sprovodi, između ostalog, prema pravnim licima čiji je osnivač Republika Srbija, koja se pretežno finansiraju kroz ustupljene javne prihode, a za obaveze pravnog lica nad kojim se postupak stečaja ne sprovodi, solidarno odgovaraju njegovi osnivači.
Činjenično je razjašnjeno da tužilac potraživanje iz izvršne isprave, koja potiče iz radnog odnosa, nakon određivanja prinudne naplate nije namirio u periodu dužem od pet godina, pa je nastupila pretpostavka postojanja trajnije nesposobnosti plaćanja, kao razloga za pokretanje stečajnog postupka. Pošto se prema poslodavcu tužioca ne može sprovesti stečajni postupak, nastupili su uslovi za aktiviranje solidarne odgovornosti tužene, kao osnivača. Tužiočevo novčano potraživanje utvrđeno je sudskim poravnanjem od 22.03.2017. godine, pa je prvostepeni sud pravilno odbio prigovor zastarelosti potraživanja istaknut pozivom na član 196. Zakona o radu, po kome novčana potraživanja iz radnog odnosa zastarevaju u roku od tri godine od dana nastanka obaveze. Ovo iz razloga što taj rok zastarelosti nije merodavan za sporni odnos, već rok od 10 godina propisan odredbom člana 379. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima za potraživanja utvrđena pravnosnažnom odlukom suda i drugog državnog organa ili poravnanjem. Tužba u ovom sporu je podneta 14.04.2021. godine, pre isteka roka zastarelosti predviđenog članom 379. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima. Drugostepeni sud nepravilno pravno vrednuje činjenicu da izvršni postupak nije obustavljen u skladu sa odredbama člana 129. Zakona o izvršenju i obezbeđenju, pošto su u ovom parničnom, kontradiktornom sudskom postupku, razjašnjene sve činjenice iz kojih sledi postojanje uslova za aktiviranje solidarne odgovornosti tužene Republike Srbije, kao osnivača pravnog lica, poslodavca tužioca.
Pravilno je na osnovu odredbi članova 153. stav 1. i 154. ZPP, odlučeno o parničnom troškovima.
Na osnovu odredbi članova 165. stav 1, 154. i 163. stavovi 1. i 2. ZPP, odlučeno je o troškovima revizijskog postupka. Tužicu su kao opravdani priznati troškovi za sastav revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, sudske takse na reviziju u iznosu od 5.930,00 dinara i sudske takse na ovu odluku u iznosu od 8.895,00 dinara, što u zbiru predstavlja 32.825,00 dinara.
Iz iznetih razloga, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.
Predsednik veća – sudija
Jelica Bojanić Kerkez,s.r.
Za tačnost otpravka
upravitelj pisarnice
Marina Antonić
