Rešenjem Višeg suda u Kraljevu Gž 19/23 od 10.01.2023. godine odbijena je kao neosnovana žalba predlagača i potvrđeno rešenje Osnovnog suda u Kraljevu R1 229/2020 od 10.10.2022. godine.

Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu predlagači su, zbog pogrešne primene materijalnog prava, blagovremeno izjavili reviziju predviđenu članom 404. ZPP (posebna revizija).

Odredba člana 404. stav 1. ZPP propisano je da je revizija izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja se ne bi mogla pobijati revizijom, ako Vrhovni sud oceni da je potrebno razmotriti pravna pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, ujednačiti sudsku praksu ili dati novo tumačenje prava. Označena odredba se, na osnovu člana 30. stav 2. ZVP, shodno primenjuje u vanparničnom postupku.

Po oceni Vrhovnog suda, posebna revizija predlagača u ovoj pravnoj stvari je dozvoljena radi novog tumačenja prava i ujednačavanja sudske prakse po pitanju pravične naknade za eksproprisanu nepokretnost u visini njene tržišne vrednosti.

Iz tog razloga, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji u skladu sa članom 408. i članom 420. stav 1. ZPP u vezi sa članom 30. stav 2. ZVP, Vrhovni sud je našao da je revizija predlagača delimično osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, predlagači su suvlasnici parcele .. površine 38ari 84m2 i parcele .. površine 42ara 06m2, obe upisane u list nepokretnosti .. KO ... . Navedene parcele eksproprisane su pravnosnažnim rešenjem broj 465-16-4/2020-05 od 27.08.2020. godine, radi izgradnje - dogradnje poletno-sletne staze Aerodroma „Morava“ u Kraljevu i prenete u javnu svojinu Republike Srbije, za potrebe protivnika predlagača. Tržišna vrednost zemljišta u katastarskoj opštini ..., po proceni poreske uprave, iznosi 65,00 dinara po m2. Veštačenjem je tržišna vrednost zemljišta, koje je eksproprisano označenim rešenjem, utvrđena u iznosu od 413,69 dinara po m2. Na delu parcele .. KO ... nalazilo se ukupno 82 stabla hrasta „lužnjaka“, jasena i jasike. Veštačenjem je utvrđena vrednost drvne mase - tehničkog drveta hrasta „lužnjaka“ u iznosu od 178.478,00 dinara i ogrevnog drveta u iznosu od 265.979,00 dinara, odnosno u ukupnom iznosu od 444.457,00 dinara.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenom člana 41. stav 2. Zakona o eksproprijaciji utvrdili naknadu za oduzeto zemljište i zasade u visini utvrđenoj nalazima veštaka.

Naknada za zasade na eksproprisanom zemljištu utvrđena je pravilnom primenom materijalnog prava, u visini utvrđenoj nalazima veštaka šumarske struke za drvnu masu, po cenama Javnog preduzeća „Srbija šume“. Revizijski navodi ne dovode u sumnju odluku suda u tom delu. Navodi revidenta da nije utvrđena vrednost deteline „lucerke“ nisu osnovani jer nema dokaza da je ta vrsta biljnih zasada postojala na eksproprisanom zemljištu.

Međutim, pogrešno je primenjeno materijalno pravo pri odlučivanju o naknadi za oduzeto zemljište.

Prema odredbi člana 42. stav 1. Zakona o eksproprijaciji, naknada za eksproprisano poljoprivredno zemljište i građevinsko zemljište određuje se u novcu, prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drugačije propisano. Ova odredba je u skladu sa članom 58. stav 2. Ustava Republike Srbije kojim je propisano da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne.

U ovom slučaju, naknada za eksproprisano zemljište određena je na osnovu nalaza veštaka građevinske struke od 20.12.2021. godine. Iz nalaza proizilazi da je tržišna vrednost m2 oduzetog zemljišta određena uporednom metodom, kao prosek cena ostvarenih prometom zemljišta u periodu od januara 2015. godine do septembra 2020. godine, ne samo na području katastarske opštine ... već i na području katastarskih opština Lađevci, Miločaj i Mrsić. Visina naknade, određena na bazi prosečne cene zemljišta - cena ostvarenih prometom zemljišta ne samo u katastarskoj opštini kojoj pripada eksproprisano zemljište već i drugim katastarskim opštinama ostvarenim i nekoliko godina pre određivanja naknade, ne predstavlja tržišnu vrednost eksproprisanog zemljišta. Tržišna vrednost zemljišta je procena najverovatnije tržišne cene koja bi bila ostvarena na određeni dan u uslovima fer prodaje, a određuje je i karakter zemljišta koje je predmet prometa, njegov kvalitet, lokacija i druga obeležja.

Iz navedenih razloga, pogrešna primena materijalnog prava u ovoj pravnoj stvari imala je za posledicu nepotpuno utvrđeno činjenično stanje - tržišnu vrednost oduzetog zemljišta u vreme kada se naknada određuje. Zbog toga su oba nižestepena rešenja u tom delu ukinuta i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovni postupak.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će, visinu naknade za eksproprisano zemljište odrediti po ceni u vreme određivanja naknade, i to za konkretno zemljište uz vođenje računa o svim njegovim karakteristikama koje mogu uticati na visinu naknade.

Sa svega navedenog, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u drugom a na osnovu člana 416. stav 2. istog zakona kao u stavu trećem izreke.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić