OBAVEZUJE SE tužena da na ime troškova celog postupka isplati tužilji iznos od 97.208,00 dinara u roku od 8 dana od prijema prepisa presude, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Vranju P1 634/21 od 03.02.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se obaveže tužena na isplatu novčanog potraživanja koje ima prema Zdravstvenom centru u Vranju po rešenju Osnovnog suda u Vranju II 4281/17 od 26.07.2017. godine, u novčanim iznosima navedenim u ovom stavu izreke sa zakonskom zateznom kamatom na svaki novčani iznos počev od dospelosti do isplate. Stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da naknadi tuženoj troškove parničnog postupka u iznosu od 30.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 1583/2022 od 23.03.2022. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena presuda Osnovnog suda u Vranju P1 634/21 od 03.02.2022. godine.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je, zbog pogrešne primene materijalnog prava, blagovremeno izjavila reviziju predviđenu članom 404. ZPP (posebna revizija).

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, u ovom sporu potrebno je dozvoliti odlučivanje o tužiljinoj posebnoj reviziji jer priložene odluke revizijskog suda u istim ili bitno istovetnim činjenično-pravnim sporovima potvrđuju neujednačenu sudsku praksu.

Iz tog razloga, na osnovu člana 404. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužilje osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je pokrenula izvršni postupak protiv izvršnog dužnika Zdravstvenog centra u Vranju radi naplate novčanog potraživanja iz radnog odnosa (troškovi prevoza) utvrđenog pravnosnažnom i izvršnom odlukom (poravnanjem) Osnovnog suda u Vranju P1 604/16 od 16.03.2017. godine i troškova parničnog postupka dosuđenih tim poravnanjem. Predloženo izvršenje određeno je rešenjem o izvršenju Osnovnog suda u Vranju II 4281/17 od 26.07.2017. godine kojim su troškovi izvršenja određeni iznosom od 7.008,00 dinara. Izvršenje sprovodi javni izvršitelj koji je 01.08.2017. godine doneo zaključak o sprovođenju izvršenja prenosom novčanih sredstava sa računa izvršnog dužnika. Tužilja u izvršnom postupku nije naplatila svoje novčano potraživanje jer je račun izvršnog dužnika u blokadi na osnovu prinudne naplate prema podacima NBS neprekidno od 14.04.2016. godine. Tužilja je 12.08.2019. godine podnela predlog za promenu sredstava izvršenja, ali javni izvršitelj o tom predlogu nije odlučio. Zdravstveni centar Vranje je idirektni korisnik sredstava Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje, a osnivač Republika Srbija - Minstarstvo zdravlja. Izvršni dužnik se finansira pretežno iz ustupljenih javnih prihoda-doprinosa za obavezno socijalno osiguranje saglasno ugovoru sa Republičkim fondom za zdravstveno osiguranje Filijala Vranje, iz budžeta Republike Srbije, sopstvenih sredstava (participacija) i eventualnih donacija.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev tužioca nalazeći da se ne mogu primeniti odredbe Zakona o stečaju, jer su zdravstvene ustanove samostalna pravna lica koja za svoje obaveze samostalno odgovaraju, imajući u vidu da sredstva namenjena za zarade u druga primanja zaposlenih u tim ustanovama ne spadaju u obaveze koje tužena obezbeđuje u okviru vršenja osnivačkih prava, te da nije dokazano da su iscrpljena sva sredstva izvršenja u izvršnom postupku propisana Zakonom o izvršenju i obezbeđenju. Drugostepeni sud je prihvatio zaključak prvostepenog suda uz dodatnu argumentaciju da u ovom slučaju nema mesta primeni člana 14. stav 3. Zakona o stečaju i obavezi tužene države (osnivača Zdravstvenog centra Vranje) na isplatu tužiljinog novčanog potraživanja, te da bi do ispunjenosti uslova za solidarnu odgovornost osnivača došlo u situaciji nastupanja razloga propisanih u članu 129. stav 1. tačke 4. i 6 Zakona o izvršenju i obezbeđenju, zbog čega činjenica da je račun osnovanog subjekta nad kojim se ne sprovodi stečaj duži period u blokadi ne dovodi do automatizma do primene odredaba Zakona o stečaju i odgovornosti osnivača. Nižestepeni sudovi nisu ocenili prigovor zastarelosti koji je tužena istakla u odgovoru na tužbu.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda stanovište nižestepenih sudova zasnovano je na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 14. stav 1. Zakona o stečaju, pored ostalog, propisano je da se stečajni postupak ne sprovodi ni prema pravnim licima čiji je osnivač Republika Srbija, Autonomna pokrajina ili Jedinica lokalne samouprave, a koja se isključivo ili pretežno finansiraju kroz ustupljene javne prihode ili iz republičkog budžeta, odnosno budžeta autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Prema stavu 3. navedene odredbe, za obaveze pravnog lica nad kojim se u skladu sa stavom 1. tog člana ne sprovdi stečajni postupak, solidarno odgovaraju njihovi osnivači.

Poštujući ovu zakonsku odredbu, kod utvrđene činjenice da tužilja svoje novčano potraživanje ne može naplatiti jer se izvršni dužnik nalazi u neprekidnoj blokadi od 14.04.2016. godine i da se nad njim ne može sprovesti postupak stečaja, tužena solidarno odgovara za dugove izvršnog dužnika čiji je osnivač i koji se pretežno finansira kroz ustupljene javne prihode iz Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje. Dakle, solidarna odgovornost tužene za obaveze Zdravstvenog centra u Vranju, čiji je osnivač, postoji na osnovu citirane odredbe Zakona o stečaju u slučaju kada su ispunjeni materijalno-pravni uslovi za otvaranje stečajnog postupka, što je i trajnija nesposobnost dužnika za plaćanje. Zbog toga su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo kada su zaključili da je uslov za odgovornost tužene okončanje izvršnog postupka, odnosno njegova obustava iz razloga predviđenih članom 129. stav 1. tačke 4. i 6. Zakona o izvršenju i obezbeđenju.

Prigovor zastarelosti tužiljinog potraživanja koji je tužena, sa pozivom na član 196. Zakona o radu, istakla tokom postupka nije osnovan. Označenom odredbom propisano je da sva novčana potraživanja iz radnog odnosa zastarevaju u roku od tri godine od dana nastanka obaveze. Rok zastarelosti propisan odredbom bitan je samo do momenta podnošenja tužbe sudu ili zahteva drugom nadležnom organu radi ostvarenja potraživanja iz radnog odnosa. Međutim, ovde je reč o situaciji kada je pravnosnažnom sudskom odlukom to potraživanje utvrđeno, zbog čega više ne važi rok zastarelosti samog potraživanja radi čijeg ostvarenja je zahtevana sudska zaštita. Ovde se primenjuje poseban rok zastarelosti od 10 godina propisan članom 379. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima za sva potraživanja utvrđena pravnosnažnom sudskom odlukom i odlukom drugog nadležnog organa ili poravnanjem, pa i za ona za koja zakon inače predviđa kraći rok zastarelosti.

Tužiljino novčano potraživanje utvrđeno je poravnanjem Osnovnog suda u Vranju P1 604/16 od 16.03.2017. godine kojim je određen rok za ispunjenje obaveze u trajanju od 30 dana od dana njegovog zaključenja. Tužba u ovom sporu podneta je 29.04.2021. godine, što je pre isteka roka zastarelosti predviđenog članom 379. stav 1. ZOO, zbog čega tužiljino potraživanje prema tuženoj nije zastarelo.

Na osnovu iznetog, primenom člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.

Odluka o troškovima postupka, sadržana u trećem stavu izreke, doneta je na osnovu člana 165. stav 2. u vezi sa članovima 153. stav 1. i 154. stav 1. ZPP. Tužilji su prema opredeljenom zahtevu dosuđeni troškovi i to: za sastav tužbe u iznosu od 9.000,00 dinara, žalbe i revizije od po 18.000,00 dinara, zastupanja na dva održana ročišta u iznosu od po 10.500,00 dinara i troškova veštačenja u iznosu od 7.000,00 dinara. Tužilji su priznati i troškovi na ime sudske takse za tužbu, prvostepenu presudu, žalbu i drugostepenu presudu u iznosu od po 3.026,00 dinara, reviziju i odluku po reviziji u iznosu od po 6.052,00 dinara. Visina troškova određena je prema vrednosti predmeta spora, primenom Advokatske i Taksene tarife. O traženoj zateznoj kamati na troškove postupka, odlučeno je primenom članova 277. stav 1. i 324. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić