U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dragane Marinković, predsednika veća, Marine Milanović i Zorice Bulajić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Zorica Tomašević, advokat iz ..., protiv tuženog BB iz ..., čiji je punomoćnik Dejan Jakimov, advokat iz ..., radi činidbe i zaštite od uznemiravanja, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 1/22 od 29.06.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 26.04.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 1/22 od 29.06.2022. godine.

ODBIJA SE kao neosnovan zahtev tuženog za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Valjevu P 50/21 od 29.10.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijen je predlog tuženog za prekid postupka i postupak se odmah ima nastaviti; stavom drugim izreke, usvojen je tužbeni zahtev, pa je naloženo tuženom da oslobodi pešački ulaz koji vodi sa trotoara iz ... ulice broj .. u Valjevu na kp br. .. KO Valjevo na taj način što će ukloniti montažne delove južne i severne fasade prizemnog dela objekta picerije „VV“ koji na nastao zatvaranjem prolaza u dvorište iz ulice ... broj .. u Valjevu i to deo objekta do kp br. .. KO Valjevo u gabaritu 2,74m1 h 8,84 + 4,38m1 h 2,76 m1, a što čini površinu od 36,31 m2, s tim da ostaju armirano betonski stubovi i armirano betonske grede kao noseći elementi dograđenog spratnog dela objekta; stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da tužilji naknadi troškove postupka u iznosu od 551.350,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od pravnosnažnosti presude do isplate; stavom četvrtim izreke, kažnjava se punomoćnik tuženog advokat Dejan Jakimov novčanom kaznom u iznosu od 60.000,00 dinara zbog vređanja suda učinjenog rečima „Ovako bahato suđenje nisam video u celoj Srbiji svaka čast“ koji je dužan da plati u roku od 8 dana od prijema presude, a ukoliko ne plati kaznu, sud će novčanu kaznu da zameni kaznom zatvora u skladu sa zakonom kojim se uređuje izvršenje krivičnih sankcija.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 1/22 od 29.06.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijene su kao neosnovane žalbe i potvrđeno rešenje sadržano u prvom stavu izreke presude Višeg suda u Valjevu P 50/21 od 29.10.2021. godine; stavom drugim izreke, preinačena je presuda Višeg suda u Valjevu P 50/21 od 29.10.2021. godine u drugom stavu izreke, tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev kojim je traženo da sud naloži tuženom BB iz ... da oslobodi pešački ulaz koji vodi sa trotoara iz ... ulice broj .. u Valjevu na kp br. .. KO Valjevo na taj način što bi uklonio montažne delove južne i severne fasade prizemnog dela objekta picerije „VV“ nastalog zatvaranjem prolaza u dvorište iz ... ulice broj .. u Valjevu i to deo objekta do kp br. .. KO Valjevo u napred navedenom gabaritu, što čini površinu od 36,31 m2, s tim što bi ostali armirani betonski stubovi i armirano betonske grede, kao noseći elementi dograđenog spratnog dela objekta; stavom trećim izreke, preinačeno je rešenje sadržano u stavu trećem prvostepene presude, tako što je obavezana tužilja da tuženom na ime naknade troškova postupka isplati iznos od 394.787,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate; stavom čevrtim izreke, obavezana je tužilja da tuženom naknadi troškove drugostepenog postupka u iznosu od 318.222,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate; stavom petim izreke, odbačena je kao nepotpuna žalba punomoćnika tuženog izjavljena protiv rešenja sadržanog u četvrtom stavu izreke prvostepene presude.

Protiv preinačujućeg dela drugostepene presude, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. Zakona parničnom postupku u vezi člana 403. stav 2. Zakona parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11, ... 18/20) i utvrdio da revizija tužilje nije osnovana.

U provedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP na koju se revizijom ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je sa Opštinom Valjevo zaključila ugovor o otkupu stana Ov II 535/92 dana 17.11.1992. godine. U članu 1. navedenog ugovora navedeno je da ugovorne strane konstatuju da je prodavac nosilac prava raspolaganja na stanu u ulici ... broj .. u Valjevu, površine 74,11 m2 koji se nalazi na kp .. (po starom operatu) odnosno .. (po novom kat. operatu) KO Valjevo, kao i sa pravom korišćenja na kp .., .. (po starom operatu) odnosno .., .. (po novom operatu) KO Valjevo, koji se sastoji od tri sobe, jedne kuhinje, jednog kupatila sa WC-om, jednog predsoblja, jedne ostave, jednog podruma, jedne šupe, koje kupac koristi kao nosilac stanarskog prava (zakupac na neodređeno vreme) na osnovu ugovora o korišćenju br. .. zaključenog 01.12.1976. godine. Članom 4. navedenog ugovora prodavac prodaje, a kupac kupuje nepokretnost iz člana 1. ovog ugovora po ceni od 21.141,00 dinar po 1 m2, što ukupno čini ugovorenu cenu u iznosu od 1.566.789,00 dinara. Kako tužilja svoje pravo korišćenja nije mogla da upiše u katastru nepokretnosti po navedenom ugovoru o otkupu, vodila je parnicu koja je okončana donošenjem presude P 36/04 od 03.03.2004. godine kojom je stavom prvim utvrđeno da je tužilja vlasnik posebnog dela zgrade trosobnog stana u površini od 74 m2 postojećoj na kp .. KO Valjevo upisano kao zemljišno telo III u ZL. UL. br. .. KO Valjevo sa pravom zajedničke nedeljive svojine na zajedničkim delovima zgrade, uređajima u zgradi i sa pravom korišćenja kp .. KO Valjevo (kp .. i .. KO Valjevo po novom operatu) što su tuženi Opština Valjevo i BB iz ... dužni priznati i trpeti da se tužilja kao vlasnik i korisnik upiše u zemljišnim i drugim javnim knjigama. Na osnovu navedene pravnosnažne i izvršne presude Opštinskog suda u Valjevu P 36/04 od 03.03.2004. godine Opštinski kao Zemljišno-knjižni sud u Valjevu doneo je rešenje Dn 2069/06 dana 06.02.2007. godine kojim je dozvolio u ZKUL br. .. KO Valjevo u B vlasničkom listu uknjižbu prava vlasništva trosobnog stana površine 74,11 m2 u sastavu kuće k br. .. u ulici ... u A listu upisane kao zk telo III postojeće na kp .. dosadašnje vlasništvo BB iz ... u korist AA iz ... sa pravom korišćenja zemljišta u A listu pod I – kp .. u korist sopstvenika zgrade pod 3 i sopstvenika stana u sastavu zgrade pod 3, a sve dok na tom zemljištu postoji zgrada. Vrhovni kasacioni sud je presudom Rev 1395/2022 od 16.03.2022. godine odbio reviziju tužioca (ovde tuženog) protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 228/21 od 03.11.2021. godine kojom je potvrđena presuda Višeg suda u Valjevu P 38/20 od 28.12.2020. godine kojom je odbijen tužbeni zahtev tužioca da se utvrdi da tužilja nema pravo korišćenja na predmetnoj kat. parceli. Tuženi je 1989. godine kupio prizemni objekat broj 1 na kp .. i 1990. godine je u javni registar nepokretnosti upisao svoje pravo svojine na navedenom objektu i kao pravo korišćenja kp .. kao jedini korisnik. Rešenjem Opštinske uprave Valjevo, Odeljenja za upravno- pravne poslove od 10.10.1995. godine tuženom je izdato odobrenje za građenje – radi privremene rekonstrukcije i dogradnje prizemlja i adaptacije tavanskog prostora u stambeni. Tuženi je postupio po navedenom rešenju s tim što je sprat i deo objekta proširio i prema zapadu iznad postojećeg prolaza, nakon čega je naknadno prolaz zatvorio montažnim materijalom, a potom u istom otvorio piceriju „VV“ koja i danas postoji. U vreme zatvaranja prolaza izgradnjom navedenog objekta tuženi je bio jedini upisani imalac prava korišćenja kp .. zbog čega nije ni tražio saglasnost tužilje za zatvaranje navedenog prolaza i podizanje objekta. Do opisane rekonstrukcije izvršene tokom 1995. godine na objektu postojećem na kp .. zatvaranjem prolaza iz ulice ... na kome je podigao objekat koji je u sastavu picerije „VV“, kp .. KO Valjevo bila je povezana sa ... ulicom prolazom sa zapadne strane tog objekta, a tuženi je prolaz zagradio, pa istim više nije moguće proći. Kp .. povezana je sa ulicom ... (ranije ...) preko kp .. KO Valjevo, obzirom da nema direktan izlaz na tu ulicu. Rešenjem građevinske inspekcije od 01.04.1998. godine tuženom je naloženo rušenje zatvorenog prolaza ali isto nije sprovedeno. Tuženi je dana 10.03.2010. godine podneo zahtev za naknadno izdavanje građevinske i upotrebne dozvole u cilju legalizacije objekta, ali taj postupak još uvek nije okončan. Uviđajem na licu mesta utvrđeno je da je pristup neizgrađenom delu kp .. KO Valjevo moguć iz ulice ... preko kp .. KO Valjevo (do stana tužilje). Prema iskazu tužilje i saslušanih svedoka tužilja je od 1960. godine koristila prolaz iz ... ulice na kp .. KO Valjevo kao pešački prolaz na kome je bila kapija, sve dok tuženi isti nije zagradio nakon rekonstrukcije objekta 1995. godine od kada ga ne koristi. Kolski ulaz kao pristup stanu u kome tužilja živi (stan se nalazi u zgradi na kp .. koja je cela pod zgradom) je iz ulice ... (sa kp br. .. KO Valjevo). Tuženi je u svom iskazu naveo da tužilja nikada nije koristila prolaz iz ... ulice, već da je taj prolaz isključivo on koristio pre no što je isti zatvorio 1995. godine.

U ovoj parnici tužilja traži zaštitu od uznemiravanja kao sukorisnik kp .. sa tuženim, tvrdeći da je tuženi prolaz zatvorio izgradnjom picerije „VV“ bez saglasnosti tužilje na koji način je istu onemogućio u dosadašnjem načinu korišćenja katastarske parcele, zbog čega treba da poruši zagrađen prolaz.

Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaključio da je tužilja pravo korišćenja kp .. KO Valjevo stekla ugovorom o otkupu stana, da je tu katastarsku parcelu koristila za prolaz i pre zaključenja ugovora o otkupu, zbog čega je njen tužbeni zahtev kao osnovan usvojio.

Drugostepeni sud je zauzeo pravno stanovište da tužilja pravo korišćenja na spornoj kastarskoj parceli nije mogla da upiše u javnim knjigama po osnovu ugovora o otkupu stana, već je to pravo stekla tek pravnosnažnošću presude Osnovnog suda u Valjevu P 36/04 od 03.03.2004. godine i donošenjem rešenja Opštinskog kao Zemljišno- knjižnog suda u Valjevu Dn 2069/06 od 06.02.2007. godine. Međutim, kako je zatvaranje spornog prolaza na kp .. završeno 1995. godine izgradnjom objekta – pre sticanja prava sukorišćenja od strane tužilje (koja od 1995. godine nije ni koristila taj prolaz – koga više nema, već prolazi preko kp ..) to tužilja nema osnova da traži uklanjanje i rušenje dela objekta radi otvaranja prolaza, pa tužbeni zahtev tužilje nije osnovan u smislu člana 42. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, zbog čega je drugostepeni sud preinačio prvostepenu presudu stavom drugim izreke i odbio tužbeni zahtev tužilje kao neosnovan.

Po oceni Vrhovnog suda pravilna je odluka drugostepenog suda.

Zakon o stanovanju („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 50/92 ... 46/98) u članu 16. propisuje obavezu nosioca prava raspolaganja na stanu u društvenoj svojini i vlasnika stana u državnoj svojini da nosiocu stanarskog prava odnosno zakupcu koji su to svojstvo stekli do dana stupanja na snagu zakona, na njihov zahtev u pismenoj formi omogući otkup stana koji koriste. Sticanje svojine otkupom stana je originarni način sticanja svojine – sticnje po Zakonu o stanovanju, pa upis prava svojine na stanu nije konstitutivnog već deklarativnog karaktera, jer otkup izvire iz samog zakona. Međutim, Zakon o stanovanju nije predvideo otkup zemljišta koje se nalazi ispod zgrade i koje služi za redovnu upotrebu zgrade. Obzirom da zgrada i zemljište predstavljaju jednu pravnu celinu to se navedena pravna praznina rešava analogijom sa Zakonom o građevinskom zemljištu. Po članu 17. stav 1. Zakona o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik SRS“ broj 20/79 ... 23/90) koji je bio na snazi u vreme kada je tužena zaključila ugovor o otkupu stana, prenosom prava na objektu na izgrađenom gradskom- građevinskom zemljištu prenose se i prava na zemljištu pod objektom i zemljištu koje služi za redovnu upotrebu objekta.

Tužilja je pravo korišćenja na katastarskoj parceli .. KO Valjevo stekla sticanjem prava svojine na trosobnom stanu, koji stan se nakon cepanja kp br. .. na katastarske parcele .. i .. KO Valjevo nalazi samo na kp .. KO Valjevo, te da na katastarskoj parceli .. KO Valjevo tužilja nema nepokretnosti koje su u njenom vlasništvu, a do svog stana pešice i kolima dolazi preko kp .., te sporni prolaz ne koristi još od 1995. godine, to po oceni Vrhovnog suda tužilja u provedenom postupku nije dokazala ispunjenost uslova za primenu odredbe člana 42. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. U prilog navedenom je i činjenica da se pravnosnažnim rešenjem RGZ SKN Valjevo broj 952-02-9-013-10637/2022 od 16.09.2022. godine dozvoljava u listu nepokretnosti broj .. KO Valjevo upis prava korišćenja u korist BB iz ... sa delom poseda 1/1 na nepokretnosti kp br. .., dosadašnjeg nosioca prava korišćenja BB sa zajedničkim udelom i nosioca prava korišćenja AA iz ... sa zajedničkim udelom. Navedeno rešenje doneto je nakon utvrđenja da je AA svoje pravo korišćenja na zemljištu stečenog na osnovu prava svojine na stanu, odnosno da je upis izvršen donošenjem rešenja Dn br. 2069/06 dana 06.02.2007. godine, kojim je i navedeno da se pravo korišćenja upisuje u korist sopstvenika stana u sastavu zgrade pod III sve dok na tom zemljištu postoji zgrada, te da kako se stan nakon cepanja kp br. .. (po starom premeru) ne nalazi na kp .., već je zgrada u okviru koje se nalazi predmetni stan postojeća samo na kp .., to je u postupku osnivanja katastra nepokretnosti pogrešno izvršen upis prava korišćenja AA i na kp br. .. KO Valjevo.

Sa iznetih razloga neosnovani su revizijski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava od strane drugostepenog suda.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka doneta pravilnom primenom odredbe člana 153. stav 1, člana 154. i člana 165. stav 2. Zakona parničnom postupku.

Iz navedenih razloga, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu prvom izreke presude primenom člana 414. stav 1. ZPP.

Troškovi odgovora na reviziju ne predstavljaju potrebne troškove radi vođenja parnice u smislu člana 154. stav 1. ZPP, zbog čega je odlučeno kao u stavu drugom izreke presude.

Predsednik veća-sudija,

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić